Hy sluip huis toe met sy kop vol klanke, sy lyf vol vuur, ’n vreemde heimwee in sy binneste. Die kortstondigheid van dinge. Van somer, veral. Te gou, elke jaar, begin die herfstige reuk van vuurrook meng met dié van die laaste somerstof wat oor die hegge en in die lanings lê.
Blare wat groen en dig was, verkleur en val af. Vlamme van ywerige tuiniers verteer die saamgeharkte piramides goud, roes, saffraan, karmosyn.
Michael sit sy ryklere en waterdigte Burberry solank reg. Om seker te maak dat Granpa en Granma hulle vir hul middagrus onttrek het, luister hy aan die bopunt van die trap. Dis stil, maar hy moet liewer nog talm. Granpa het ’n manier om weer te ontpop en hom kamma iets te sê of te vra.
Hy dool na Mama se boudoir in die linkervleuel. In sy verbeelding kan hy haar sien sit, besig om met ’n versorgde vinger rond te soek in die juweledoos wat deur haar kamermeisie oopgehou word. Sy is soos ’n blom of skildery, volkome op haar plek, suiwer en uitgesoek. Haar familie het uit hulle fortuin geraak, maar sy is deur en deur ’n Lady. Papa het uit liefde met haar getrou, niks anders nie. Hy sou dieselfde gedoen het as hy Papa was.
Hy vind slegs haar geur. Die subtiele appelbloeisel wat hy onthou uit ’n kindertydse siekbed, toe sy haar sosiale pligte ingekort het om die gehuurde verpleegster te help waak. Hoe sag het sy oor hom gebuig. Hy onthou ook dieselfde geur en die sagtheid van haar boarm onder die roksmou as sy kop in die kerk skuins sak van vaak. Onthou hoe sy hom in die Hymn Book help opsoek. Haar suiwer, trillende sangstem:
As pants the hart for cooling streams,
When heated in the chase,
So longs my soul, O God, for Thee,
And thy refreshing grace.
Een Sondag moes hy sy loom kop skielik oplig: ’n muis is proewend besig by die opgestapelde dankoffer van vrugte. Eers by die brame, totdat hy onder die appeltoring inglip. ’n Appel raak los en rol oor die vloer. Die muis skarrel verskrik weg.
Hy proes, met ’n kwaai gluring van Papa tot gevolg. Mama druk sy kop gerustellend terug teen haar arm.
In haar vergulde spieël soek hy die trekke van Papa, met gelaatskleur hoog van adel en sjampanje. Hy vind wel die lengte van postuur en die vlak gleuf in die ken. Maar die gelaatskleur is dié van Mama. Bruin hare. Bruiner oë, wat net effens roer as hy opkyk.
Hy raak aan die Belleek-beeldjie op die kaggelrak. The Prisoner of Love. Boeie van rose, ’n duif by haar voete. Neergeslane blik, kleed om die heupe, ontblote bolyf. Hy streel oor die borste. Met sy naaspinkie, wat die gevoeligste kussinkie het. Die kraakporselein is glad soos perlemoer.
Hy vlug as ’t ware uit die boudoir. Tess … Sal hy Mama verraai as hy sy plan uitvoer? Die jaar van rou en verbod is tog verby. Mama het nie gesê hy mag nóóit op Tess ry nie.
Hy sal net ry tot op Saddle Hill, die hoogtetjie duskant die rivier, ’n bekende uitkykpunt. Op ’n mooi dag kan jy daarvandaan selfs die torinkies van Shinwell Castle sien. Hy weet dat Gill en die stalknegte hom sal steun. Volgens hulle is Tess te na gekom. Sy is ’n uitmuntende perd, hoog gebou en goedgemanierd. Binne die grense van die huisterrein gedra sy haar volmaak fatsoenlik. Sodra sy die vryheid van die jagveld betree, word sy egter ’n demoon, spring sy met berekende veragting oor enige versperring wat in haar pad kom. Dis nie haar skuld dat sy voor die onmoontlike te staan gekom het nie. Papa wou met sy ruiterkuns spog. Hy het háár nie geag nie.
Dit sal ’n behae wees om haar te beheer, met ’n sagte dog ferm teuel. Die ruiter se wense lê opgesluit in die stang in die bek, die perd reageer op die rukkies en plukkies wat daar gevoel word.
Gill kom hom uit die tuiekamer tegemoet. Om, toe hy Mast’ Michael se voorneme hoor, paslik te skrik en orders en waarskuwings uit te ryg. Totdat Michael lag: “Dear Gill, pray stop lecturing me. I’m only taking her for a stretcher, I’m not going to set the Thames on fire with her.”
