Kit glimlag. Hy voel vreemd ontroer deur die meisie se mond en donker oë, oë wat ten spyte van haar gebiedende houding van ’n vars ongereptheid spreek, van ’n vrou wat nog onaangeraak is deur ’n man of die liefde … Kit Malloy word vir die eerste keer in ’n lang tyd aangenaam bewus van ’n weelderige gevoel van warmte in sy hart, ’n gevoel wat hy vir soveel jare al nie meer ervaar het nie.
Nooientjie Deborah … Die naam pas haar, net soos die naam van die Bybelse rigtersvrou van lank gelede háár gepas het. En hy weet ook waar om haar te vind ná sy haar skaflik gemaak het.
Kit Malloy lag saggies. Die dag het plotseling ’n nuwe betekenis vir hom.
Deborah kyk gefrustreer na haar beeld in die spieël. Die roomkleurige kostuum en verspotte geriffelde kantbeffie laat haar soos ’n oorgroeide Sondagskoolkind lyk, maar van al haar uitrustings is dit die gesofistikeerdste. Dis waarom sy dit gekies het.
Op Graaff-Reinet het dit haar min geskeel hoe sy lyk; hier in die stad is dit ’n ander storie. Hier sal sy verplig wees om ander taktiek te gebruik om die kopers en die markmeester te beïndruk.
Haar grootste vrees is dat hulle sal weier om met haar te onderhandel omdat sy ’n vrou is. Japie Malan van Towerwater het haar daaroor gewaarsku. Hy was bereid om saam met haar te kom. Deborah weet egter dat Japie kalfsoë het vir haar, en dit maak sake ongemaklik. Hoewel sy geen trek het vir hom nie, hou sy genoeg van die skamerige man om hom nie te wil seermaak nie.
Saartjie praat onophoudelik terwyl sy Deborah se weerbarstige krulle met ’n behendige swaai agter haar kop snoer met kammetjies: Sal hulle darem kans kry om die see van naby te bekyk? Sy’t Hankies belowe om vir hom ’n skulp te bring. “As mens in die see val, nooientjie, en jy swem en swem, sal jy in annerland uitkom?” vra sy naïef.
“Nee … maar as jy gelukkig is, is die hemel jou voorland,” antwoord Deborah half spottend.
Saartjie wil vir haar die verspotte strooihoedjie opsit, maar sy keer met die hand. Sy weet dis uiters onfatsoenlik om sonder ’n hoed uit te gaan, maar dié ding gee haar kopseer, en met haar massiewe haredos wat daaronder uitpeul, lyk dit vir haar alte veel na ’n roomtertjie op haar kop.
“Maar ek het Ma-Fytjie dan belowe!” protesteer Saartjie.
“Ma-Fytjie sal nie weet as jy haar nie sê nie. Skei dus uit en gee my retikule aan! Ek is al klaar laat!”
* * *
Die drie skepe wat die dag tevore vasgemeer het, dein liggies langs die kaai aan die swaar hawekettings waarmee hulle vasgemeer is. In hulle skadu’s woel en werskaf ’n kleurvolle menigte om hul ware aan die skeepsamptenare uit te veil. ’n Riksja met twee elegante here as passasiers kom bokspringend deur die geboogde rooi baksteeningang en vermy met verstommende bedrewenheid en koördinasie die opgestapelde ballasmandjies vol vrugte en groente en die berge songedroogde perskes.
Kit kyk verbaas na die bokspringende riksja met sy twee passasiers. Die een herken hy onmiddellik: Cecil John Rhodes! Wat sou hy hier kom soek? Kit kyk hoe die karretjie, getrek deur sy menslike perd, die twee here tot by die loopplank van een van die skepe neem.
Hoër op, op die loopplank, word hulle ingewag deur die kaptein en van sy bemanning. Hulle salueer Rhodes.
“Welkom aan boord die Sea Hawk, meneer Rhodes! Ons is gereed om anker te lig sodra u u toespraak gelewer het,” sê die kaptein onderdanig.
Rhodes knik. “My bagasie?”
“Daar is reeds daarna omgesien. U tasse is uitgepak. Ek het gedink dat u moontlik voor die toespraak sou wou verklee.”
Rhodes knik en verdwyn saam met die kaptein en sy bemanning op die bodek.
Kit Malloy het hom agter een van die kratte verskuil. Hy frons. So, Rhodes vertrek vanaand al. Dit gaan dinge bemoeilik wat die aanknoop van ’n vriendskap betref. Tensy … Kit glimlag – ’n skeepsreis! Kan daar ’n idealer geleentheid wees om ’n aanknopingspunt te soek met ’n vreemdeling?
