Eddie het haar bedrieg! Met hul troue het hy voorgegee dat alles wel is met die danige maatskappy van hom en Bert. Sy het haar netjies laat vang. Is dit hoekom hy Bert so lank van haar afgekeer het?
“Ons moet liewer nou verkoop vir wat ons kan kry, voor ons dalk daarmee opgeskeep sit,” het Bert dié aand gesê.
“Al die vorige krisisse is oorwin. Pos, water, arbeid, masjinerie, die dieper word van die myne. Jy is ’n pessimis.” Eddie het bleekpienk gestraal.
“Ons praat nie hier van ’n mensgemaakte probleem nie. Dis Moeder Aarde wat brom. Wat my betref, ek gaan verkoop.”
En indien Eddie sóú verkoop … waarheen dan? En sal sy hom moet vergesel? Dalk op die rand van haar skoonmense se lewe in Natal gaan kluister? Is dit hoekom hy vir Nuwejaar soontoe wil gaan? Sy voel verraai sedert sy uitgevind het dat sy ouma ’n Trekkermeisie was. Vandaar sy liefde vir die Taal. Sy het daardie óú gevoel van uitgeslotenheid, van klankloos te roep sonder dat iemand hoor of ag slaan. Daar bestaan geen woorde waarmee sy dit aan ander kan uitlê nie. Sy vrees hierdie gevoel haar lewe lank nog meer as enigiets anders. Soms duur dit dae, selfs weke voor dit oorgaan.
Die lewe wat sy slegs maande gelede so aanloklik gevind het, swierig en opwindend, lê in die as. Hoe kan Eddie so ongeërg bly? “Solank ons mekaar het, Poppet.”
Daarmee sit hy aand na aand tuis. In die rukkie voor hul troue kon hy haar nooit genoeg onthaal nie, al het hulle net op ’n Saterdagaand gaan winkelvensters kyk. Met soveel duisende wandelaars, is Pritchardstraat tussen Loveday en Von Brandis dan vir rytuie gesluit om ’n verligte towerland te word. Die mengelmoes tale, die musiek en sang en straatkafees, die impromptu konserte en boksgevegte.
Ander kere het hulle, behoorlik aangetrek en romanties opgewonde, gaan sirkus of opera kyk, ’n uitvoering of sportbyeenkoms of wedren op die Wanderers bygewoon. Soos winde verby. Kyk waar sit sy, kyk hoe leef sy. In die begin is niemand volgens woonplek beoordeel nie. Sink was vir miljoenêrs goed. Maar gou is daar huise van steen en kopje-klip gebou, al hoe sierliker.
Hierdie huis in ’n buitewyk is een van die verandahuisies vir armer mense. Dit terwyl sy in ’n Parktownse herehuis hoort, besig om die spyskaart vir ’n swierige tuisonthaal vir die Randlords met die kok te bespreek. Haar rok, deur ’n gerekende dressmaker spesiaal vir die okkasie gemaak, sou gereed hang teen ’n klerekas van gekerfde rooshout. Sy sou in sodawater bad.
Toe sy dit kort na die troue wel waag om oor die Parktownse huis uit te vis, het Eddie haar verveel met ’n relaas van die aandelemark. Vaag verwys na die huidige probleem, volgens hom tydelik van aard. Die goud kán nie opraak nie. Hy stel dit voor as ’n diep goudkom, die bedding van ’n oerrivier en onuitputlik.
Hoe en of dit hulle en Parktown raak, sê hy nie. Hy kom nooit by die einde van sy goedaardige relase voordat hy haar eers weer ’n druk en ’n soen wil gee nie.
Gelukkig het sy die meeste van die klein bruidskat wat Mother haar darem gestuur het, vir haarself gehou. Sy kan hier en daar iets koop. Sy het vanmôre die portrette wat sy van haar laat neem het, gaan afhaal by die reisende fotograaf op Markplein. Fotogravures, heet dit. Dit het pragtig gekom. Sy brand om dit tydsaam te bestudeer. Sy wil een na Mother stuur, al het dié haar nie na die bruilof genooi nie.
Eintlik wil sy maar net hê dat Frans die portret moet sien, moet besef wat hy verloor het. As hy harder geveg het, het hy haar waarskynlik gekry. Hy moet tog geweet het dat sy op die mespunt van oorgawe verkeer.
Frans moet sien hoe mooi sy steeds is, en selfs ryper as getroude vrou. Sy verbeel haar dat sy beter sal voel as sy hom kan laat slegter voel.
Hoe kry sy hierdie feestyd verby? Voorheen was daar altyd die vooruitsig op ’n ligte flirtasie, nou sit sy vasgevang in die rol van deugsaam getroude vrou. “Matron.” Daardie dof geklede spesie wat by ’n dans teen die mure sit.
