Hy loop steeds vinniger en Henry begin geleidelik agterbly.
“Onthou, Henry, ons het ons beelde verloor. Daar is geen enkelinge nie. Daar is net die karikatuur van Jock, Salome, al die ander en jouself!” Nou hoor Henry net sekere woorde. “Salome … Henry … Jock … Daar is geen …” En Henry bly alleen oor as Jock tussen die bome om sy kolossale huis verdwyn.
Henry is nou alleen en drentel tussen die mure en deur die tuin op soek na die inwoners van Welgevonden. Hy is vervul met ’n warboel van standpunte en belas met soveel teorieë oor die essensie van menswees dat alles ineenvloei tot ’n menigvuldigheid van patrone waarin hy, en almal wat hy ken, soos lewende selle onder ’n mikroskoop telkens van beeld verander en met elastiese vormloosheid in- en uitdy tot oneindige samestellings. Selfs die omgewing is ’n spieëlbeeld van hierdie onstandvastigheid: één oomblik lyk die aangesig van die gebou só, die volgende oomblik word dit ’n totaal ander plek. Hy raak naderhand heeltemal sy rigting kwyt. Hy loop hom vas teen mure wat bots teen ander mure en in die hoogte uitskiet na geweldige gewels van wisselende patrone; dan, weer, blink vensters in sy gesig wat sonlig inlaat in onbekende kamers, leeg van onbekende mense. Orals is daar skoorstene van besondere ontwerp wat elke keer die komplekse huis anders laat lyk: vanaf die reghoekige, blokvormige soort met vier pilaartjies bo-op, bedek deur ’n plat steen, tot ander met verwikkelde, spiraalvormige draaiings – almal wisselend met iets van die een en iets van die ander tot losgelate, dronkmanskombinasies in steen en kalk gedroom.
Meteens lui die klok. Êrens agter die nagmerriemure is die klein black-amoor besig om die inwoners van Welgevonden tot die tafel te roep. Henry gaan by deure in en by deure uit, déúr kamers wat nog warm is van pas uiteengegane mensheid, waar die naklank van hulle geselligheid nog in die lug hang en halfvoltooide bewegings lewe in verstoorde voorwerpe. Maar die klank is misleidend. Dit lok hom van een rigtingverandering na die ander en lei hom in totale moedeloosheid tot voor ’n groot deur wat hy halfhartig oopmaak en waaragter hy meteens die vergaderde gaste vind.
In die skemerdonker van die vertrek sit hulle daar, al die vriende en die steeds wisselende onbekendes wat as ’n patroon nie onbekend is nie, aan weerskante van die ellelang stinkhouttafel waarop ’n wit tafeldoek ’n glansende grondvlak vorm vir die silwergerei. Die Silbersteins en hulle vriende aan weerskante van die silwer: ligsilwer vleisdeksels in ’n pylreguit ry, donkersilwer sout- en peperpotjies, swaar Welgevonden-Hugenotesilwervurke en -lepels en horinghefmesse met verslete silwerlemme, en bonkig, swartgevlekte antiek-silweruitskeplepels langs komme groente, slaai, rys, kerrie, kaboemielies en iets wat rokend warm wag in bolvormige silwerskottels. Hulle sit daar, regop en strak, gereed vir die groot aanslag op die middagmaal, jonk en oud, met fatalistiese hedonisme, in hulle epikuriese uitdaging van die son en die humiditeit, bereid om die gastronomiese foltering te ondergaan in hierdie klimaat wat liggies betower terwyl dit die liggame kasty en siele dwing tot die een, enkele, onverstaanbare God.
“Henry, jy’s laat,” vermaan J.J. sy nefie uit pligsbesef. Hy fluister iets grappigs vir die slank Mrs Silberstein wat met ’n bleekwit hand die toekomstige seun van die huis na ’n oop plek langs haar wys.
Henry kyk na die meisie langs hom. – Sy is seker die mooiste van hulle almal, en hy het haar al vantevore opgemerk, hierdie een, so geraffineerd en goed versorg, so ’n toonbeeld van verfyndheid en berekende afsydigheid, met haar hoogmoedige selfvertroue, en die volmaaktheid van haar figuur, gelaatstrekke en toilet, dat ’n mens tevergeefs soek na die geringste tekens van onreëlmatigheid, swakheid of onsekerheid om jou selfvertroue te behou.
Buitekant het die heerlike sonnetjie van die oggend ’n bose vuurbal geword wat die lug in ’n bakoond verander.
Jock verwys na die partytjie wat voorlê, en die middagslapie. Hierdie keer verduidelik hy die aard van die onthaal: hulle boerevriende, en hy glimlag vir Henry.
Net soos die vorige middag het Henry in ’n doodslaap verval en wakker geword toe die ligte-enjin alreeds begin werk het. Na die avontuur van die bad en die ontdekking dat die ander oog van die leeu ’n heidegeur verskaf, bekommer hy hom van voor af aan oor die aand se kleding.
