John streel oor die hande wat lusteloos in haar skoot lê. Hy vou hulle oop en druk hulle byna kinderlik teen sy gesig. Hy liefkoos hulle met sy lippe.
“Ek het jou lief, Alisha. Asseblief, moenie meer vir my kwaad wees nie.”
In die halflig lyk sy gesig jonk, soos dié van ’n boetvaardige seun. Haar hart trek saam van deernis. John is voortvarend, maar hy is so liefdevol. Sy kan tog nie vir ewig dít wat gebeur het teen hom hou nie. Sy lig haar hand en lê dit teen sy slaap.
“Dis soos jy gesê het, John; dis verby. Ons sal nou in geloof net vorentoe moet kyk,” sê sy saggies. En die slanke vingers streel dan vertroostend oor John Digby se ruie, donker hare.
Deborah se hand is in die grond ingegrawe asof sy haar daarmee wil vasanker in haar geboortegrond. Met haar gesig teen die aarde van Sorgenfrei gedruk, raak sy geleidelik bewus van die soelheid van die laatmiddag wat oor die landskap begin kruip. Verdwaas begin sy orent sukkel. Haar gesig is besmeer met trane en stof, maar sy is onbewus daarvan.
Sy kruip onder die wilgertakke uit om vir ’n laaste keer te kyk na dít wat sy voorheen so sorgeloos as haar geboortereg beskou het; die skoonheid daarvan is nou vir haar so ontroerend dat dit ’n knop in haar keel bring. Sy kyk weer na die Lootsberg in die verte, na die kranse wat nou in ’n rosige gloed gebaai is.
Die verkleurende wilgers, sommige reeds byna kaal, wieg soos wasige geeste oor hul weerkaatsing in die dam. Paniek oorval haar. Hoe sal sy ooit sonder hierdie stuk aarde wat sy so hartstogtelik liefhet klaarkom?
Lank staan sy daar, totdat die son agter Patryskop verdwyn en haar figuur swart teen die gloeiende landskap afgeëts is. Met die sterfte van die dag voel dit vir haar asof die kind in haar wat hier so onbesorg en gelukkig grootgeword het, saam met die laaste lig ingesluk word deur die duisternis wat nou begin toesak.
In die skemer lê Deborah von Albein ’n plegtige eed af dat sy eendag sal terugkom, dat sy eendag genoeg geld sal hê om Sorgenfrei terug te vat van die man met die vlesige rooi mond. Haar erfgrond sal sy weer haar eie maak, soos dit hoort, en niemand sal dit dan ooit weer van haar af wegneem nie!
Wanneer die donkerte die landskap finaal in eenvormigheid oorstroom, begin Deborah doelloos koers kry. Sy het nog nie die moed of die lus om terug te gaan opstal toe waar Alisha en John is nie. Alisha … met die ongebore kind van haar stiefpa in haar skoot. Sy ril. Nee, sy sal wag tot hulle in die kamer is voor sy teruggaan.
Verby die woonplekke van die werksmense lei haar voete haar. Buite die ligkring van die vure staan sy ’n rukkie na hulle en kyk. Sy sien Hans-Kaap wat op sy bekfluitjie sit en speel. Toefie wikkel haar agterstewe en tel haar rok hoog op sodat mens haar bene kan sien wat ’n jolige riel uittrap.
Hulle verloor nie vir Sorgenfrei soos sy nie. Hulle kry net ’n nuwe meester, dink sy suf. Net Ma-Fytjie en April kon nie oorreed word om aan te bly nie. Dié twee is vasbeslote om saam met die familie na Johannesburg te trek. Hoe haat sy daardie naam – Johannesburg!
Dis stikdonker toe Deborah vir oulaas stalle toe gaan om afskeid te neem van Vlam. Henk Prinsloo het hom gekoop. Sy is dankbaar dat dit hy is. Sy weet hy sal goed wees vir die dier, wat hy môre sal laat haal.
Die perd runnik sag toe hy haar eien. Sy druk haar gesig teen sy nek en soen die fluweelsagte neus. Toe sy in die groot bruin oë kyk, sien sy haar eie beeld in hulle. Sy groet hom woordeloos, want die seerkryknop in haar keel is te groot …
Die elegante voorkamer is nou leeg, behalwe vir die klavier en die staanhorlosie wat Waleski gekoop het. Daar is ook die opgestapelde koffers en kajuittrommels waarin die laaste van die Von Albein-besittings gepak is.
Deborah kyk verward in die vertrek rond. Sy sien die donker kolle teen die muurpapier waar bekende meubelstukke vir so lank as wat sy kan onthou gestaan het en die ligte vierkant op die geelhoutvloer waar die tapyt soveel jare lank gelê het.
