Op skool en universiteit het sy nooit eens een keer gewonder waarna smaak sigarette nie. Maar, losgelaat tussen andersoortige Europeërs waarvan feitlik elke mens wat sy leer ken het ’n roker is, het sy besluit om dit ook te probeer. Dalk sou daardie gemeenskaplikheid haar meer deel laat voel van die omgewingskarakter waarin sy gesukkel het om behoorlik opgeneem te word. Dit het nogal goed gewerk. Sy kon dit presies nes honderd duisende ander Nederlanders doen. Want sy het hulle fyn dopgehou en al hul rookgewoontetjies nageaap. Met die sigaret tussen haar vingers en die dralende rookwolke rondom haar kop het sy ingeskakel by die rokerskultuur rondom haar. En gehoop dit sou haar meer aanvaarbaar maak vir diegene wat die Zuid-Afrikaner taamlik aardig gevind het en haar gedurig wou stenig oor apartheid.
Stijn het haar gewaarsku, as sy later wou ophou rook, sou dit nie maklik wees nie. Hy kon met gesag praat nadat hy blykbaar lang periodes van onthouding en swig ervaar het. Maar sy was vas van plan om net ’n geleentheidsroker te wees. Aan die begin was die smaak van sigarette buitendien so aaklig dat sy nie kon begryp hoe enigeen daaraan verslaaf kon raak nie. Tot dit jou vat. Dan is jy in tel. Gereken. Een van die menigte. Een van die verslaafde fools, al weet jy dit nog nie dan nie. Want jy’s Europees, jy’s Hollands, in bleddie Nederland waar jou heil nou lê.
Woudstra se een uur het al byna twee geword. Sy kan die rookreuk wat nog in haar neus opstuif nie langer uitstaan nie. Maar as sy nou gaan stort, sal sy nie die selfoon kan antwoord indien dit Sy Edele behaag om juis dan van hom te laat hoor nie. Kyk net hoe gooi hy haar nou weer rond. Sy sal moet bad sodat sy die foon binne vatafstand kan neersit. Daarna sal sy haar hare apart moet was en droogmaak. Drie stappe wat twee kon gewees het. En dis al weer ná tien.
Sy moet seker getik wees om haar soveel onnodige moeite te laat aandoen deur die man wat haar so te sê voor die kansel gelos het. Hy kan sy oproep hou, dit sal sy skade wees. Sy gaan buitendien nie gehoor gee aan wat hy te sê gaan hê nie. Sy gaan nou dadelik stort, haar hare droogblaas en in die bed kom. Nog ’n slapelose nag is heeltemal uit.
Die eurogrootte kolletjie sjampoe is pas op haar kop ingeskuim toe sy onder die watergeraas deur die klanke van “Für Elise” registreer.
Verdomp! Sy gly amper met haar nat voete op die badkamer-vloer, kry die foon betyds beet en antwoord terwyl sjampoestraaltjies haar oë brand. In Nederland beantwoord mens ’n telefoon hoogs beskaafd deur jouself by naam en van te identifiseer. Enigiets anders word as werklik onbeskof ervaar. Maar Woud is nie Nederlands nie en, net soos gisteraand, kom hierdie oproep op ’n uiters ongeleë tyd.
“Jy weet, Woudstra, jy maak my so die vieste in! Ek wil eintlik glad nie met jou praat nie, maar ek het nog minder lus daarvoor wanneer my kop vol sjampoe is.”
“Ekskuus, iets het voorgeval. Ek is regtig jammer oor die ongerief,” probeer hy verskoning maak.
“Ongerief is nie ’n sterk genoeg woord nie. Ek moes papsopnat uit die stort en die sjampoe brand my oë iets vreesliks. So jou nuus beter die moeite werd wees of …”
“Of wat, Adriana? Onthou, ek mag jou net bel in ’n noodgeval. Ek ken die reëls. Dié ís ’n noodgeval. En hoe moet ek nou geweet het jy is in die stort? Loop spoel af jou kop, ek sal aanhou.” Die irritasie het ook in sy stem begin deurslaan.
Haar brandende oë dwing haar terug badkamer toe voordat sy kan terugkap en sê dat sy haar beslis nie deur hom gaan laat rond order nie. Sy weet hy gaan seker dink sy het opsetlik lank geneem, maar dis noodsaaklik om die duur opknapper wat sy vir haar getinte hare moet gebruik, reg aan te wend – sodra die sjampoe afgespoel is – en dan moet dit vir drie minute aanbly. Sy gaan sit toegewikkel in haar kamerjas op die bed met ’n handdoek om die kop.
“Is jy nog daar?” vra sy terwyl sy aan die een kant hoop hy het moed opgegee en afgelui. “Jy kan nou maar praat. Ek brand nie van nuuskierigheid nie, maar jy het my aandag.” Gelukkig is daar darem nog asemhaling aan die ander kant van die lyn. Daar beter wees, anders het sy haar verniet laat aanjaag en boonop ’n half-minuut van die conditionertyd afgeknyp.
