Bo hulle koppe bou die storm op.
Wolktoppe tuimel, weerlig trek soos spiese deur die lug, gevolg deur die rollende donderslae. Eindelik, die digte reënsluiers wat die manne uiteenjaag.
Die slaap is ver toe Frans in die wakap lê. Die wind draai en dryf die nattigheid by die halwe seilkap na binne, wat hom dwing om onder die wa skuiling te soek.
Modjaa draai sy rug. “Hoekom kruip jy nie onder Goeiman se wa in nie?”
“Hy het my baie geleer. Ek weet nou watter koers.”
“Gaan ek saam?”
“Môre vroeg as jou Ngongomela blink, vat ons die pad.”
“Watter pad?” Modjaa is soos ’n vuur waarvan die as koud geword het, maar hy weier darem nie heeltemal nie.
Frans glimlag verlig in die nat donkerte. “Ons maak mos die pad soos ons loop, Ubaba.”
Sy planne staan nou vas. Jagtende tot naby die Zambesi, so ver as ’n wa kan loop. Dan ’n soort tuisbasis vestig, hoe primitief ook. Daarvandaan te perd met draers uitgaan, weke tot maande op ’n slag. Maar daar moet ’n plek wees waarheen hy altyd weer terugkeer, ’n holte vir sy voet.
Vir die eerste keer begin die land soos ’n tuiste voel, juis deurdat meer van sy gevare bekend gestel is. Tot dusver was dit te stil, te verdraagsaam. Hy begryp nou meer van Modjaa se angste, en hy sien beter kans.
Hulle kamp langs ’n riviertjie waarteen ’n groot kraal hoër op geleë is. Die grond is oordek met die rooi van afgevalle msasa-bloeisels.
Die kaptein kom nie besoek aflê met die gebruiklike geskenk nie. ’n Seningtaai hoendertjie, bier, kafferkoring. Iets in die lug voel nie pluis nie. Byna elke dorpie lewe in elk geval in vyandskap met die bure. Dit gaan om water, beeste en vroue, en die sterkste oorleef. Nie ongepas nie, in die lig van die swaar kruise wat die land nog altyd moes dra. Slawerny, koors, wilde diere, hongersnood.
Frans saal vroeg op om ’n bokkie te gaan skiet waarmee hy die kaptein kan nader. Hy wil net voet in die stiebeuel sit toe hy ’n verre gerug hoor, wat mettertyd oorloop in ’n luide gehuil.
Modjaa keer ’n veewagtertjie voor. Die kind is kaal soos ’n sprinkaan, met boepensie en naelbreuk. Sy oë rol wit van vrees, maar ’n klont geelsuiker maak sy tong los.
“’n Jong meisie, die dogter van ’n indoena, is deur ’n seekoei tussen die riet langs die rivier doodgemaak,” berig Modjaa.
“Vra wanneer die begrafnis is.” Dalk moet hy twéé bokkies vat.
“Hy sê hy weet nie, sy is nog nie dood nie.”
“Dan moet ons gaan kyk, ons kan dalk help,” beplan Frans bo-oor die onbegryplike.
“Wil jy moeilikheid koop, Furana? As sy sterwe nadat jy aan haar geraak het, is jy die oorsaak.”
“Ek kan nie anders nie. Al moet ek alleen gaan.”
Hy gooi ’n bietjie sout in die ketel kookwater. As verband vind hy die slopie waarin Antjie die roosterkoeke saamgegee het. Hy hou dit teen die vuur en rol dit styf op.
Ná ’n pynlike stilte begin Modjaa ook maar sy velsakkies vol medisyne bymekaarmaak.
“Bly as jy moet bly, Ubaba.” Dis vreemd, maar hy is op hierdie stadium skynbaar veiliger as Modjaa.
“Ek moet gaan. As ’n sterk vreemdeling weier om hulp te gee, is hy nalatig en onwillig.”
“So, ons is alkante toe vas. Ons is skuldig net oor ons naby is,” som Frans ietwat grimmig op.
Modjaa maak seker dat sy honde vas is. “Netnou baklei hulle weer met die kaptein se honde. Maar as ’n kolhaas voor die wa opspring, is hulle te sleg om hom te vang.”
Hulle albei weet daar het lank laas ’n kolhaas voor die wa opgespring. Maar die honde kan net sowel die skuld vir die benarde situasie kry.