Daar is geen vreemde voorwerp in die kamer nie, en hy kom dus tot die slotsom dat dit nie ’n gekostumeerde bal sal wees nie. Hy probeer die probleem oplos terwyl hy in sy onderklere op die bed sit en rook. Met die eerste ingewing sou mens sê dat hulle kleding onvoorspelbaar is en bepaal word deur die willekeurigheid van plaaslike gewoontes; maar aan die ander kant kan mens tog rasionaliseer en ’n aanduiding vind ooreenkomstig die aard van hulle beroep. Die rykes, byvoorbeeld, is bekend vir hulle argelose kleredrag; die kunstenaars vir die ongewone. Maar wat van die boere? Die konserwatisme van ’n gewone pak klere sal miskien die aanneemlikste oplossing wees, maar hy is dadelik op sy hoede omdat hy in die laaste tyd geleer het dat die lewe ’n logika van sy eie het wat oppervlakkig onlogies voorkom. En tog, by nadere beskouing, is daar ’n eenvoudige en aanneemlike verklaring vir alles. Nee, ’n pak klere sal té veel in ’n alledaagse patroon pas; slenterdrag is té onversoenbaar met hulle lewensuitkyk; enigiets eksoties soos maskers en fantasie-kostuums is té uitspattig vir hulle lewenspatroon. Maar wat van gewone boeredrag soos dié wat hy en Jock die môre aangehad het? Uit ’n praktiese oogpunt is dit die skaflikste vir geval van ’n vleisbraai; uit ’n subtieler motief is dit pikant genoeg met daardie tikkie van selfbespotting wat elkeen teenoor sy beroep nahou; in die algemeen beskou is dit betekenisvol dat juis daardie klere in sy kamer geplaas is.
Henry trek dus die kakiehemp en -broek aan, rol sy moue op en begeef hom na die partytjie. Hy beweeg in die rigting van die stemme, maak die deur van die voorhuis oop en vind die gaste in die helder verligte saal, onberispelik geklee in aandpakke en aandrokke. Terwyl die stemme met sy verskyning wegsterf en almal in stomme verbasing na die eiesoortige voorwerp kyk, word dit meteens vir hom duidelik: Natuurlik! Die boere is die aristokrasie van die land.
III
Die hertogin lyk besonder formidabel daar waar sy in haar stoel sit, opgeryg en gegespe in ’n nousluitende, swart aandrok wat blink van al die perlemoerknopies. Daar is ’n tiara op haar hoof; sy het so pas ’n glasie geledig en is besig om vieserig ’n sosatie te hanteer toe sy Henry gewaar en meteens ophou met eet. Die twee vaal Misses Silberstein, liefies pienk in aandtabberds, vervul die rol van gasvrouens met ’n dartelende uitgelatenheid wat: nog enetjie, tóé, nog enetjie! op die gaste afdwing totdat die bordjies naderhand oortuimel van boerewors, braaivleis, kastaiings en melktert. En dan is daar die slank Mrs Silberstein in blou, haar hare eenkant oor haar skouer, haar oë (Henry merk dit vir die eerste keer op) violetkleurig. Die donkerogige meisies se getalle is aangevul deur blouoog-boerinnetjies wat lyk asof hulle nog nooit in die son was nie. Die boere en vrouens is aan die robuuste kant, met ’n effense stroefheid in hulle houding, gesteun deur hulle deftige drag, wat geen afwyking van hulle standaard duld nie. Nogtans let Henry op dat die Welgevonden-brandewyn vrylik vloei. Die wyn is haas onaangetas.
Hy voel besonder ongemaklik in sy boeredrag en hy vind telkens hoe oë koud en veroordelend op hom gerig word. ’n Vrou merk in die verbygaan op: “Seker een van daardie kunstenaars,” – en sy keer haar breë rug, verhard deur ’n borsrok, minagtend op hom. Dit is gevolglik met ’n groot mate van verligting, wat selfs sy gevoel van verbasing oorheers, dat hy te staan kom voor regter O’Hara en dr. Johns wat, wiegend op hulle hakke, sigare in die mond, glasies in die hand, hom vrolik welkom heet.
“A, Henry!” sê dr. Johns. “Nog steeds die individualis!”
Oorkant sy skouer kan Henry die strak gesig van ’n boer sien wat hom koelbloedig met grys oë aanstaar, die .303 roerloos op die skyf.
“Is jy verbaas om ons hier te sien?” vra regter O’Hara. Hy blaas ’n stewige rookkring die oneindigheid in. “As jy mooi daaraan dink, woon ons in Bishopscourt eintlik op klein plasies in vergelyking met die gewone erwe. Die kweek van ons struike, bome en ander plantsoorte verg dieselfde mate van toegespitste bedrewenheid, alhoewel miskien op ’n kleiner skaal. Afgesien daarvan, is sommige van ons beste vriende boere.”
“Waar is Salome?” vra dr. Johns.