Kit staan op en buig beleef. “Afgespreek! Met dié dat my planne vervroeg is, sal u my nou moet verskoon. Ek het ’n paar sakies wat ek nog moet afhandel.”
Teen vyfuur daardie middag klop ’n uiters gefrustreerde Kit vir die derde keer tevergeefs aan Deborah se deur. Hy moet weer teleurgesteld omdraai toe niemand oopmaak nie. Waar sou sy wees, wonder hy, effens bekommerd. Hy kyk op sy sakhorlosie: oor vyftien minute moet hy vir Rhodes ontmoet vir ete. Hy het nou geen ander keuse as om die saak gewonne te gee nie. Die enigste uitweg wat vir hom oorbly, is om vir haar ’n nota te laat …
Kit haas hom na die skryfburo naby die trap, gaan sit en tel die pen op. Hy doop dit in die inkpot – en huiwer. Wat skryf mens aan so ’n fraai jong meisie wat jy pas ontmoet het? Watter verduideliking kan hy gee? Hoe kan hy aan haar sê dat sy hom met die eerste oogopslag bekoor het, dat hy haar weer wil sien, wil leer ken, haar skadu wil word! Is hy besig om van sy sinne te raak – soos destyds in Indië? Toe was hy veel jonger; mens sou dit tóé as verskoning kon aanvoer. Maar nou?
Tog weet Kit dat Deborah, vreemd en onverklaarbaar soos dit ook mag wees, vir goed in sy lewe en in sy hart ingeloop het.
Soos twee oorgroeide skooldogters baljaar Deborah en Saartjie kaalvoet in die vlak golfies tot beide se rokke en kardoesbroeke tot by hulle dye nat is en hulle verplig is om op die rotse by April te gaan sit om droog te word.
Deborah staar oor die ewig deinende golwe; sy voel aangenaam lomerig. Agter haar kwetter die opgewonde Saartjie soos ’n vink en deel haar indrukke met April.
Deborah glo sy het rede om tevrede te voel met die verloop van die dag se transaksie. Dit sou waarskynlik lelik skeefgeloop het as dit nie vir hom was nie … hom! Die donker man, wat sedert hulle ontmoeting nog nie een oomblik uit haar gedagtes is nie. Sy voel ’n rilling van plesier deur haar trek elke keer wanneer sy aan vanaand dink. Sy weet sy behoort te weier, maar sy gaan nie! Wat gee sy om vir die vervelige etiketreëls – hulle’s in elk geval waarskynlik vasgelê deur ou tantes! Sy is haar eie baas en sy wíl hom weer sien!
Toe die son aan die see raak, maak hulle uiteindelik aanstaltes om terug te keer hotel toe.
Deborah voel ’n dwingende behoefte om ’n kort tydjie alleen te wees. By die hotel veins sy dat sy moeg is en ’n rukkie wil rus voordat Saartjie haar vir die aandete moet help aantrek.
Toe sy die deur oopmaak, sien sy die toegeplakte koevert wat iemand onderdeur die deur moes geglip het. Haar naam staan daarop. Dis in ’n sterk, manlike skrif geskryf en sy weet nog voor sy dit oopskeur dat dit van hom af kom. Sy herken dit aan sy reuk wat liggies aan die koevert kleef. Met bewende hande skeur sy dit oop. Daar is net drie sinne op die enkel vel papier:
Ons afspraak vir ete sal moet wag vir ’n ander keer.
Ek sal jou weer sien.
Kit Malloy.
Met ’n sinkende hart druk sy die brief terug in die koevert. Sy kyk ’n kort oomblik lank nog daarna en dan skeur sy dit venynig in repies. Verby! Die gekheid van haar gevoelens vir die wildvreemde man is verby! Sy sal hom uit haar kop verban! Sommer dadelik! Daar is nie in haar lewe plek vir mans as sy wil bereik wat sy wil nie.
Sy loop na die venster en skuif die raam op. Sy trek die seelug met diep teue in. Vir haar is daar net een pad vorentoe: om selfstandig te word en op haar eie bene te staan. Die geld wat haar velle ingebring het, sal haar minstens die eerste hupstoot gee op daardie weg na sukses.
Ek sal jou weer sien … maal die brief se laaste sin treiterend deur haar gedagtes. Hoe? Waar? Al is die man klaarblyklik byna alwetend, is dit tog onmoontlik dat hy ook sal weet dat sy Johannesburg toe gaan.
Rusteloos skuif sy die venster weer toe. Die see lyk nou donker en olierig in die skemer. Haar asem maak ’n ligte wasem teen die ruit. Impulsief lig sy haar hand. Haar vingerpunt trek die eerste letter van sy naam na op die glas: K.
Dis die laaste maal wat sy aan hom sal dink, belowe sy haarself. Met die mou van haar rok vee Deborah die letter op die ruit dood.
