En hoe lank daar gesit het? vra ’n minder paniekerige deel van haar verstand.
Haar oë fynkam die rivieroewer, maar sy sien niks. Die water ruik na vrot alg en nog vrotter modder. ’n Ligte branding klots teen die riete. Sy draai om, ril toe sy na die agterkant van die huis kyk. Mos kruip teen die klipmure op waar die watertenk onder die stukkende geut staan. Een verandapilaar het geknak. ’n Rankplant hang met sy laaste verdroogde krag aan ’n ander een. Die kombuisdeur staan halfpad oop.
Sy gee ’n huiwerige tree vorentoe, skrik haar oor ’n mik toe iets onder haar plakkie kraak en wip intuïtief eenkant toe. Krapoorblyfsels in droë ottermis, identifiseer sy die oorsprong. In die bome bokant haar hef ’n janfrederik sy fluitroep aan. Elders antwoord sy maat. In die oewerplantegroei skarrel iets. ’n Dobbertjie, sien sy toe die eendjie die water ingly net voor ’n vis spring en in die water terugplons.
Omkyk-omkyk stap sy veranda toe. Hier het hulle een keer per maand gesit, Sondae ná kerk en middagete by Oupa en Ouma. In die dae toe dinge anders was. Toe haar ma nog geleef het. Ouma Marien het nooit van die skok herstel nie en is ’n paar maande ná haar dogter dood. Oupa Kees het nog ’n paar maande later die ewigheid ingegly. Ouma was nie meer daar om hom te herinner om sy medikasie vir die diabetes te gebruik nie. So is daar hardop gesê. Miskien het hy dit moedswillig ophou gebruik, so is daar gefluister.
Die trappies na die veranda wat voorheen rooi was, is nou vaal. Die stoepvloer se verf is weggeslyt, maar skemer nog hier en daar tussen blare en stof en rommel deur. Die draadtafel en vier komvormige draadstoele is deurgeroes en lamlendig. Blikke waarin varings welig gegroei het, hou nou net ou verdroogde grond en sigaretstompies waar hulle in gelid op ’n afgeskilferde rak staan.
Natuurlik sal die deur kraak toe sy dit wyer oopstoot, maar sy verstyf nog steeds. Die skemer kombuis ruik na verslaande as en vaagweg nog na opgekookte kool. Of verbeel sy haar, verwar sy die hede met sintuiglike herinneringe?
Vasti voel teen die muur af en druk die outydse skakelaar af. Wonder bo wonder het die munisipaliteit aan haar versoek voldoen en die elektrisiteit weer aangesluit. Hopelik het Telkom dieselfde met die telefoon- en ADSL-lyn gedoen. Die internet het onontbeerlik geword vir haar navorsing.
Die kombuis is so outyds en vervalle soos wat sy dit onthou, die mure nog dieselfde siek groen as in haar ouma se dae. Emaljeverf. Die koolstoof hurk nog steeds waar dit altyd in die wintermaande sy genadige hitte uitgestraal het. Die muur om die skoorsteenpyp is pikswart gevlek.
Niks lyk anders as twee jaar gelede nie, niks lyk meer verrinneweer as toe nie. Al wat uit sy plek uit lyk, is die besem wat teen die houttafel in die middel van die vloer aanleun. En die vloer is baie duidelik onlangs gevee.
Plakkers, is haar eerste gedagte. Nogal netjiese plakkers, want die opwasbak en oppervlakke is skoon waar mens ’n laag stof sou verwag. Plakkers wat voorsiening vir die komende winter maak, want langs die koolstoof is die houtkis vol netjies gekapte rooikransstompies gepak. Bo-op lê koerante en ’n boksie vuurhoutjies. Naas die kis is ’n mandjie fynhout en ’n emmer kole.
Vasti druk die deur na die gang oop, skakel ligte aan. Die huis was nog altyd donker danksy die bome waaronder dit staan, en die klein vensters help nie. Die gang is ook gevee.
Na regs is die kamer wat haar pa gebruik het. Die gastekamer, omdat hy nie in sy skoonouers se kamer wou slaap nie en die kamertjie waar haar ma grootgeword het te beknop is. Dit lyk nog net soos sy dit agtergelaat het ná die begrafnis. Asof sy pas die deken oor die bed gegooi en alles afgestof het.
Haar grootouers se kamer aan die linkerkant van die gang lyk nie soos sy dit gelaat het nie. Die bed is opgemaak, die verekombers wat nog uit Holland kom, is oorgetrek en ’n enkele lelietjie gloei rooi in ’n Delft-vasie op die bedkassie.
Die enigste mense wat van haar koms geweet het, is die munisipaliteit en Telkom.
Dawid. Dit kan net Dawid wees wat laat skoonmaak het. Maar so vinnig? Sy het hom vanoggend eers oor die sleutels gekontak. Sy het hom nie voorheen laat weet sy kom hierheen nie. Die ruk wat sy moes wag om Stiaan Sonnekus te sien, was te kort selfs saam met die tyd wat sy in sy wag- en spreekkamer deurgebring het.
