“Ek is bly,” sê Johan. Hy leun meteens oor na Colet en raak aan sy kop. Sy sterk, lenige vingers vryf deur sy hare. Die sagtheid van sy hande is anders as dié van juffrou Du Toit – dit is kalmer en sterker, en voel ook skoner en suiwerder.
“Jy kan op jou rug lê – in my arm,” sê hy.
Colet gaan in sy arm lê en sien die lug bokant hulle tussen die takke van die bome deur. Hy is bewus van Johan langs hom, en terselfdertyd ook nie. Dis ’n eienaardige, verwikkelde gevoel. Hy voel dat hy aan hom moet raak om alles te ervaar. Maar dit is nie Johan sélf nie, maar bloot sy teenwoordigheid en sy aanrakings wat van belang is – ’n instrument waarsonder hy nie die volle betekenis van die omgewing kan kry nie.
Toe Johan praat, kom hy agter dat sy eie gedagtegang weerspieël word. “Mens kan nie alleen in die veld wees nie,” sê hy. “Jy moet saam met iemand wees. Dit is té oorweldigend. Jy beleef alles deur iemand. En dit kan ’n vrou jou nie gee nie. Dis net ’n man.” Hy streel oor Colet se gesig met sy hand, en die beweging self het ’n towerkrag wat die werklikheid verban en iets in Colet oopmaak, sodat hy uit homself kom en ’n wye, universele gevoel ervaar. “Ek het ook in hierdie wêreld grootgeword,” sê hy. “Jare gelede. Ek ken elke hoekie van hierdie wêreld. Die veld en die bossies en die rantjies. As jy lus het, kan ons môre saam uitgaan, dan bly ons die hele dag in die veld en eet ons ook sommer daar.”
Hy leun meteens vooroor, sodat hy half op Colet lê.
“Dan moet jy my alles van jouself vertel …”
Die swaar gewig aan die een kant van sy lyf hinder nie vir Colet nie. Dis ’n deel van die pyniging en heerlikheid wat hand aan hand gaan.
Vir ’n lang ruk praat hulle nie, en Colet voel weer daardie lomerigheid oor hom kom as hy vry en gelukkig voel. Hy was half aan die slaap, toe Johan hom wakker skud en sê: “Broertjie – ons sal ’n ander aand in die veld slaap, as Suzanne-hulle weg is. Kom ons gaan liewer terug.”
Terwyl hulle terugstap, dink Johan aan Peterkin en Julius. By hulle is dit net teaters en kroeë. Hy het nog nooit in iemand daardie volmaakte kombinasie teengekom soos by Colet nie: die liefde, die onpeilbare gemoed, tesame met daardie frisse jonkheid en heerlike ongereptheid.
Colet het die volgende middag aan tafel opgelet dat Johan nie van juffrou Du Toit hou nie. Niemand anders, behalwe hy, het dit raakgesien nie. Hulle was baie beleef en het uit hulle pad gegaan om vriendelik teenoor mekaar te wees. In so ’n mate dat Suzanne een keer veelseggend na Theuns gekyk en hy iets in haar oor gefluister het. Ná ete het Suzanne ook met kwalik versteekte ondeundheid gevra of juffrou Du Toit nie lus voel om die plaas vir Johan te wys nie. Die stilte wat daarop gevolg het, was baie opvallend, en die een het verleë na die ander gekyk.
“Ek weet nie,” sê juffrou Du Toit met ’n gemaakte glimlag. “Mnr. Marais is ’n stedeling en hou seker nie daarvan om in die veld rond te loop nie.”
“Inteendeel,” sê Johan. “Ek is ’n plaasseun. Vra vir Suzanne. Ek het op ’n plaas grootgeword.”
“Wel,” sê Suzanne, asof alles afgehandel is, “dan pas dit net. Hy het miskien al die ou paadjies vergeet en dan kan jy vir hom wys …”
Terwyl Theuns lag, sê Colet meteens: “Johan het beloof om saam met my in die veld te gaan stap. Ons het besluit om in die veld te eet en sommer die hele aand daar te bly.”
Die onverwagtheid van die tussenwerpsel het Suzanne skoon uit die veld geslaan. Theuns wou hom net hard aanspreek, toe Suzanne sê: “Maar hoekom gaan julle nie al drie nie?”
Juffrou Du Toit, wat intussen na Colet sit en kyk het, klap meteens haar vingers asof iets haar bygeval het.
