Oom Ou-Pieda Mooibaard is wel nie te benye nie. Ta’ Liesbet is maar ’n suurknol. Sy dans g’n steek nie, en haar man vra ook nie iemand anders nie, sit en rook maar net, of slaan die kitaar as iemand vra hy moet instaan.
Naas se beker is nog nie vol nie. Laat in die aand daag daar ’n swierige rytuig op met flou perde en twee passasiers wat duidelik vir Kaatjie Langnek as reismaat gehad het. Dis Judit se seun Zaverius en ’n vriend, deftig in kispakke hoewel redelik vol stof en gekreukel. Hulle het glo verdwaal dat dit bars. Hulle aankoms wek groot belangstelling onder die plaasjapies, maar hulle wil eers die innerlike mens versterk. Aldus gaan die dansery spoedig weer fluks aan. Naas sien hoe hulle die meisies deurkyk waar hulle onder die akkerboom staan en kou. Sal natuurlik ook heel eerste met die bruid wil dans. Skuim van die Goudvelde, hy verstaan die President se weersin in die gespuis sommer beter.
Meteens druk ’n yslike hand op sy skouer. “Hoe is jy dan so bedruk, ou Nasie? Wat jy nodig het, is ’n bekwame dop.”
Die simpatieke stem pluk aan Naas se oorspanne hartsnare. “Nog ’n glasie soetwyn sal darem seker nie kwaad doen nie, oom Ol,” brom hy.
Olav lag, eerder grimmig as plesierig. “Ek het iets sterkers in gedagte gehad,” sê hy.
Die twee Goudvelders moes redelik ver stilhou, want op die kweekwerf blink ’n plaat kapkarre en verewaentjies.
Judit laat Zaverius geen oomblik met rus nie. “Loop groet hom nou,” dring sy aan. Want netnou was Soois nie te siene toe sy hulle aan mekaar bekend wou stel nie.
“Wie?” vra hy moedswillig.
“Jou stiéfpa, Sonnyboy! En draai jou kop weg as jy met hom praat, hy is fyn van reuk en hy is nie ’n drinker nie.”
“Moet my nié so noem voor my vriend nie,” sis hy terug. In Johannesburg is hy “Shakes”, en dis erg genoeg.
Hy probeer ontslae raak van haar hand wat om sy arm klem. Sy het nooit graag aan hom en Memorie gevat nie. Vandat hy kan onthou, het gehuurde hande hulle versorg, die Wet Nurse ingeslote. Sy pa het hom soms aangetrek, dit onthou hy vaag. Kom, beentjie insteek …
“Jy moet baie met hom gesels. Praat diép, hy is nie grappig nie. Noem hom Pa.”
“Soos in ‘toad-eating’,” sê hy snedig. Hy het die woord op die Rand geleer.
Sy het geskryf dat Frans nou weg is, en hom uitgelê van ’n skoolplaas. Op pad het hy die saak met Bert Starrenberg bespreek, en dié reken die plaas is meer as ’n skoolplaas werd. Met ’n sterk fontein kan mens dit ’n jagplaas maak. Voëls, bokke, jakkalse. Johannesburg se mense is sat van stof en lawaai. Vele sal ’n fortuin betaal om in die Country te ontspan, al is dit nou Kruger Country.
Die bestaande geboue kan deug vir stalle en bediendes. Vir jou ryk gaste rig jy ’n kasteel op. Hunter’s Castle. ’n Eie, eksklusiewe klub. Eie koetse om die gaste heen en weer te vervoer.
Miskien maak hy van Bert Starrenberg ’n vennoot, in ruil vir ’n vennootskap by Stardust Company. Eddie Macdonald is nie die een wat dit teenstaan nie. Dis Starrenberg, met sy breë grinnik en al. Op die oomblik werk hy vir ’n loon by hulle, en sake word vir hom diggehou.
Bert handel kamtig uit konsiderasie. Wil nie ’n nuweling onder vals indrukke bring nie. Die Goudvelde gaan ’n krisis tegemoet. Myners begin blou rots tref, piriet-erts waaruit die goud nie met die kwiksilwermetode onttrek kan word nie.
Maar sou Wernher-Beit & Co ’n nuwe mynhuis gestig het as daar sprake van ’n ineenstorting was? En Bert self, waarom verkoop hy nie sy aandele vir wat hy kan kry nie?
Hy het Bert na hierdie bruilof saamgenooi om verhoudinge te verstewig. Dit kan net vrugte afwerp. As Mother dit net nie verongeluk nie. Dis uit die staanspoor vir hom duidelik dat sy nie veel invloed hier het nie.
Gerrie is die gasvrou.
