Juffrou Du Toit sit ’n rukkie besluiteloos en knik dan oplaas toestemmend op ’n wyse wat vir Suzanne heeltemal vreemd voorkom.
Johan Marais het ’n week daarna op die plaas aangekom. Theuns en Suzanne het hom op die stasie gaan haal. Colet het by die huis gebly en moes, na vele gesukkel van Suzanne, sy beste klere aantrek. Toe hulle die huis inkom, was Colet dadelik bewus daarvan dat Johan geheel en al anders is as iemand wat hy nog ooit gesien het. By die eerste aanblik het Johan ’n onbepaalbare gevoel by hom gewek, baie soos die gevoel wat hy kry as hy op iets vreemds afkom, wat dadelik, sonder rede, alreeds die belofte inhou van interessante verwikkelinge. Suzanne was so gaande oor sy teenwoordigheid dat sy die hele geselskap in beslag geneem het, met die gevolg dat Colet hom na hartelus kon dophou sonder om aandag na homself te trek.
Johan was ’n lang, donker kêrel. Amper soos Colet hom voorgestel het dat daardie “kêrel” van Maria in die weeshuis moes gelyk het. Maar tog was daar iets in hom wat heeltemal vreemd en onbekend was. Hy was ongetwyfeld ’n mooi man: sy oë was bruin, sy hare donker, sy figuur goed gevorm volgens al die tradisionele opvattings. Maar daar was iets in die kleur van sy oë wat anders was, asof die bruin gemeng is met die vog van die oë sodat dit gevoeliger lyk as ander mense s’n; daar was iets omtrent sy vel wat, alhoewel dit sonder enige merk of letsel was, die indruk geskep het dat iets daarmee verkeerd is – ’n onnatuurlike sagtheid en ’n neiging tot vetterigheid; ten spyte daarvan dat hy mooi gebou was, het hy tog ’n lompheid en ’n gemaaktheid in sy loop getoon wat nie heeltemal daarmee gestrook het nie.
Colet was gedurig daarvan bewus dat hy, ten spyte van die belangstellende manier waarop hy met Theuns en Suzanne gesels het, effens afgetrokke in sy houding teenoor hulle was, asof hy welvoeglikheidshalwe saamgesels terwyl hy nie werklik belang stel in wat hulle sê nie. Colet het ’n paar keer opgemerk dat hy in sy rigting kyk, en intenser in sy blik is teenoor hom as teenoor die ander mense. Toe Suzanne die aand ná ete vra of Johan sal omgee om in Colet se kamer te slaap, aangesien die ander alreeds vol was, het Colet so ’n gevoel van opwinding gekry dat hy nie aan die slaap kon raak nie. Hy het gelê en luister na die gedreun van stemme in die eetkamer totdat hy aan die langer tussenpose en aan die bewegings kon agterkom dat hulle wou gaan slaap. Toe het hy die lig in sy kamer weer aangesteek en hom gereedgemaak vir iets nuuts.
Toe Johan die kamer inkom, sê hy vir Colet: “O, ek sien jy slaap nog nie.” Hy gaan op die bed langsaan sit. “Hoe oud is jy?”
“Maak dit saak?” vra Colet. Die vrypostigheid van sy antwoord is terselfdertyd ’n toets of sy indrukke van Johan reg was.
Johan glimlag. “Nee,” sê hy. Dan kyk hy stip na hom asof hy in sy gesig na iets soek. “Almal vra ook seker daardie vraag. Jy weet, mens vra gewoonlik na iemand se ouderdom om vas te stel waarin hy belang stel, in watter stadium hy verkeer.”
Colet hou daarvan dat hy nie probeer om eenvoudig en kinderlik in sy gesprek te wees nie.
“Toe ek jou ouderdom was,” sê Johan, “het ek nie belang gestel in wat mense gedink het ek behoort in belang te stel nie.” Hy glimlag effens. “Waarvan hou jy?”
“Ek weet nie,” sê Colet. “Nie juis van iets besonders nie. Behalwe die Kaap. Ek is baie lief vir die Kaap en die see en die mishorings …”
Hy wag angstig om die effek daarvan op Johan te sien.
Johan se gesig verhelder. “Dis reg,” sê hy. “Het jy al ooit die basnote op die klavier gedruk en geluister …?”
“Ja …!” Colet kan die verruklike gevoel van ontdekking nie verberg nie. “Dit klink soos die vragskepe wat blaas in die nag.”
Johan staan meteens van die bed af op en gaan na die stoepdeur toe. Dit is volmaan en hy kan tot ver in die vallei af sien, tot teenaan die skaduwee van die berge. ’n Dowwe gefluit van ’n trein kom aangesweef oor die stil lug.
