Frans vind dat sy bene nou behoorlik bewe. Hy kyk indringend na Sebeku en sien dat die rysige gestalte ook ligweg sidder. Hulle grinnik effens, asof hulle saamsweer om hierdie swakkigheid geheim te hou.
Wat ook al vorentoe gebeur, hierdie grootse oomblik behoort net aan hulle twee. As Sebeku van die seekoeistat is, as hy wraak wil neem, kon hy dit vandag duisend keer gedoen het. Die bos sou vir ewig swyg. Die geraamte sou met die tyd doloswit bleik sonder dat iemand ooit uitvind wat van hom geword het.
Maar dat dit nie gebeur het nie, is geen waarborg vir die toekoms nie. Modjaa het hom mooi vertel. Enigiets wat die harmonie tussen jou en die natuur of voorvadergeeste versteur, moet uit die weg geruim word. Die ewewig moet herstel word, en jy as wraaknemer het geen keuse daarin nie.
As Sebeku hom wil en moet doodmaak, sal dit nie vanweë ’n persoonlike aksie wees nie. Hulle het vandag vir mekaar respek gekry. Maar respek sluit nie doodmaak uit nie. Daarvan getuig die karkas van die voortreflike dier wat vandag deur hom neergevel is.
Met ontsag betas hy die tande, sierlik geboog, fyn van grein, die punte gevlek van jare se plantsappe, besmeer met bloed en stof ná die korte doodsworsteling. Langer as hy, swaar van kosbaarheid, elk ten minste tagtig pond gewig.
Die tande, dit waarom alles eintlik gaan, hierdie eerste tande wat sy inwyding is, sal hy self met die handbyltjie loskap uit hul lewenslange vestings van wit gebeente. Met tyd en sorg die bloederige senuweemassa uit die holtes verwyder, die wit been versorg tot dit glinster.
Hy druk sy voorkop teen die slap vel, grof gevoor. Hy voel aangedaan; nie net oor die olifant nie, maar oor die onwrikbare lewenswet dat alle volmaakte dinge tot niet moet gaan.
Sebeku loop na agter en sny die stertkwassie af. Vir armbande, lê hy uit. Dit sal keer dat die gees van die dooie olifant hul ooit vorentoe in gevaar lei.
“Glo jy dit?”
“Ek doen dit,” is al antwoord. “Dis ’n gelukkige olifant. Hy’t goed geval, in die rigting van my pa se kraal.”
“Wat nou van die klomp vleis? Dit sal bederf.”
“Die eters sal kom.”
Dis ook nie lank nie, of die bos begin lewe. Die olifantgerug het ver en wyd geloop en die geweerskoot was die teken. Die gestaltes wat skigtig te voorskyn kom, groei aan tot ’n kolonie. Hulle sak toe op die karkas waar vlieë en brommers reeds in die wye neusgate en verstarde oë rondkruip.
Die monster wat die oes verwoes het, is nou net ’n berg vleiskos in die laatson. Dit word ’n tamaai fees, met ’n kring vure wat lang vlamme opskiet. ’n Laag rook bedek die bos. Naakte lywe, met bloed besmeer, kruip tussen die boomstamdik olifantbene deur om stukke vleis af te kerwe. ’n Grysaard sleep die slurp aan ’n klimoptou oor sy skouer. ’n Kind kruip uit die karkas met ’n nier wat byna so groot soos sy kop is. Die vleis word feitlik net deur die vuur getrek voordat dit verorber word.
By sy eie vuur sit Frans tussen die twee tande. Sy klere is gehawend en besmeer. Sweet, bloed en vullis brand in sy wonde en skrape wat deur vlieë toegepak word. Hier is nie waswater nie, hy sal tot môre moet uithou.
Hy kyk die eters deur, merk met die oog dié wat hy as draers sal wil huur. Sebeku moet die praatwerk doen. Sebeku moet die span saamstel. Sebeku sal van nou af sy regterhand wees, en hy sal Sebeku moet vertrou.
Hy is nou ’n olifantjagter en sal in elk geval altyd net een tree van die dood af wees. Hy kan nie nog oor sy skouer loer nie.
Iets wat Goodman gesê het, kom terug in sy kop: “As die son oor Afrika sak, kan die dapperste vegter die prooi word van die sluipers van die nag.”
Verdwaas loop Frans deur die kamp waar verlatenheid hang. Modjaa het die diere versorg voordat hy weg is. Hy het sy honde en verder die bietjie goedjies wat aan hom behoort, saamgeneem. Die pappot sal nodig wees vir die swartvryf van die bolletjie pap elke keer as hy verder trek. Volgens die voorrade het hy ook ’n bietjie kos in sy bondel gebind.