Eddie kan haar nie verkwalik as sy nog die lewe wil geniet nie, veral aangesien hy haar so mislei het. Sy het behalwe voorkoms ook styl en Bolandse afronding om aan te bied, maar Eddie kan dit nie aanwend of rugsteun nie.
As sy net kon uitvaar. Maar hy is so gaaf. Hy dink hulle het ’n volmaakte huwelik. Hy is steeds mal daaroor om haar middellyf met sy hande te omspan. Af en toe word sy matig meegevoer deur sy toenadering, maar selfs dan kan sy nooit gou genoeg apart kom om met koeksoda te douche nie, ’n raat wat haar ore in die Seminarium-koshuis opgevang het.
Stof knars onder haar skoene toe sy die stoepie opklim. Die huis het ’n bedompige reuk. Van die stof in elke kraak, die roet in die dooie swart stoof, verbroude etes. Sy haat dit om skoon te maak, en die fyn mynstof wat deur die dor winde straataf gejaag word, dra nie by tot sukses nie.
As sy net ’n bediende kon kry. Sy kan nie glo dat daar onder die derduisende wat in die lokasies koek en rumoer, nie een is wat haar kan help nie. Of dat daar nie geld voor is, soos Eddie beweer nie.
Sy trek die hoedespeld uit, haal haar hoed af, sak moeg maar gretig langs die ovaal tafel neer en bring die portrette te voorskyn. Dis asof sy haar toekoms self in haar hande hou. Verglans, onaantasbaar. Sy kelk haar hande om die mooiste een, kyk asof sy deur iemand spesiaals se oë kyk. Die kroon van donker hare, die vlerkies van wenkbroue, die oë wat so droomverlore en tog uitdagend kyk, die smal neus, die vol mond met diep hoekies, die spits ken. Kan sy so mooi wees en nie kry wat sy begeer nie? Die gedagte bied wonderlike troos.
Hier is die een wat sy vir Mother sal stuur, klaar geraam. Mother spog graag, al is die moederliefde min. Sy sal dit in die binnehuis sit.
Daar sal Frans dit gereeld sien. Eers net vlugtig in die verbygaan, totdat dit op hom begin groei en hy lang tye voor die kas of rakkie deurbring. Sy wens sy kon presies weet hoe die huis lyk. Sy wil haar voorstel hoe hy sal staan, hoe die lig op hom sal val, watter kant toe sy skouers sal oorbuig. Of hoe hy soms wegdraai en voluit terugdraai, sy óú manier.
’n Skuurgeluid buite laat haar opspring. Dis soos wiele, maar tog ook nie – ligter en fyner. Sy lag ongelowig toe Zaverius van ’n rywiel afklim. “Is dit tog nie joune nie?” Sy is opreg verheug. Behalwe dat sy van die troue wil hoor, het sy hom voor Kersfees laas gesien.
“The horse that never says ‘neigh’, Sister,” lag hy ook.
“Hierdie soort het ek nog nooit gesien nie.”
“Dis Bert s’n, hy leen dit vir my. Spesiaal ingevoer. Die nuutste. Safety model.” Hy skop teen die agterwiel. “Lugbande. ’n Mr Dunlop se uitvindsel. Nie meer die boneshakers van eers nie. Wil jy probeer?”
“Oe, nooit!” Sy vat aan haar vol romp.
“Ja, die rok. Maar daar is spesiale modelle vir vroue. Met visnet oor die agterwiel. Of jy dra ’n cycling skirt.” Hy is die groot ingewyde. Dit staan hom goed, hy lyk opgewek.
Dan was die uitstappie plaas toe seker die moeite werd. Sal hy vertel, of moet sy vra? Hy kan so maklik weer toeklap. Hy maak die fiets versigtig teen die verandapaal staan. Toe hy sy pet afhaal, blink sy kuif gitswart. Hy is aangenaam om na te kyk; veral in so ’n goeie bui, wat maar skaars is.
“Ek kan nie verstaan hoe mens regop bly nie,” bieg sy.
“’n Kwessie van oefening. Jy sukkel in die begin ’n bietjie, maar jy leer gou jou balans hou.”
“Waarvoor leen Bert dit vir jou?” waag sy.
“Om jou iets te kom vra, Sister.”
“Hoekom kom hy nie self vra nie?” Sy hou haar ongeërg, maar brand om meer te weet. As Zaverius net nie toeklap voordat sy genoeg uitgevind het nie, ook oor die bruilof.
“Hy is gewoond om van ’n agent gebruik te maak, onthou?”
“En wat kry die agent daaruit?” Wat kán Zaverius daaruit kry om by Bert te voetval, as Stardust Company op die rand van ondergang staan?
“Mens weet nooit,” antwoord Zaverius duister. Dan blaker hy uit: “As jy regtig wil weet, sy gesig lyk sleg. Hy is goed opgehel by daardie bruilof.”
Wonderbaarlik is hulle meteens by