#
Lank staar Ian na sy Huffington Post-stuk – ’n bespiegelende artikel wat geen vinger wys nie, maar in breë trekke handel oor die reg se plig om met tegnologie by te hou.
En net terloops verwys na sigbewaking en privaatheid.
Klaarblyklik is hier op tone getrap, maar wie se tone?
Hy besluit om niks oor die dreigboodskap te sê nie – nie vir Elizabeth of Rudolph (veral nie!) of Grotius of wie ook al nie.
Nie vir sy ouers daar in Welgemoed nie. Veral ook nie vir sy ma nie, wat sedert sy dienspligtyd op die Grens jaloers oor hom waak.
Wat hom betref: nou eers Boedapest.
#
“Ek is op pad Boedapest toe,” sê Ian aan die seminaargroep. “Na ’n datafees vir ontwikkelende lande. Ek sal verslag doen oor als wanneer ek terug is.”
Hy kyk eers na Thuli en dan na die dosent wat hom altyd die gevoel gee dat hy nie weet hoe om hom te takseer nie. Hy sien dit in die manier waarop die dosent hom altyd groet met – op Ian se oor af – ’n lig-ironiese “Hi”.
Asof hy bedoel: “Bye.”
Dis die manier van doen in hierdie Engels-koloniale gange, het Ian gou ontdek nadat hy hier begin klas draf het. “Hi,” met net die regte intonasie van afstandelikheid en erkenning.
Die klas kyk katvoet na hom. Dis asof hulle reeds weet wat kom. “Boedapest is juis gekies,” gaan hy voort, “weens die stad se geskiedenis onder die Nazi’s en die Kommuniste.
“Ons almal weet hoedat daardie stelsels destyds freneties boekgehou het van hul onderlinge en dié se gewaande oortredings. En noudat die kommunisme en die fascisme oral gediskrediteer is …” (hy wou byvoeg: behalwe in Venezuela en Suid-Afrika natuurlik, maar het maar om vredesonthalwe stilgebly) “… is datadiktatorskappe, as ek dit so mag noem, ons nuwe gevaar. Die nuwe kolonialisme.”
Niemand reageer nie. Gelade terme.
“Dis ’n kongres,” gaan Ian voort, “wat wil kyk na die snykante tussen drukgroepe, saadkapitaliste, regerings.” Hy kyk om hom. “Na die etiek van instemming. Na die moontlike illusie dat tegnologie gemeenskappe met ’n geweldige kloof tussen ryk en arm – en Suid-Afrika het die diepste kloof ter wêreld – polities kan help. Ons sal krities kyk na die Afrika-toepaslikheid van sogenaamde data-humanitêre argumente.” Uitdrukkinglose gesigte. Dit waarvan hy praat, lê ver van hierdie middag met sy reuk van die suidooster wat oor die berg stoot en warm klip hier teen Duiwelspiek op, die geur van bordkryt en traangas. “Na spraakvryheid en privaatheid en die regsprobleme en menseregteskendings wat uit tegnologiese ontwikkelings mag spruit.”
“Hoekom sal jou konferensie ons interesseer?”
Thuli.
Hy trek eers ’n diep teug asem in. Swaar en troebel en lou soos die lug in hierdie seminaarkamer is teen dié tyd van die middag. Hy kan nie sê wat hy graag sou wou nie. Dat terwyl faksies in Suid-Afrika uitspeel, daar ’n groter wêreldkrisis is oor die toekomstige rol van tegnologie – ’n krisis wat die huishoudelike politieke moleste na kinderspeletjies laat lyk. Taboe. Stilbly daaroor, eerder. Want dit sal met ontsteltenis aangehoor word: Wil jy sê die swaarkry, die pyn van ons mense, is kinderspeletjies? Hy hoor dit al.
Eerder ’n ander hoek: “Wel, julle het seker gelees van die skrywer wat onlangs haar boek uit die mark moes onttrek omdat sy in die oë van die Menseregtekommissie kwetsende bewerings oor gays gemaak het.
“Ons praat elke keer in hierdie klas oor vryheid van spraak. Oor veilige ruimtes. Oor wat jy op sosiale media mag sê en wat nie.”
Komaan, Thuli, jy is die voorbok!
“Daar was mense wat gevoel het dat nes gays in die oë van ons grondwet die reg het om te wees wie hulle is, die grondwet in gelyke mate ook die regte behoort te beskerm van mense wat openlik verklaar dat hulle vanuit húl geloofsraamwerk negatief voel oor gays se seksuele oriëntasie.