“Ek dink dit sal beter wees as Colet en mnr. Marais gaan. Ek het baie werk om vanmiddag te doen. Dis byna die einde van die jaar en daar het so baie opgehoop.” Sy kyk na Johan. “Dit is nie my vakansie nie.”
Toe hulle, met padkos en al, die middag vertrek, was sy nog steeds ferm in haar besluit om nie saam te gaan nie. Terwyl hulle stap, het Johan eenkeer omgedraai, na die huis gekyk en gesê: “Hel, ek is bly. Ek het gedink ons sou nooit wegkom nie. Het jy vir juffrou Du Toit opgelet? Dink jy sy wou saamkom?” Toe Colet nie antwoord nie, sê hy weer: “Sy is ’n snaakse mens. Ek hou nie van haar nie. Sy is net soos alle vrouens. Weet jy hoekom sy nie wou saamkom nie? Sy hou nie daarvan dat ons twee saam gaan stap nie.”
“Hoekom?” vra Colet.
Johan skop ’n klippie uit sy pad. “Dis moeilik om te sê. Ek self verstaan ook nie mense elke dag nie.”
“Ek is bly dat sy nie saamgekom het nie,” sê Colet. “Sy sou alles bederf het.”
Toe hy dit sê, slaan Johan sy arm om sy lyf en sê: “Dis gaaf van jou.” Toe bly hy ’n rukkie stil. “Maar, Colet, jy moet nie met Suzanne-hulle praat oor ons uitstappies nie. Selfs nie as hulle uitvra nie. Jy weet, mense, veral hulle tipe, het ’n manier om alles belaglik te maak. Hulle begryp so min dinge. Hulle maak alles so … gemeenplasig deur hulle handelswyse.”
Colet staan vir ’n oomblikkie stil. “Dis waar,” sê hy. “Jy weet, hulle dink hulle ken my, maar hulle weet niks nie. Ek vertel nooit vir hulle iets nie. Hulle verstaan nie.”
Die feit dat Johan dit verstaan, en selfs daarvan gepraat het sonder dat hy, Colet, dit eers genoem het, laat hom nog meer aangetrokke voel tot hom. Dis asof hy verstaan en begryp sonder dat hy iets hoef te sê.
Hulle klim die berg agter die huis uit en kom na ’n rukkie teen ’n krans by ’n groot vetboom uit wat ’n heerlike skaduwee gooi.
“Kom ons sit hier,” sê Johan.
Van waar hulle sit, kan hulle net die kloof sien. Daar is geen landerye of tekens van mense in die nabyheid nie. Colet was nog nie vantevore daar nie; die omgewing is vreemd en dit voel vir hom asof hulle nie op die plaas is nie, maar in ’n wêreld wat net vir hom en Johan geskep is. Terwyl hulle daar sit, wys Johan vir hom op allerhande dinge: die sap in die blare van die vetboom, die geur van die bossies as dit stukkend gedruk word deur hulle vingers, die skoonheid in selfs die mees ruwe, alledaagse klip, die heerlike gesuis van sonbesies in die skaduwee. Daar is kort-kort stiltes, maar hulle is nooit ongemaklik nie. As hulle begin gesels, is dit weer oor heeltemal iets anders.
Meteens vra Johan aan hom: “Lees jy jou Bybel, Colet?”
“Ja.”
“Hoekom?”
Colet aarsel ’n oomblik. “Omdat mens moet. Omdat mens daarin leer wat reg en wat verkeerd is …”
Johan se houding het intussen verander. Sy donker oë het die kleur van die skaduwees begin kry. As hy praat, lek hy sy lippe. Colet merk vir die eerste keer op hoe rooi hulle is – amper soos ’n meisie s’n.
“Ek het dit ook gelees, maar ek voel soms as ek in die veld rondstap, of alleen is, dat ek meer hier buitekant kry as in die Bybel self. Dis presies asof die Here hier nader aan my is.”
Terwyl hy dit sê, kyk hy onderlangs na Colet om te sien wat die uitwerking van hierdie afgesaagde stelling op hom gaan wees.
Die ou skuldgevoel wat ’n rukkie afwesig was, kom meteens weer te voorskyn. Maar Colet voel dat in hierdie atmosfeer alle ongeoorloofde dinge en gedagtes toegelaat word. Dis asof hy, deur ’n konvensionele ding te sê, alles sou bederf; asof sy stryd tussen goed en kwaad nie hier geopenbaar moet word nie. Hier moet hy alles sê wat by hom opkom, al daardie verkeerde, onmoontlike dinge wat hy in homself