Hy sal sy passaat op die Sea Hawk bespreek, dink Kit terwyl hy tussen die stalletjies deur slenter en begin koers kies na die Veremarksaal, oftewel die vendusielokaal, waar hy weet dat hy waarskynlik weer die uitsonderlike witkopmeisie op die lyf sal loop.
Kit se hoop beskaam hom nie. Hy sien haar sommer met die intrapslag. Sy Deborah – soos hy haar al klaar heimlik in sy gedagtes noem – is in druk gesprek met die markmeester. Dié maak onthuts afwerende gebare.
Kit bemerk die driftige blos op Deborah se gesig. Hy is nou naby genoeg om te hoor wat sy sê. “Wat het die feit dat ek ’n vrou is te make met die verkoop van velle?”
“Dis teen die kamer van koophandel se reëls om met vroue transaksies te beklink. Buitendien, jy is skaars ’n vrou. Jy’s blote kind! Jy sal lelik ingeloop word deur die bieërs as jy dit hier binne waag.”
“Meneer, asseblief! Ek is g’n kind nie! Ek kan my man staan, en ek is bereid om die risiko te loop. Ek bestuur ons familieplaas al die afgelope agtien maande lank. Op Graaff-Reinet het ek gereeld –”
“Jy moes liewer die velle daar van die hand gesit het!”
“Die prys wat ek hier in Port Elizabeth kan kry, is byna die helfte meer! Ek het die geld nodig!”
Die markmeester skud sy kop. “Ag so, geld? Dan skort daar seker iets met jou bestuur,” sê hy half spottend.
Vlamme van ergerlikheid vlek Deborah se wange. Haar donker oë blits. “Sorgenfrei is die beste plaas in die Graaff-Reinet-kontrei! Dit sal enigeen wat meer as u weet, u kan sê!” roep sy uit.
Kit het genoeg gehoor. Hy beweeg op sy geruislose manier tot reg agter Deborah.
“Jammer, maar jy is besig om ons albei se tyd te mors,” sê die markmeester. “Jy moes voorsien het dat dit ’n probleem sou wees. Jy moes een van jou familielede gevra het om vir jou in te staan op die veiling. Dis soos dit is, reëls is nou maar eenmaal reëls. As mens hulle eers –”
“Verskoon my dat ek die gesprek onderbreek.” Kit lig sy wyerandstrooihoed en knik galant vir die markmeester.
Deborah draai om en betrag die vreemde man wat nou voor haar staan. Sy oë is net so donker soos haar eie. Die lui glimlag om die mond weerspieël dieselfde onnutsigheid as wat die oë uitstraal.
“My liewe Deborah! Watter toeval! Om te dink dat ek jou ná al die jare in die buiteland hiér moet raakloop!” Sonder omhaal neem hy die verbysterde meisie in sy arms en soen haar vlugtig op elke wang. Ten spyte van die broederlike aard van die kus, voel Deborah ’n ongekende, wonderlike sensasie.
“’n Leeftyd van jare, my mooie kind,” fluister die wildvreemde man in haar oor.
Met sy arm steeds om die sprakelose Deborah se skouers, wend Kit hom tot die markmeester. “Ek kon nie help om die gesprek te hoor nie. Ek dink u het ’n uitstekende voorstel gemaak! Dit sal my plesier wees om vir my geliefde niggie as agent op die verkopersvloer op te tree.”
Die markmeester beskou die welgeklede Kit ’n oomblik en kom tot die gevolgtrekking dat hy, na sy voorkoms geoordeel, wel hier met ’n vermoënde heer van inbors te doen het. “Nou goed,” sê hy dan. “Mits dit natuurlik die jong dame se goedkeuring wegdra, is die saak afgehandel. U sal haar agent wees.”
Deborah knik verdwaas.
Verlig ontsnap die markmeester na waar die eerste houttrollies klaterend op die spoor nader gesleep word.
Deborah sukkel om tot verhaal kom. Terwyl Kit haar weglei na waar die ander verkopers nou reeds begin saamdrom, praat hy onderlangs met haar.
“Juffrou, ek vrees ek het nie die vaagste benul van die prys en gehalte van velle nie; jy sal my moet raad gee. Ek sal vir jou ’n sitplek so na aan die vloer as moontlik kry, maar dan moet ek en jy ’n paar