“Ek en Vasti . . . Ons het ietwat van ’n geskiedenis. Ek kan nie glo sy het so agteruit gegaan nie. En sy was so ’n begaafde kunstenaar. Ek is jammer, ek moes nie . . . Ek wou net help. Wou hê jy moet probeer verstaan. Of dalk beter verstaan. Ek weet nie . . .”
“Dis in die haak, Dawid. Ek verstaan. Daar is mense in enigiemand se lewe wat jou net eenvoudig dieper raak as ander. Ek sal my bes probeer om haar te help. Maar soos jy weet, sal sy moet saamwerk.”
Dawid knik. “Dankie. Dis al wat ek vra. Jy sien, ek voel ek het haar in die steek gelaat. As vriend.” Moet hy nou waaragtig so onbeholpe klink?
“Mens kan nie altyd vir almal daar wees nie, Dawid. Maar ons praat later. Sien jou Saterdag op die gholfbaan?’
“Reg, sien jou dan.”
Vasti kan nie help om van voor af te wonder hoe anders haar lewe sou verloop het as Dawid haar destyds net wou help nie.
“Ek wil nie Dolf se kind hê nie!” het sy uitgeroep toe sy Dawid uit desperaatheid daardie Desembervakansie gaan pleit het om haar te help.
Dit was die jaar voor aborsie gewettig is. Dawid het geweier. Sy argument was nie dat hy nog nie gekwalifiseer is nie. Dis nie net onwettig nie, het hy verduidelik, dit druis ook teen sy etiek in en hy het geloofsbesware daarteen. Daarom weier hy selfs om haar na iemand te verwys.
“Maar Dawid, dit was teen my sin.”
Dawid het gesug. “Vasti, jy en Dolf het wie weet hoe lank uitgegaan. Jy erken julle het voorheen gemeenskap gehad. Jy sê dis leuens, maar ek het by meer as een ou gehoor dat jy . . . wel . . . gewillig is. Soos jy weet, is dit hoekom ek met jou uitgemaak het. Ek begryp nie hoe jy nou rape kan skree nie. En nog minder waarom jy nie die Pil begin gebruik het toe jy seksueel aktief geraak het nie. Daarmee sou ek jou gehelp het as jy my gevra het, of ek nou voorhuwelikse seks goedkeur of nié.”
Haar protes het niks gehelp nie.
“Dis jou eie saak as jy sedeloos wil leef, Vasti. Jy kan net nie van my verwag om jou nou vir alle praktiese doeleindes te help om moord te pleeg nie,” het hy onwrikbaar gebly.
Sy weet sy kan nie regtig vir Dawid blameer nie. Dis was haar eie skuld dat sy so onnosel was. En sy twyfel sterk of sy werklik met ’n aborsie sou deurgegaan het, al sou hy ingestem het. Maar waarvoor sy hom waaragtig nie kon vergewe nie, is dat hy haar pa gaan vertel het. Weliswaar omdat hy haar pa wou oortuig dat aanneming die beste opsie is. Weliswaar omdat hy gedink het haar pa sal haar ondersteun. Hy het goed bedoel, maar het Leon de Leeuw toe nog nie goed genoeg geken om te kon voorspel hy sou aandring dat Vasti met Dolf trou nie.
“Mevrou De Leeuw?”
Vasti kyk op.
“U kan deurgaan. Eerste deur links. Stiaan . . .” Die ontvangsdame druk haar bril terug op haar neus – ’n ontwerpersbril wat geen afbreuk doen aan haar mooi gesiggie nie. “Meneer Sonnekus sal nou by u wees.”
Vasti skarrel haar halfvoltooide vraelys bymekaar en staan op. “Dankie.” Sy trek die band van haar verslete handsak oor haar skouer en stap tot by die toonbank. “Terloops, dis mejuffrou. Of seker me. Ek het my nooiensvan teruggeneem. Ná my egskeiding,” voel sy om die een of ander onverstaanbare rede gedwonge om te verduidelik. Die ontvangsdame knik net.
“Egskeiding is ’n klap in die gesig van jou Skepper!” het haar pa uitgevaar toe sy Dolf die eerste keer verlaat het. Hulle was toe ’n bietjie meer as drie jaar getroud. Drie jaar van emosionele hel. Óf haar pa het haar nie geglo nie, óf hy het nie omgegee toe sy hom vertel Dolf het ’n affair nie. Ook nie dat ’n kollega hom die vorige jaar aangekla het dat hy haar betas het en hy afgedank sou gewees het as die vrou nie die klag teruggetrek het nie.
“Jy is die een wat in die eerste plek wou hoer en rumoer. Wat moes trou,” het Leon de Leeuw verder getier. “Nou moet jy maar slaap in die bedjie wat jy vir jouself opgemaak het. En jy sit jou voete nie weer in hierdie huis tot jy jou huwelik uitgesorteer het nie. Gee jou man wat hom toekom, dan sal hy nie rondloop nie.”