Hoofstuk 9
Met die aanvang van die herfs word Sorgenfrei se lewende hawe opgeveil. Die kleiner meubelstukke, waaraan kaartjies geheg is, is op die voorstoep uitgedra en die porselein, die kosbare silwerware en die huisornamente is op tafels onder die akkerbome uitgestal. Die vendusie-bedrywighede is al sedert die eerste daglig aan die gang, en dit raak elkeen op Sorgenfrei anders.
Vir April Sardyn wat sy pronkperde na die opslaankamp by die huis moet uitkeer, is dit asof die oordeelsdag aangebreek het. Van waar hy staan kan hy sien hoe Saar, tweede in bevel naas Ma-Fytjie, tee aandra na die dorpenaars wat peuter met al nooi Lisha se mooi goeters wat uitgestal is. Links van hom ginnegaap Toefie met twee van die vendusiehelpers; April verlustig hom in die wete dat Hans-Kaap haar vanaand goed sal bykom daaroor.
Hans-Kaap en Toefie is bereid om aan te bly, bereid om te werk vir die uitlandse man met sy kaalkop wat nou daar oorkant praat met seur John. Hy wat April is, sal nie vir hom werk nie. Nooit ooit nie. Hy en Ma-Fytjie sal saamgaan Johannesburg toe – waar die duiwelse plek ook al is.
Klein-Toefie staan haar lintgetooide varkstertjies en spieël in die silwer weerkaatsing van die koffiepot. Ma-Fytjie klop haar op die kop.
“Sie jy ophou, meisiekind! Ydelheid is die ou duiwel se neusring!” sis sy. “Weg is jy!” en sy gee die kind ’n stampie. “Loop sê tant Saar moet nog toebrode bring. Hier is meer mense as met die dorpsnagmaal! Ongeleerde goed!”
Fya sien die afslaer en sy assistente op die stoep verskyn. Die vendusie sal aanstons begin, dink sy met ’n seer hart. Haar ou oë soek tussen die mense na haar geliefde nooientjie Lisha. Sy sien haar nie, maar wel vir Deborah wat bleek en uitdrukkingloos eenkant staan en kyk na die dorpenaars wat hulle erfstukke betas en dit luidkeels onder mekaar bespreek.
Ma-Fytjie stoomroller vir haar ’n pad na Deborah toe oop. “Jy moet jou mammie hier wegkry. Sy sal sweerlik doodgaan van die seer,” sê sy onderlangs.
Ek ook, dink Deborah. Of miskien is ek al klaar dood. Wat bly oor nadat hierdie spul hiënas Sorgenfrei gestroop het van alles? Maar sy noem dit nie aan Ma-Fytjie nie; sy knik net en draai weg om haar ma te gaan soek.
Sy vind Alisha in die roostuin, van waar sy die malende vendusiegangers wat oral saamdrom om haar besittings dophou. Deborah haak haar arm deur dié van haar ma.
“Kom, Mamma,” sê sy saggies. “Kom saam met my.”
Maar Alisha bly vasgenael staan. Toe sy praat, is dit asof haar lippe skaars roer. “Alles wat ons het … Kyk hoe is dit oopgevlek voor almal …”
“Laat ons hulle nie boonop die voorreg gee om hulle te verlustig in ons seerkry nie, Ma. Komaan!”
Beslis draai sy haar ma om, maar nie voordat die vendusieklok se skel klank van die stoep af opklink nie. Deborah voel ’n rukbeweging in haar moeder se lyf, maar Alisha draai nie om nie. Sy kyk ook nie weer terug nie, selfs nie eens toe hulle die afslaer ver weg die kristalbak wat Alisha as trougeskenk van die Kaapse goewerneur ontvang het, vir die omstanders hoor aanprys nie.
Deborah lei haar ma oor die welige kweek na haar eie wegkruipplek by die ou dam, verskuil onder die takke van die kaalwordende wilgerbome. Daar laat sy haar op een van die omgevalle boomstompe sit. Die stilte hang swaar tussen moeder en dogter. Ná die dag toe Deborah op die dorp by Willemse en Waleski was – ’n besoek waarvan Alisha nooit sal weet nie – het hulle maar min met mekaar gepraat.
Noudat sy na die verwese maar tog nog trotse gesig van haar ma kyk en die hartseer spore opmerk wat die afgelope maande nagelaat het, voel sy skuldig. Sou haar pa nie van haar verwag het om ten spyte van wat haar ma in haar swakheid toegelaat het, meer vergewensgesind te wees nie, meer beskermend teenoor die mens wat hy so liefgehad het? Die wrokkigheid knoop weer saam toe sy aan hom dink. As haar pa nog geleef het, sou dit wat vandag plaasvind, nooit gebeur het nie. Sy onderdruk haar gedagtes en probeer ongemaklik ’n gesprek aanknoop met haar ma.
“Ma … ek is jammer. Ek bedoel, ek was oorstuur die laaste ruk.”