Die eerste siklus. Etienne Leroux

nie tevrede nie … ek voel dat ek nie alles is wat ek moet wees nie – dat ek iets kortkom; iets belangriks.”

      ’n Oomblikkie is daar stilte in die kamer. Net die geknetter van die vuur kom uit die kaggel.

      “Daar is twyfel in jou gemoed, nè? Jy voel nie heeltemal gelukkig nie? Jy probeer die Here vind, maar daar is iets wat hinder.”

      “Ja,” sê Colet.

      “Nou kyk,” sê hy, “bid jy gereeld?”

      “Ja,” sê Colet.

      Die sekretaris kyk hom stip aan, dan sê hy weer soos vantevore, met ’n skielike verskerping van sy stem soos ’n dokter wat met ’n mes sny. “Doen jy nie miskien iets, in die stilligheid, waarvan niemand weet nie, wat … sondig is in die oë van die Here?”

      Toe Colet stilbly, dink die man by homself: Dis natuurlik die moeilikheid.

      “Jy weet dis sonde, nè?”

      Colet kan nie heeltemal begryp wat hy bedoel nie, en skud net sy kop.

      “Kom, laat ons saam bid.”

      Terwyl hy vir Colet bid, hou hy nie sy oë toe nie, maar kyk stip na hom. Hy vra die Here om die vriendjie uit sy besondere moeilikheid te red, sy gedagtes stil te maak en sy hand te onthou van daardie verkeerde dinge wat hy doen, waarvan niemand anders weet nie, maar wat Hy in Sy almag kan sien.

      Toe hy klaar is, vra hy Colet om te bid. Maar Colet voel dat die wêreld stilstaan en dat hy geen woord kan uitkry nie. Hy het meteens ’n gevoel van afsku en haat teenoor die man voor hom gekry. Hy het nie eens probeer om deur sy gewone toepassing van beginsels die haat uit homself te verwyder nie, maar eenvoudig aangeneem dat daar geen redding is nie. Hy, Colet, sal nooit verstaan wat hom kortkom nie – en niemand sal hom verstaan nie. Daar is nie plek vir hom nie. Hy sal self alles moet regkry. Op sy eie manier. En toe hy begin bid, kom sy woorde stamelend, want hy weet nie heeltemal wat om te sê nie: hy vra net om verlossing en krag.

      Toe hulle opstaan, kyk die sekretaris op sy horlosie en sê: “Sterkte, vriendjie. Ek sal vir jou bid.” En hy tel eenkant van die tafel af ’n pamflet op en gee dit vir Colet. “Lees dit vanaand as jy gaan slaap.”

      Toe die deur oopgaan, is dit vir Colet of die barre mure en die koue, kaal gang iets skoons en eenvoudigs inhou ná die warmte en klewerigheid van die kamer. Toe hy in sy eie kamer kom en die lig aanskakel, kyk hy na die pamflet in sy hand. Daarop, in groot swart letters, lees hy: “Hoe om te bid.” Hy kyk vir ’n oomblikkie daarna, en voel skielik ’n swaar, drukkende gevoel in sy bors opwel. Hy gooi dit meteens op die vloer. “Die bastard … die … bloody bastard!” Hy skeur al die vloekwoorde los – al die woorde wat hy in die laaste jare nooit gebruik het nie. Die trane loop uit sy oë en hy skreeu met ’n hees stem, wat nie verder trek as die deur nie, maar wat myle en myle teruggaan en alles in hom oopskeur. Terwyl hy op die bed lê, nadat hy tot bedaring gekom het, sê hy oor en oor vir homself: “Daar is geen uitweg nie. Ek is vervloek. Ek is bestem vir die hel. Daar is geen uitweg nie. Ek is vervloek.”

      In die koue lig van die volgende môre het die vorige aand vér en anders voorgekom. Die selfveroordeling het verdwyn, asook die intensiteit van die gevoel. Al wat oorgebly het, was daardie leegte in hom, groter as ooit, maar hy het dit weggesteek in sy werk en die baie ander aktiwiteite van ’n matriekseun. Daar was altyd die moontlikheid dat hy maar net in ’n sekere stadium verkeer en alles later vanself sou regkom.

      Teen die einde van die jaar het die eksamen aangebreek en het die matrieks begin skryf. Colet was ’n tintelende, gespanne bol kennis en hy het gevoel, terwyl hy skryf, aan die beheerste vaart waarmee sy pen oor die papier vlieg en die geordende vloeibaarheid van sy gedagtes, dat hy baie goed doen. Die einde van die kwartaal het die skoliere vir oulaas vergader en is klasportrette geneem en formeel vaarwel aan die matrieks gesê. Colet moes die afskeidstoespraak hou. Hy het die vorige paar dae gevleuelde sinne op ’n stuk papier neergeskryf en dit uit sy kop geleer. Aan die see van gesigte het hy gesê dat almal nou aan die begin van hulle loopbane staan, aan die begin van hulle onderskeie weë, en dat die goeie invloed van die skool, die lewe daar, en die onderwysers, wat altyd hulpvaardig was, alles bygedra het om hulle te bewapen vir die stryd wat voorlê. Die brandende fakkel neem hulle nou oor en sal dit altyd getrou brandende hou, gedagtig aan die tradisies van die skool en daardie goeie dinge wat hulle daar gekry het. Toe het die prinsipaal aan die woord gekom en groot dinge in die verskiet vir almal gesien, en die hoop uitgespreek dat die lesse nooit vergeet sou word nie en dat die naam van die skool altyd in ere gehou sou word.

      Daarna, onder luide hoera’s, het hulle uitgemarsjeer en een vir een vir oulaas gewuif toe hulle by die deur uitgaan.