Maar dis nie dat hy weet watter kant noord is nie. Om die waarheid te sê, hy sou nie meer weet hoe om terug te keer nie. Hy probeer die uitgestrekte Estate voor hom oproep volgens vorige ritte en jagtogte en die kaarte teen die mure van Granpa se studeerkamer. Maar die siedende elemente en vretende koue wis sy gedagtes uit.
Waar hy die dennebos met die Gipsy-kamp verwag het, bevind hy hom langs ’n swaarnat heining. Na regs is landerye, die geploegde herfsvore omskep in klein riviere. ’n Paar skape se nat vag rem so swaar dat hulle tevergeefs uit die modder probeer opkom.
Hy kan ’n soort pad slegs nog bepaal deur die gidslyne van die donkergroen hegge wat uitsteek. Hy moet na hoër grond beweeg, dan skuiling vind. Hoewel sy eie vel hard praat, kommer hy hom oor Tess. As dit ophou reën, kan dit ys. Sy kan gly en ’n been breek. Met aangepakte hoewe gly sy in die modder rond.
Dan gebeur die onvermydelike. Sy struikel, beland byna op haar knieë in ’n ongesiene slaggat. Hy pluk hard aan die teuels om te voorkom dat hy oor haar kop tuimel. Op ’n manier bly hy bo, voel geruster toe hy vind dat sy in staat is om vasvoet verder te beweeg. Sy ruk en tril egter hewig. Haar porseleinige oë vol rooi aartjies rol onophoudelik.
As Banthorp Village lê waar hy dink dit lê, is dit die beste om soontoe te mik. Daar is ’n laagwaterbrug wat hy sal moet oorsteek voor dit oorspoel raak. By Old Nanny kan hy skuil, vir Tess in haar skuur sit. Old Nanny sal hom lawe met ’n kaggelvuur en stomende kakao, terwyl sy dophou of sy elmboë nie op die teetafel rus nie. En hom fyn uitvra oor moontlike verleenthede, rampe en misstappe in sy lewe, wat sy met ingenome afkeuring sal toeskryf aan die verderflike invloed van Preparatory en Public Schools op haar “babies”. ’n Goeie verskoning ook wat hy tuis kan opdis: Hy wou net ’n besoek aan Old Nanny bring. Sy is immers dié relikwie van Banthorp, met haar fyn beplooide gesig soos ’n rosige ou appel.
Dis nie die Village nie maar ’n plaas-cottage wat voor hom opdoem. Die waterswaar grasdak hang laag oor begroeide mure. Die venster, ’n verligte glimwurm in die voortydige skemer, verraai dat daar mense tuis is. So ook die blou rook wat uit die skoorsteen grondwaarts dwarrel.
’n Vuur. ’n Warm, goddelike haardvuur.
Hy beur sonder meer die staldeur oop om Tess binne te lei. Toestemming kan hy agterna vra, en in elk geval behoort elke stok en steen hier rond tog aan die Dalmains. Daar is ’n reuk van perd en daar is voer in die krip, maar die stal is leeg. Die huisbaas moet weg wees, mark of vendusie toe. Vasgereën. Dit stel hom ietwat op sy gemak. Teenoor ’n vrou sal hy minder hoef te sê. Háár die praatwerk laat doen. Die volkse vroue ly meestal nie aan skroom nie.
Toe hy die steeks deur weer agter hom toebeur, vou ’n stil, primitiewe warmte om hom. Hy ril onkeerbaar, haal sy deurweekte rypet af, stryk sy hare plat om water uit te druk. Wring die deurweekte serp af, dan die reënjas.
Hoewel ’n deel van sy klere droog gebly het, is sy broekspype sopnat en het dit sy vel rou geskuur. Water slobber in die reënstewels waarvan hy met moeite ontslae raak. Sy hande is vol blase. Hy moes heeltyd teuels intrek en laat skiet, tot Tess ophou veg en kop omlaag voortgetob het.
Hy lig die saal af, ook die saalkleedjie met sy voorletters daarop. Met hande vol droë strooi vryf hy haar, vind ’n verslete dog droë saalkleedjie om oor haar te gooi, praat aldeur saggies en paaiend; ook luisterend. Wat hom laat besef dat hy besig is met uitstel soek. In sy ganse opvoeding is daar geen voorsiening vir so ’n situasie gemaak nie.
Maar hy kan nie anders as aanmeld nie. Hy kan homself en Tess beter versorg met behulp van die huismense. Daar is ’n ruwe houtdeur wat die stal met die huis verbind. Moet hy klop? Hulle sal nie hoor nie. Die reën raas alle ander geluide tot stilte. Uiteindelik maak hy die deur stadig oop en waag dit tot op die uitgetrapte drumpel. Die armoedige hut gloei warm, maar is dynserig van die rook wat deur die sterk wind in die skoorsteen teruggewaai word.