“Nor I shouldn’t imagin’. Nah, jest you listen ter a word of advice, Mast’ Michael, becorse the weather is foul an’ this ’ere fine hanimal …”
Tess snork ligweg, gooi haar kop agteroor asof sy weet wat wag. Glimmend fyn is die versorgde maanhaar en stert wat in die koue reënwind omgewoel word. Haar geroskamde vel stoom in die klam koue. Sy is uitgevars, ’n jaar lank net vir oefening gery deur die stalmeester self.
Michael streel haar nek. Sy draai een oor agtertoe en boog haar nek. Wat ’n edel dier. Wat ’n skreiende onreg.
Hande agter die rug gevou, staan Henry Dalmain by die venster van sy kamer en uitkyk. Deur die grys reënmis sien hy hoe sy kleinseun vir Tess uit die stalle lei, bygestaan deur Gill met die ruiter-bakbene.
“Flamin’ hell …” adem Milord. Ook maar goed sy skoondogter Christine sit eerder in Londen.
Hy maak een van die kniprame oop om die dowwe getrappel van Tess se gretige hoewe op die nat keistene te hoor. Henry wat normaalweg nie danig gemoedelik is nie, glimlag fynweg. Hy bly kyk totdat Michael anderkant die tuiskamp opklim. Man word een met perd, ’n grys sentour.
Sal wel gou genoeg omdraai. Die wolke begin al laer hang soos die dak van ’n grot wat wil insak. En wat daarvan as die storm hom vaskeer? Dit kan net sy ruggraat versterk. Hy sal wel skuiling vind of Gill sal hom laat soek, skuldig deur sy aandadigheid. Die verlies van ’n enigste seun op wie hy nie versot was nie, laat Henry Dalmain glo dat die noodlot nie nog ’n keer op dieselfde wyse sal toeslaan nie. Michael is ook te flink.
“A clear mind in a capable body,” besluit Lord Banthorp, nou net ’n gewone oupa, met onverbloemde trots. Streng en paslik opgevoed, maar nie te gedwee om sy eie kop te volg nie. Son of the blood. Goeie, koppige óú Engelse bloed. ’n Mooi jongman, skugter dog vasberade.
Milord kyk op sy sakhorlosie. Hy sal tog nie vanmiddag kan rus nie. Nie voor die seun veilig terug is vir tee en crumpets nie. Hy kan net sowel biblioteek toe gaan en die tyd daar verwyl. Daar, anders as in sy studeerkamer, kan hy voorkant toe uitkyk.
En soms is hy sat vir sy memoirs, ewiglik halfklaar. Die kaal, haarlose kol op die tiervel onder sy voete is getuie daarvan. Hoe kan dit ooit klaarkom, as dit in sy gemoed nie voltooi kan word nie?
Hy klop liggies aan sy vrou se deur om sy voorneme aan te kondig. As ’n gebaar van hoflikheid. Hy is nie blind vir haar eensaamheid nie, vir die manier waarop haar onblusbare lewensdrif verstil het in die aangesig van ongeskrewe, onwrikbare konvensie. As Society sy deure vir jou toemaak, het jy geen kans in die hel om daar in te kom nie.
Noudat daar geen fisieke verhouding meer tussen hulle is nie, is dit moeilik om te glo dat hulle ooit voortgedryf is, soos papiersnippers in die wind, deur natuurdrifte wat hulle albei sovéél oorboord laat gooi het.
Dink sy ooit nog daaraan?
Toe daar geen antwoord kom nie, roep Henry gedemp: “My dear?”
Stilte.
“Kate?”
Hy wag ’n tydjie voordat hy oor die sagte tapyt wegloop. Hy het immers probeer.
Die rit wat oplugting moes bring, ontaard heel gou in ’n geploeter. Die reën wat daglank slordig uit die hemel gelek het, verdig tot ’n verswelgende stroom.
Michael vind dat hy meteens nie sy koers kan eien nie. Reusedruppels word teen sy gesig vasgedrywe, lak sy wimpers toe, trek yskoue voortjies oor sy wange tot in sy serp.
Boomreuse waaronder hy deurry, kreun diep in hul stamme, takke swaai en vleg. Hy word met afgryse vervul toe hy vind dat ’n boom wat deur die storm geknak is, ’n takbok doodgeval het. Vra hom nie af hoe dit sin maak dat hy ’n hert bejammer wat hy andersins sou jag nie.
Die lang, skraal wintermaande wanneer ’n ysige kleed die plante bedek, skakel die swakkes uit en sorg dat die spesie kragtig bly. Maar hierdie een is nie swak nie, hy is doodgewoon oorrompel soos ’n soldaat