“Is een se regte dan belangriker as die ander? En behoort sulke opinies verduur te word op die internet? Mag jy sulke private oortuigings in die digitale ruimte deel; dit openbaar maak?
“Die konferensie gaan oor sulke sake.”
“Vir my klink dit na ’n hutspot van ’n konferensie,” blits Thuli weer. “Asof hulle nie weet waaroor hulle wíl praat nie. Ek weet nog nie waaroor dit gaan nie.”
“Presies,” skiet Ian na haar uit. “Dis omdat dit ongekaarte terrein is. Ek het gesê dis ’n multidissiplinêre konferensie.
“En hulle is bereid om die eensillabige sekerhede van politieke slagspreuke te systap en te tob oor wat op die wêreld wag.”
Hy kyk na sy klasmaats. Almal het verstyf.
Hulle sien klaarblyklik sy woorde as ’n handskoen, neergewerp.
Voor die voete van Thuli.
’n Uitdaging.
“Eensillabig!!”
Woedende Thuli.
#
“Die konferensie is verkennend, en ek gaan as regsgeleerde. Op ’n paneel oor databeheer in Suid-Afrika.
“As julle belangstel, kan ek volledig rapporteer wanneer ek terug is.
“Soos julle weet, is data die nuwe olie.
“Wie ook al data besit vorentoe, gaan die res van die wêreld koloniseer. En dan vra mens mos hoe gaan dekolonisering in só ’n verband lyk? Hoe gaan die mensdom losbreek van grootdata-eienaars se beheer oor en uitbuiting van hulle? Hoe gaan kunsmatige intelligensie gereguleer word?”
“En wat dink julle,” roep Thuli teenoor die klas uit, “van hierdie airy-fairy konferensie terwyl mense net hier onder die kampus sonder kos onder warm sink krepeer?”
Maar niemand reageer nie. Die dosent kug en hou hom besig met die stapeltjie boeke voor hom. ’n Hek na ’n mynveld is oopgemaak en Ian se klasgenote kyk óf met pokergesigte na hom, óf vroetel met hul notas en penne. Thuli kyk afwagtend na doktor Eliot.
Die dosent verwag van hul klasgroep om nie net woorde uit een taal na ’n ander te vertaal en die teorie onderliggend aan vertaalpraktyk te begryp nie, maar ook om “die ware lewe na teks te vertaal”.
En omdat dinge op die kampus so akuut geword het, het die seminare gou-gou meer begin handel oor hoe jy aktualiteit na teks vertaal, eerder as teks na teks.
Doktor Eliot het nie op hom laat wag nie. “Om te kyk, om te verstaan, om te lewe, is ’n manier van vertaling, van onderhandeling met die wêreld. Dan nie?”
Hy was ’n ernstige jong man, baie Engels, hy verduidelik als in sy privaatskoolaksent.
Ian dink hy het doktor Eliot die skrik op die lyf gejaag toe hulle ’n tydjie gelede die verskuiwing van die standbeeld van Cecil John Rhodes van sy sentrale posisie op Bo-kampus bespreek en Ian opmerk: “Vir my as Afrikaner was dit wonderbaarlik om die ou poephol aan ’n hyskraantou te sien swaai.”
Dit is voor #RhodesMustFall vervel het na #FeesMustFall en toe na #ScienceMustFall en daarna #CastleMustFall en #ShackvilleTRC en terselfdertyd #PatriarchyMustFall. Die koloniale Britte, kapitalisme, die Kasteel, Jan van Riebeeck en selfs Newton en Westerse fisika het nou een en almal ’n slegte naam.
Dit het natuurlik gegaan oor Rhodes se standbeeld wat, nadat ’n studenteaktivis eers ’n emmer vol riool daarop uitgegooi het, met ’n hyskraan van sy voetstuk gelig is en laat sak is op die bak van ’n lorrie. ’n Massa studente het die straat vol gestaan en tot ver oor die rugbyvelde opgedam. Die universiteit se senior bestuur – oorwegend wit en Engelssprekend – was teenwoordig met wisselende emosies wat oor hul gesigte flikker. Een van hulle het selfs ’n onbeholpe toyi-toyi-dansie aangedurf, maar dit halfhartig laat vaar toe ’n student op die trok spring en Cecil John