Wie dit ook al was wat hier skoongemaak het, het by die sitkamer uitgekom, maar nie die eetkamer nie. Daar lê die stof dik oor die outydse buffet en bal-en-klou-tafel.
As die man wat sy sien weghardloop het vir die skoonmakery verantwoordelik was, het haar aankoms hom in sy taak gesteur. Yeah right, ’n man wat huis skoonmaak. Tensy hy dalk hier wou ingetrek het? Sover sy kan sien, is hier niks wat aandui dat enigiemand anders as haar grootouers en pa se oorblywende besittings hier gebêre is nie. En niks is weg nie, behalwe dit wat sy self destyds uitgegooi het.
Sy gaan weer deur die twee slaapkamers. Die hangkaste en laaie is leeg. Dit was laas ’n hele gedoente om die swetterjoel goed uit te sorteer, die bruikbare klere na die Dierebeskermingsvereniging se winkeltjie aan te ry en die res weg te gooi. Haar ma se kamertjie is steeds ’n stoorkamer. Sy het laas net die bokse netjieser gepak. Die een of ander tyd sal sy deur die goed moet gaan. Dit moet goed wees wat opgepak is ná haar oupa se dood. Dalk ook goed wat nog van die plaas af gekom het.
Vasti stap buitetoe en reg rondom die huis. Onkruid groei nog digter as voorheen in die gewese blom- en groentetuin. Van die grasperke is daar niks oor nie. Die skuurtjie wat haar ouma altyd die waenhuis genoem het en wat sy hoop om as ateljee te gebruik, is vol rommel en vieslik vuil. Geen wonder die deur is nie gesluit nie. Hier is sekerlik niks wat enigiemand sal wil steel nie.
Al wat anders is buite die huis, is die byl wat op die houtkapblok lê, die lem blink asof dit pas skerpgemaak is. Sy tel dit met ’n rilling op, gaan bêre dit in die kombuis voor sy teruggaan bakkie toe, die voordeursleutel kry, oopsluit en haar goed begin aandra.
Sy sal haar later bekommer oor plakkers en voorlopig liewer die onmoontlike glo – dat iemand om onverklaarbare redes besluit het om die plek vir haar netjies te maak en vir haar hout te kap. Iemand wat wie weet waar gehoor het sy is in aantog.
Halfpad deur die indra en uitpak, vat sy eers ’n blaaskans en drink ’n lang glas van Leeuwendrift se soet water uit die oog in die berg wat nog al die jare in die dorp se behoeftes voorsien.
Die foonlyn werk, hoor sy aan die luitoon toe sy die gehoorbuis in die verbygaan lig. Dis ’n ou instrument, maar werk darem met knoppies pleks van ’n draaiskyf. Sy grawe deur een van die bokse wat sy in die voorportaal gelos het en haal die antwoordmasjien uit wat sy destyds aangeskaf toe Dolf haar enige tyd van die dag of nag begin bel het. Nadat sy dit aan die foon gekoppel het, lui sy die nommer van haar selfoon af. Ná ses luie skop die masjien in. “Leave a message, please,” klink haar eie stem kortaf op vanuit albei oorde. Sy druk die sel dood. Die masjien werk nog. Kan haar nog waarsku oor wie aan die ander kant van die lyn is.
Hopelik is dit ’n onnodige voorsorgmaatreël. Hopelik sal Dolf nie dié keer uitvind waar sy haar bevind nie. Hopelik sal niemand haar hierheen bel nie. Tot dusver het sy nog net die nommer op Stiaan Sonnekus en Dawid se vorms ingevul. En so sal dit bly. Hopelik.
Die hoop beskaam terwyl sy die laaste skildery indra. Sy maak dit teen die verslete rusbank staan en probeer haar doof hou vir die foon se gelui. Dis ’n ouerige skildery wat sy meer om sentimentele redes as enigiets anders gehou het. Nugter weet waarom dit nie ook beskadig is nie. Miskien omdat dit ’n engel verbeeld. Vasti tel die vierde lui af terwyl sy na die engel staar asof sy dié hemelwese kan forseer om die gelui te laat ophou. Vyf. Asseblief, asseblief, asseblief. Ses. Dit mag net nie Dolf wees nie.
Haar stem weerklink deur die vertrek. Biep. Sy wag vir die boodskap, maar dit kom nie. Daar is net ’n gesuis. En toe skielik, ’n laggie. Die foon klik dood.
Vasti voel hoe ’n rilling langs haar ruggraat af hardloop. Dit het nie soos Dolf geklink nie. Buitendien is hy nie subtiel genoeg om haar so te probeer intimideer nie. Hy sal wil seker maak sy weet dat dit hy is, dat hy haar weer opgespoor het. Sy maak haar oë moeg