Hy draai om na Colet.
“Het jy geweet dat mens die liggies van die trein hier van die stoep af kan sien, as dit by ’n sekere plek om die draai kom, duskant die stasie?”
Colet het intussen van die bed af opgestaan.
“Ja,” sê hy, “ek kyk baie aande daarna. Ek voel altyd baie snaaks as ek ’n trein sien. Die ligte daarvan. Ek wonder dan waarnatoe al daardie mense gaan. So saam in die waens. En wat sal gebeur as so ’n trein moet verongeluk – hoekom dit moet gebeur, en hoekom hulle juis saam was …”
“Luister,” sê Johan, “hoekom trek jy nie jou kamerjas aan nie, dan gaan ons ’n ent stap in die maanlig. Dis lekker warm.”
Die effense gewaagdheid van die voorstel laat Colet opgewonde voel. Suzanne-hulle sal geskok wees by die gedagte om in die nag te gaan stap in ’n mens se nagklere. Dit staan amper gelyk aan sy verbode uitstappies in die Kaap – en die gevoel by hom is ’n herhaling daarvan, net op ’n ander manier: asof hy deur sy groter rypheid meer sal vind as destyds – meer as net vae, onplaasbare indrukke.
Toe hulle saggies van die stoep afklim, sê Johan: “Moenie dat Suzanne ons hoor nie. Sy is ’n vreeslike lolpot en sal miskien allerhande besware maak …”
Dis eienaardig vir Colet om iemand van Suzanne te hoor praat as ’n buitestaander, en nie as sy ma nie. Dit gee hom terselfdertyd ’n gevoel van onafhanklikheid: asof hy as ’n persoon beskou word, en nie as iemand wat slegs in verband staan met sy familie nie.
“Waarnatoe sal ons gaan?” vra Johan.
“Na die rivier,” sê Colet. Die idee is skokkend. Hy was nog nooit daar vandat hy en Agnes gaan swem het nie.
Terwyl hulle met die paadjie langs stap, val die skaduwee van die populierbome lank en spookagtig in die maanlig.
“Jy is nie bang nie, is jy?” vra Johan.
“Nee,” sê hy.
Dit is met verbasing dat hy ontdek dat hy dit nie is nie. Die skaduwees en die ongewone lig het vanaand ’n ander uitwerking op hom – dis nie ’n onbekende, gevaarlike wêreld nie, maar een wat vol romantiek is en pynigend mooi, soos illustrasies uit ou boeke, wat die werklike lewe oortref.
“Ek is bly dat jy nie bang is nie,” sê Johan. Hy swaai met sy hand asof hy die hele omgewing omhels. “Daar is niks gevaarliks nie. Voel hoe rustig is alles. Alles lê en slaap. Hier en daar kruip miskien ’n nagdiertjie rond, want vir hom is dit dag – maar hy is skadeloos: hy gaan sy gang; hy het nie lus om iemand skade aan te doen nie – seer te maak nie. Die maan is vir hom die son.” Hy buk meteens en tel iets van die grond af op. “Kyk hier,” sê hy. In sy hand lê ’n gloeiwurmpie. Die fosfor in sy stertjie gooi ’n verblindende klein liggie in sy hand. “My hand is vir hom ’n groot wêreld – ’n kloof in ’n berg.” Dan sit hy die wurmpie neer en hulle stap verder.
Colet voel asof hy nie op die plaas is nie. Johan se teenwoordigheid het dit verander in ’n verbeeldingryke, lieflike plek. Die warm aandlug teen hom het ’n besondere eienskap. Anders as in die dag, is dit lug wat jy kan vóél; dis vol en sag en liggaamlik, soos iets waaraan jy kan raak en wat ’n eie lewe het.
Hulle kom skielik op die rivier af. Die seekoeigate in die maanlig is blink spieëls tussen die riete. Hulle gaan onder een van die wilgerbome sit. Johan gesels nie, maar kyk net na die water voor hulle. Sy gesig is in die skaduwee en Colet kan nie mooi die uitdrukking daarop sien nie. Dit maak ook nie saak nie.
“Ek het ’n rukkie gelede hier met ’n meisie geswem,” sê Colet. Hier, in die aand, is Agnes nie meer ’n persoon nie, maar net ’n deel van ’n insident. En, as hy met moeite homself en haar uit die gebeurtenis haal, is dit twee ander mense, wat hy nie ken nie.
Hy hoor hoe Johan langs hom roer. “Wie is sy?” vra hy.
“Sy