Met kleinjag sal hy wel verder aan die lewe kan bly tot hy sy bestemming bereik. Grootverlangen, of Pretoria, of die Laeveld.
Dit was onvermydelik. Met die afskeid gistermôre vroeg wou Modjaa se stilte hom iets vertel. Hy wou nie talm om te hoor nie. Hy was haastig om die spoor op te tel.
Dit sal nie moeilik wees om Modjaa te agterhaal nie, veral met die hulp van Sebeku as spoorsnyer. Maar Modjaa het nie raad gevra oor wat hy moet kies nie. Jy kan aan sy keuse so min doen as aan die rigting van die wind.
Hy het, met die beste bedoeling maar ook in eie belang, Modjaa se droom vernietig deur dit waar te maak. Dit was ’n fout om hom na die land van sy vadere te bring. Sy klein vastighede is hom ontneem. Die holkrans, die kleinjag met sy honde, die medisyne-maak, die af en toe sien van Isimbi.
Hy kan nie nou nog Modjaa se voorwendsel ook van hom wegvat nie. Laat hom glo dat Furana glo dat hy weg is oor Sebeku, die jong wildehond.
Die stemme wat die nag vul, is nuwe stemme, gehuurde draers, mense wat niks van die ou krale weet nie.
Frans versorg die kamp, maak seker dat die doringtakke van die donkiekampie dig teen roofdiere is. Tam en vuil gaan hy reguit na sy wa, aangenaam verras om ’n emmer lekker warm waswater by die trappie te vind. Sebeku het vuurgemaak sonder dat hy aangesê is. Hy vra niks oor Modjaa uit nie, en Frans sê ook niks.
Hy weet net dat geen water nog ooit so goddelik nat en skoon en warm op sy liggaam was nie.
As daar nog enige twyfel oor die finaliteit van Modjaa se weggaan was, verdwyn dit toe Frans die snuifkalbassie op sy kooigoed vind. Die een wat die snuifkalbas dra, is onsterflik. Modjaa het homself sterflik gemaak om Furana te beskerm.
Self sal hy veilig genoeg wees, sy skraps lyf beter verskuil as saam met ’n lomp watrek. Hy kan in ’n erdvarkgat of agter ’n miershoop skuil, tussen riet verdwyn, deur die ruigtes kruip. So het hy sy honde ook geleer.
Mag die ware njanga veilig trek.
Vir homself is dit te laat om om te draai.
Die koel, ivoor vlam brand reeds onblusbaar in hom.
’n Arendsvlug oor die Hoëveld van Transvaal sal vir Pretoria aantoon, ’n lappie groen met spikkels wit, verskuil tussen die noordelike heuwels. Vlak suid lê die Witwatersrand, ’n uitgestrekte, lae heuwelreeks. Hoog, want dis 6 000 voet bo seespieël om naby die goudrif te wees; en droog, want dis moontlik die enigste wêreldstad wat nie naby ’n rivier geleë is nie en dis bowendien moeilik om water so hoog uit te lei.
Witwatersrand. ’n Mooi naam vir ’n mooi streek op die skoon, wye Afrika-veld. Eens op ’n tyd was hier net dolende troppe blesbokke, purper in die aandson; springbokke wat met sierlike spronge die lug in pronk; oribi en duiker wat skigtig deur die bosse glip; witpenskorhane wat uit die lang gras opstyg.
In die donker vallei wat tussen die rante strek, het die enigste beligting saans gekom van die flou flikkerende olielampe in die opstal van die Bezuidenhoudts se ou boereplaas Doornfontein.
Toe word daar goud ontdek op die driehoekige stuk uitvalgrond tussen Doornfontein, Braamfontein en Turffontein. Die suiwer wit water van die talle stroompies, spruite en riviertjies wat jagter en trekboer verkwik het, word spoedig bevuil en verswelg. Binne drie jaar groei daar vanuit vleie, mielielande, weivelde en okkerneutboorde ’n vooruitstrewende plek genaamd Goudstad, gebou deur die Uitlanders vir wie Kruger so ’n diepe veragting koester.
Soos die skakels van ’n gebreekte ketting lê die molgrys mynhope wat daagliks groter uit die aarde opstoot. In die middel van die vyftig myl lange mynhooplinie lê die stad met strate wat noukeurig reghoekig kruis en dwars loop en verhinder dat dit, soos Kimberley, ’n doolhof word.
Anders as die Calvinistiese boeredorpies wat op kerkplase ontstaan het, is die stad uitgelê rondom ’n sentrale handelsplein, die woelige getuie van die geweldige ontploffing van kapitalistiese kragte.
Stofwolkies