Die nag is koud en donker buite die vensters, nou gestroop van hul gordyne. Die staanhorlosie begin hol en galmend slaan; dit laat Deborah sidder. In die oorbekende slae se eggo hoor sy nou ’n vreemde klaaglied, ’n beskuldiging vanuit haar grootvader se horlosie wat teen die opgestapelde koffers weerklink – die koffers wat juis môre op die waens gelaai sal word vir die eindelose lang tog na die noorde – die tog Johannesburg toe.
Hoofstuk 10
Die poeierfyn geel Johannesburgse stof wat voortdurend deur venster en muur sif, lê al weer soos ’n laag as oor die lessenaar wat sy pa, Kurt, hom gegee het. Karl Mannheim plaas die pen wrewelrig terug in die penhouer en blaas die stof vir die soveelste keer van die inskrywingsboek af.
Hoe haat hy nie hierdie mynkantoor waarin sy pa hom geprop het ná sy terugkeer uit Engeland nie. Hierdie eindelose, idiotiese inskrywings wat hy uit die lêers van meneer Rheed, sy pa se boekhouer, moet oordra – hoe verpes hy hulle! Sy pa vertrou hom nie genoeg om hom minstens die status van boekhouer te gee nie, dink hy, opnuut bitter teenoor die dominerende ou man. Daar is min liefde tussen hom en sy vader, maar so is dit al baie jare lank.
Kurt maak sy lewe in hierdie mynkantoor hel. Karl het nou wel aan die begin hier en daar geringe foutjies gemaak, maar die enorme bohaai wat die kru ou man daaroor opgeskop het, het selfs die onderdanige Rheed verbaas. Hy het ’n halfhartige poging aangewend om vir Karl in die bresse te tree, maar dit het hom net ’n snydende teregwysing van ou Mannheim op die hals gehaal.
Karl doen hierdie sieldodende werk dag in en dag uit. Dis waarskynlik sy straf omdat hy uit Oxford geskors is, dink hy. Hy voel tog in ’n mate jammer oor sy skorsing – nie omdat hy enige berou voel teenoor sy pa nie, maar omdat die laaste drie jaar in Oxford waarskynlik van die gelukkigste in sy hele lewe was.
In Oxford was hy weg van Kurt se tirannie; hy kon vergeet van die ongelukkige tye in die koue en perverse privaatskole waarheen hy teen sy sin gestuur is.
Ná sy eerste jaar aan die universiteit het hy besluit om sy studierigting te verander. Dit was Kurt se wens dat sy seun hom as juris moes bekwaam, of hy nou daarvoor trek of aanleg gehad het of nie, maar Karl het reeds gedurende die eerste semester besef dat die verstokte wetstudente en die stowwerige, muwwe wetsboeke hom koud laat. Hy het besluit om sy kursus te verander sonder om sy pa in kennis te stel. Hy het gedoen wat hy altyd wou doen: die kunste bestudeer!
Nuwe wêrelde het voor hom oopgegaan in letterkunde, musiek – waarvoor hy van kleins af talent gehad het – en in filosofie en die werk van die eertydse wysgere het hy ongekende wysheid gevind.
Akademies het Karl goed gevaar. Maar hy het ook deel geword van ’n boheemse groep met wie hy onder meer sy groot liefde, die teater, kon bespreek.
Karl sug en blaas weer die stof van sy boek af.
Hy sou waarskynlik nog op Oxford gewees het as dit nie juis vir hierdie onnutsige groep vriende van hom was nie, wat op daardie stadium ook die onmoontlike prins Edward en sy minnares ingesluit het.
Prinnie, soos hulle hom almal genoem het, het hulle uitgedaag om ’n vermaaklikheid te prakseer wat hom net vir één nag in sy lewe van sy aangebore verveling sal verlos. Daar is besluit op ’n Romeinse nag van hedonisme en oordadigheid, in die fynste besonderhede gebaseer op Petronius se skunnige beskrywings in die Satyricon. Karl is aangewys as die organiseerder en regisseur van hierdie onderneming.
Wyn het in strome gevloei en opium was vryelik beskikbaar, en die nag het dimensies begin aanneem wat Karl nie voorsien het nie. Die skrapsgeklede Romeinse prostitute (gehuurde ontkleedanseresse uit die ongure Soho-klubs in Londen) was gou nie opwindend genoeg vir sy vriende se perverse smake nie. Hulle het toegesak op die niksvermoedende mooi, jong kelners in hul slawekostuums, wat Karl onder die eerstejaars gewerf het.
Wat beplan was om ’n aand van sensualiteit in periodekostuums te wees, het ontaard in ’n orgie wat heeltemal handuit geruk het. Karl het beangs toegekyk hoe dinge skeefloop, maar hy was magteloos om dit stop te sit.
Die