“Maar oom,” het Dawid tussenbeide probeer kom.
“Maar oom se moer! Vat haar hier weg. Weg voor my oë. Sy is ’n klad op die naam van die vrou wat haar in die lewe gebring het. ’n Vrou wat geweet het hoe ’n vrou haar moet gedra.”
En Dawid hét Vasti weggevat, weer op die trein gesit en so is sy terug Klerksdorp toe. Terug na Dolf toe wat destyds by Sentraalwes gewerk het en nie eens geweet het sy het hom verlaat terwyl hy weg was om af te los in Wolmaransstad nie.
Daarna het sy nie haar pa of Dawid weer gesien tot haar pa op sy sterfbed was nie. En vir Dawid nie weer ná die begrafnis nie. Tot vanoggend.
Vasti gaan die spreekkamer binne en trek die deur agter haar toe. Sy is alleen in die room-en-oker-vertrek. In een hoek is ’n lessenaar met ’n stoel aan weerskante. In ’n ander staan ’n rusbank en ’n gemakstoel. ’n Chagall-afdruk teen die muur bind al die kleure in die vertrek saam. Selfs die groen koei tel die kleur van die potplant in die hoek op. Die Val van Icarus, herken sy die skildery. Die son is prisma-agtig en hoofsaaklik grysblou, met ’n vaalgrys voël in die sirkel vasgevang. Die voël vlieg nie. Hy staan in die kring van die son en kyk na Icarus wat met sy gebrekkige vlerke gehul in vlamme die aarde tegemoet stort.
’n Tweede deur, agter die lessenaar, swaai oop. Stiaan Sonnekus lyk glad nie soos ’n sielkundige nie. Eerder ’n wildbewaarder. Een wat ’n spesie soek om te red. Daar is ligter strepe in sy donker hare, asof hy baie in die son kom of ’n uitstekende haarkapper het. Maar dan sou dié seker ook iets aan die grys glinstering tussenin gedoen het. Die krieketspeler-plooitjies om sy oë verklap dat hy selde ’n sonbril dra. En dat hy waarskynlik meer as vier dekades agter die blad het.
“Stiaan Sonnekus. En jy is Vasti de Leeuw.” Sy hand vou warm oor haar koue een.
Hemel, maar hy is ’n dish. Hoe vertel mens ’n dish van al jou ellendes?
Sy gaan sit aan die ander kant van die lessenaar. Die rugkante van drie staanrame is na haar gedraai. Sy was te besig met die Chagall-skildery om hulle raak te sien. Waarskynlik foto’s van sy vrou en kinders.
“Dawid is baie bekommerd oor jou.” Sy stem is diep. Simpatiek, maar ontdaan van sentimentaliteit.
Sy was by toe Dawid vir Sonnekus gebel het. Volgehou het dat die sielkundige haar vandag nog moet sien. Sy kon aflei hulle is minstens goeie kennisse.
“Ek sien Deirdre het reeds vir jou die stel vraelyste gegee om in te vul. Vandag kan jy maar net die agtergrond in breë trekke vertel. Dawid het genoem jy is twee of drie jaar gelede geskei. Pas van die noorde af hierheen getrek. Dat jy sukkel om te slaap en baie gewig verloor het. Neerslagtig is.”
Dawid moes hom gebel het nadat sy by hom weg is. Sy wonder wat hy die sielkundige nog vertel het. Hopelik nie dat sy en Dawid in hulle prille jeug geglo het hulle is vir mekaar bedoel nie. Vir ses maande in elk geval. Daar behoort ’n wet te wees teen die sluit van romantiese verhoudings tydens Intervarsity. Veral as die een party ’n eerstejaar op PUK en die ander ’n derdejaar- mediese student op Kovsies is.
’n Moeë rebelsheid roer in haar. “Dawid oordryf. Ek het ’n terugslag gehad, maar ek kan op my eie cope.”
“En dis hoekom jy aanvanklik geweier het om my te kom sien?” Sy ligte oë is in skerp kontras met die bykans swart wimpers.
Hy is te aantreklik om te skilder.
Sy laat sak haar oë. “Ek kon nog altyd op my eie cope. Ek het nie ’n sielkundige nodig om my te help nie. Ek het net tyd en rus en vrede nodig. Dis al. En die sleutel vir my huis. Dawid het my daarmee afgepers om hierheen te kom.” Sy lig haar kop, maar sy kyk nie na hom nie. Sy kyk na Icarus. “En ek weet jy gaan die een of ander tyd net stilbly sodat ek kan uitpraat, alles uit my sisteem kry, en dan is ek veronderstel om beter te voel. Wel, dit werk nie so nie.”
“Hoe werk dit dan?” Sy stem is steeds rustig.