“Ek weet nie mooi waar om te begin nie en sal daarom so min as moontlik sê. Ek moet jou ’n ontsettend groot guns vra. Is daar enigsins ’n moontlikheid dat jy Suid-Afrika toe kan kom vir so tien dae, twee weke op die langste? Dan kan jy terselfdertyd jou ma ook kom besoek,” vra hy so gewoon moontlik.
Dit is die toppunt van opportunisme. Sy kan sweer sy het so pas verkeerd gehoor. Die arrogansie om dit so nonchalant te laat klink asof sy op sy versoek gereeld na ander kontinente reis! “Jy is seker nie ernstig nie. Want as jy is, hoef jy nie eens verder te praat nie. Van wanneer af skuld ek jou ’n guns?” Haar stem het gestyg en hy kan daarvan maak wat hy wil.
“Ek weet maar alte goed, Adriana, jy hoef my nie daaraan te herinner nie. Dis net …”
“Net wat?” knip sy hom kort. “En moet dit asseblief nie ’n guns noem nie.”
“Wel, dan weet ek nou nie hoe om … e … verder te praat oor hoekom ek bel nie. Jy kan darem die wind so uit mens se seile haal.”
“Jy hoef nie so afgehaal te klink nie. Sê dit net. Van wanneer af is jy bang om reguit te praat? Ek was eintlik glad nie van plan om te luister na wat jy te sê het nie; hoekom moet ek? Maar jy het my nou op die lyn, en nou het jy nie die guts om my te sê waarom jy so graag met my wil praat nie. Wat is dit, hoekom wil jy eintlik hê moet ek Suid-Afrika toe kom?” Dis al laat, sien sy op die wekker. Haar hare moet droog kom.
“Ek moet in November vir ’n week Londen toe gaan. Daar is ’n seminaar oor narkose wat ek moet gaan bywoon. Iemand moet by Marlinda kom bly.”
Vir ’n oomblik is daar stilte aan beide kante.
“Verstaan ek jou reg? Soek jy ’n babysitter vir Marlinda? Ek weet die koerante op die internet is vol van die misdaad in Suid-Afrika, maar jy verwag tog seker nie regtig dat ek die persoon moet wees wat by haar moet gaan bly omdat jy vir ’n paar dae wil weggaan nie?” Sou hy nie dalk aan geheueverlies ly nie!
“Ek is doodernstig, Adriana. Iemand moet by haar kom bly en …”
“Jammer om jou so in die rede te val, swáér, maar daardie iemand sal beslis nie ek wees nie. Ek kan en wil dit nie doen nie. Sy kan mos vir ’n paar dae op haar eie bly, soos duisende ander mense in Suid-Afrika.”
“Sy kan nie op haar eie bly nie. Jy verstaan nie. Iemand moet na haar omsien.”
“Wat maak haar so spesiaal dat daar na haar omgesien moet word?” Sy sien visioene van Marlinda wat met ’n pruilmond protesteer dat sy nie alleen wil bly nie. “Hoekom vat jy haar nie saam nie? En waar is julle dogter; kan sy nie ’n plan maak nie?”
“Celeste werk op die oomblik in Londen. Sy sal nie kan kom nie.”
“Maar jy verwag ek moet al die pad van Nederland af kom? Marlinda het seker ’n vriendin of twee? Sy kan mos daar gaan oorslaap?” Waarom dit so moeilik is om vir Marlinda ’n slaapplek by iemand te organiseer, verstaan sy glad nie.
“Sy kan nie by iemand gaan oorslaap nie want sy is siek, Adriana. Glo my as ek sê ek kan haar nie net op haar eie los nie. Dis my professionele opinie.” Hy klink soos ’n dokter wat afsydig bevele uitdeel sonder om die realiteit van die pasiënt se huislike omstandighede in ag te neem.
“Nou sit haar dan in ’n hospitaal vir die paar dae. Julle dokters het mos omtrent almal aandele in die privaat hospitale. Jy kan dit darem seker gereël kry sonder dat dit van jou ’n arm man gaan maak. Wat makeer sy?”
“Dis moeilik om dit oor die foon te verduidelik. Sy het nie voltydse verpleging nodig nie. Dit sal die beste wees as sy hier by die huis is waar iemand net ’n oog oor haar kan hou.”
“Is dit die een of ander soort kanker?” vra sy en hoop die antwoord is nee. Kanker is ’n ander soort siekte wat op mens se gevoel kan speel.
“In ’n sekere sin ja, maar nee, dis nie kanker nie,” antwoord hy.
Adriana kan net dink hy is seker verlig dat iemand uit die mediese beroepswêreld nie hierdie verwarrende antwoord van hom hoor nie.