Hulle nader die newel misvuurrook wat saam met die geweeklaag in die môrelug drywe. Die hoofman, in ’n voorkaros van tiervel, met stywe kraalbande om nek en boarms, wag hulle in. Ná die nodige omslagtige groetery en bekendstelling, oorheers deur die gejammer wat alle sinne te bowe gaan, vra Frans of hulle die beseerde meisie mag sien.
Daar is argwaan, ’n onsigbare muur veel digter as die paaltjiesheining. Maar die feit dat daar padgemaak word, getuig aan die ander kant van hoop en verwagting.
Hulle vind die slagoffer, ondersteun deur ’n aantal klaende kaalbors- kleibesmeerde vroue, in die middel van ’n paalafskorting. Die vel waarop sy lê en die grond rondom haar is donker deurweek van bloed. Sy is bewusteloos, vol koue sweet, haar gesig asgrys. Sy haal vlak en sugtend asem.
Frans hurk op die een knie. Hy weet hoe belangrik selfvertroue is, dat dit moet lyk of hy weet wat hy doen. Maar hy weet ook die saak is verlore. Die sterk jong tepels, gekoek met droë bloed, sal nooit soog nie, hoewel die gladde magie sag uitgeswel is. Hy wonder wie die vader van die ongebore kind is. Wie van die omstanders, met onpeilbare donker oë, die gesigte maskers van ebbehout?
Vlieë pak op die beseerde linkerarm wat met modder bepleister is, daarna verbind met ’n ruwe spalk van riet sonder verbande of stopsel.
“Vra of ek die spalk kan losmaak, Modjaa.”
Tekens van instemming. Hy sny die grastoue versigtig met sy knipmes los, staal hom teen die afgryse. Die seekoei het dwarsdeur gebyt en toe sy tande uitgeskeur. Die been is gebreek en die arm afgeruk sodat dit slegs met twee repe vleis aan die skouer vas is. Die bloeding het reeds vanself gestop, met jellieagtige klonte in die massiewe wonde.
Sy het potte vol bloed verloor. En selfs al oorleef sy dit, sal sy weens skok of bloedvergiftiging heengaan. Ten minste dan die wonde probeer ontsmet en beter verbind. Die bietjie gerief kan haar laaste lyding verlig.
Hy werk so sag en deeglik moontlik met die afgekoelde kookwater, laat Modjaa van sy gestampte kruie opsit, prakseer ’n nuwe spalk met die slopie as stopsel.
Die gevoel van mislukking gaan saam terug kamp toe. Hy voel nie om te vertrek voor die meisie se lot bekend is nie. Hy sal later vanmiddag weer gaan kyk. Dan die bokkie skiet en saamvat.
Maar ’n oplewende geweeklaag stuit hom.
“Die meisie is dood,” sug Modjaa. “Laat ons inspan.”
“Dit sal lyk of ons vlug.”
“Ons trek maar net verder. Dis koel in die nag.”
En later, toe hulle deur die eerste sifsels van skemer op pad is, behalwe dat daar skaars ’n pad is: “Almal weet niemand kan vlug nie. Daar is baie tyd om agterna te kom.”
Dis nie asof Modjaa van jaartyd praat nie, eerder van geslagte.
Eers maak Modjaa asof hy die jong man wat op die grond met sy rug teen die stam van ’n msasa sit, nie gewaar nie. Beslis nie sommer net ’n vleissoeker nie. Die sterk, spits kop bly afsydig van hulle weggedraai.
Hy is skynbaar iemand wat nie skroom om tradisie uit te tart nie, want hy dra lapklere, iets wat alom met onbehae bejeën word aangesien dit herinner aan die tyd toe die gehate Arabiese karavaanmeesters kom slawe maak het. Aan die ander kant handhaaf hy die rites van beleefdheid.
Lyk hy bekend? Was hy by die seekoeistat?
“Hy het sy spies neergesit om te wys hy kom in vrede,” kreunpraat Modjaa, nie sonder bewustheid van sy belang as tussenganger nie. “Hy sal so bly sit tot iemand hom uitvra.”
“Nou vra hom dan. Dalk bring hy nuus oor olifante.”
“Ek hou nie van sy ronde oortjies nie. Hy lyk soos mpeesa – wildehond.”
“As ek hom vra, gaan ek mos bo-oor jou kop.” Wat hy brand om te doen. Geduld, die grootste wet van Afrika, val hom steeds die swaarste. Eindelik loop Modjaa nader, stywerug. Die vreemdeling bly manierlik sit toe hy aangespreek word.
Dit