Vandat Gerrie hulle aan ’n paar mense voorgestel het, sorg Zaverius dat hy haar nie ’n oomblik uit die oog verloor nie. Hy wil haar nie meteens stormloop nie. Hy is van plan om die res van die nag met haar te dans.
Hy is oorbewus van die wye mosgroen rok wat tussen die dansers deur flits. Hy het Gerrie Viljoen nooit regtig vergeet sedert die Sondagoggend op Peerboomkloof nie.
Die robuuste energie, vel blink van gesondheid, dik hare donkerblond onder, bolangs deur die son gebleik tot koring. Die sterk skouers, digte wenkbroue. Maar veral die ongeërgde houding, so anders as die gebruiklike geflirt.
Lanterns is oral opgehang, dit skyn op die ryk belaaide tafels vol geurige disse onder die akkerboom. Hy ruik metaal en verhitte olie, kouevleis en soetigheid, blomme en biere en dansende lywe.
“Lekker boertige spul,” grinnik Bert. Dit lyk of sy een oog laer as die ander sit, al manier hoe mens agterkom as hy gespanne of gedrink is. Hy is ’n man wat sy drank kan vat. Sy kort, brons hare krul styf teen sy kopvel, sy nek span teen die boordjie.
Zaverius beny Starrenberg al sy voorspronge. Die Goudvelde het klaar weer ’n eie stel reëls en norme opgebou wat ’n nuweling uitsluit. Jy moet ’n miljoenêr wees. Lid van die Exchange en Rand Club. ’n Wenperd op die Wanderers hê. In ’n Swagger Suburb woon.
Bert, neerbuigend geboei deur die vaart en onstuimige bekoring van die boerebruilof, staan langs hom ’n hoenderbeentjie en afsuig terwyl hy met die ander hand ’n skyf skaapboud in sigaarvorm oprol. “Hier is skaars tien jong meisies, van wie vyf die moeite werd is,” kla hy.
“Wel, wat is verkeerd met tien jong maagde?”
“Dis nie wat ek gesê het nie.” Vroue kan hulle deur Bert se vierkantige wit grinnik laat mislei, dog vyande op die Stock Exchange het dit as gevaarteken leer uitken.
“Die kuns,” vervolg hy, “is om die vyf dwases eenkant te kry. Die landzonen kan maar die wyses hou.”
Het Bert vir Gerrie in die oog? Hy prop ’n handtertjie in sy mond. “Om te dink die arme goed word binnekort deur die Uitlanders uit hul eie land gejaag.” Hy beduie na die fris, natgeswete kêrels wat met oorgawe vanuit die skouers en heupe skoffel.
“Dit lyk nie of hulle iets van die politiek weet nie.” Zaverius voel hom meegesleur deur die aartskloppende ritme. Sal dié musiek mens ooit weer loslaat, of altyd bespook? Die gekerm van viool, die blikkerige slag van snare, melankolies slepend oor die grillig verligte werf.
“Ek dog die bekvelders is baie bekrompe. Maar dit lyk my hulle geniet die lewe.” Niemand weet waar Bert se voorkeure werklik lê nie. ’n Soort Hollands-verbasterde Britse Setlaar. Dat hy hom sterk by die Uitlanders met hul griewe skaar, kan eerder van eiebelang as samehorigheid spreek.
“Kyk nou byvoorbeeld daardie stiefsuster van jou.” Bert beduie na Gerrie. “Sy het minder inhibisies as jou suster met haar aangeleerde drawingroom-maniertjies.”
“Wat het my suster met die saak te doen?” Zaverius het die idee dat Bert en Memorie vrek bewus is van mekaar. Moet hy Bert help om haar in die hande te kry? Ou Eddie verdien dit nie, maar die lewe op die Goudvelde is “fair field and no favour”. Nie net kan Memorie help dat hy aandele in Stardust kry nie, maar sy kan vir Bert van Gerrie af weghou.
As hy Gerrie kry, kan die fondamente van die jagkasteel solank gegooi word. Wat sal Mother tog van sy planne sê!
“Niks, sy’s ’n mooi ou dingetjie. Gelukkige ou Ed, nè?” Bert slaan ’n glas koringbier weg, dit bruis sodat die spatsels op sy brons moestas glinster. “By gebrek aan iets sterkers. Nou kom, waarvoor wag ons? Die baan wag, en ons is die goue seuns.”
“Sal ek jou die tango leer?” Zaverius het eindelik die mosgroen rok in sy arms. Van nou af gee hy haar aan niemand af nie. Maar hy het haar ratsheid onderskat. Daarby het hy hom ongemaklik ooreet en alles met die sterkste van gemmerbier afgespoel. Sy kop en maag skommel deureen.
Wat hulle vooraf op die kar geniet het om die verdwaalpad korter te maak, speel ook ’n rol.
“Wat