Die meisie wat voor die knetterende haardvuur doenig is, vlesig vol in haar voorskootrok, kom vervaard regop. Sy skrik met boertige oorgawe, hande om haar keel geklem. Rooierige hande, wit keel. Sy herstel gou, behalwe dat ’n tweede skrik die eerste een inhaal. Sy hyg en knieknik: “You are Master Michael, are you not? And you were caught by the storm, and frozen to death, I suppose.” Haar uitspraak is bestudeerd korrek, hoewel onverfynd.
Hy weet nie hoe om haar aan te spreek nie, beroep hom op die instinktiewe kode van swye tydens verleentheid. Soos ’n vrolike, vlak stroompie babbel sy oor sy stilte heen. Hy hoef niks van sy kant af te doen behalwe erkentlike stameling nie.
Sy praat hom vuur toe, haal ’n handdoek te voorskyn, help hom droog vrywe, wat hy as ’n growwe skending van sy privaatheid ervaar maar teenstrydiglik geniet. Tuis sou hy ’n sterk, stomende mosterdbad gekry het, Amod sou hom invryf met eau de cologne. Granpa sou hom dalk selfs ’n stywe dop whisky injaag. Die growwe handdoek en sterk meisiehande laat sy vel tintel. Hy word ’n kombers omgehang en op ’n stoel voor die vuur neergedruk. Die weldadige gloed bestraal hom sodat hy onkeerbaar ril en sy yskoue hande byna in die vlamme hou.
Sy skep iets in ’n kommetjie wat sy teen sy lippe druk: “Now drink … see if ’tis warm.” Hy dog dis kakao, maar dis dik groentesop. Hy hou nie van sop nie, maar neem ’n beleefde mondvol. Dit maak hom bewus van ’n oerhonger, erger as ooit in die koshuis. Met brekfis vandag was hy te miserabel om te eet, met middagete te opgewonde oor sy geheime plan.
Sy blik dwaal na die brood, kaas en ham op die geskropte kombuistafel. Sy onderskep gedienstig sy blik. Hy sou haar kon vra om die maan vir hom te gaan haal, en sy sou die lug invaar, storm ten spyt. “Left-overs,” verheug sy haar en sit daarvan op ’n bord. Hy werk dit na binne saam met die sop, die growwe brood, die dik snye ham en markkaas. Laat selfs toe dat sy hom die sop met ’n lepel voer.
Hy hou hom meer hulpeloos en verkluim as wat hy is. Die gerieflikste só. Hy is immers gewoond om bedien te word, maar nie om te klets nie. Dis bowendien haar terrein, en dus haar plig om die las van samesyn te dra.
Nie dat sy dit skynbaar ’n las vind nie. Dit moet die grootste gebeurtenis van haar lewe tot dusver wees: dat The Honourable Master Michael letterlik hier uitgespoel het.
Sonder om opsetlik te kyk, neem hy met herlewende sintuie haar voorkoms waar. Vir die skoonheid wat miskien ontbreek, word vergoed deur die hoë gelaatskleur op ’n oppervlak van aanvallige rondheid. Ook die hut begin hy noukeuriger bestudeer. Die bars in die klipvloer. Die houtstoele. Die sak wat teen die buitedeur lê om die trek te keer. Die smal leertjie wat na die valluik van die solder lei. Die gereedskap en gerei wat in hoeke of op rakke staan of teen die ongelyke mure hang.
Hy voel erbarming toe hy aan sy eie tuiste dink. Die damas en porselein, die silwer en kristal, handbeskilderde muurpapier, ryk tapisserieë, skilderye, verbleekte sytapyte, kandelare en vergulde spieëls, die rosige gloed wat uit ’n gepoetste kaggel oor die beleë weelde sprei.
Toe hy deur die agtervenster kyk en die werkswinkel in die vorm van ’n oop afdak sien, weet hy meteens waar hy is. Hier was hy eenkeer saam met Papa om te kyk na die waentjie wat deur Crocket, die hoofskrynwerker, gemaak is vir die sussies om in goeie weer buite deur ’n lakei rondgetrek te word.
Dit moet, reguit gemeet, sowat tien, twaalf myl vanaf die Hall wees. Ondenkbaar dat hy so ver kon dwaal. En hy dog dat hy die Estate, sy erfenis, soos die palm van sy hand ken.
’n Fluks man, Crocket, wie se saag jy steeds kon hoor sing waar hy besig is met herstelwerk of toevoegings. ’n Paar jaar gelede het hy egter van ’n leer geval en sy rug beseer, waarna hy as kroegman vir die Village opgelei is. Sy werk sluit ook die bestuur van die koetsherberg en stalgeriewe in, dinge wat hy volgens Granpa suksesvol bedryf.
Mrs Crocket is ’n lywige, luidrugtige volkswyf wat soms in druk tye by die Hall kom help skrop, gewapen met seep en skuursteen, knielende op ’n stuk sak. Hoewel die meisie minder grof as Mrs Crocket is, is haar oorsprong duidelik te hore in die platterige vokale. Maar haar stem