Operacja i następująca po niej terapia lekami przeciw powikłaniom zatorowo-zakrzepowym oraz obniżającymi stężenie cholesterolu, a także stosowane leki obniżające ciśnienie tętnicze nie poprawiły mu zdrowia ani jakości życia. W istocie szybko pogorszył się jego stan fizyczny i umysłowy, po czym zmarł w wyniku udaru mózgu.
Ojcu Dana nie zaproponowano leczenia, które kosztowałoby mniej niż 2 procent z 400 000 dolarów, jakie zostały wydane na jego opiekę lekarską, a przy tym nieskończenie poprawiłoby mu jakość życia dzięki rzeczywistemu wyeliminowaniu podstawowych przyczyn cukrzycy i choroby serca. Gdyby mu po prostu dano wybór i możliwość innego leczenia – zastosowania indywidualnego lub grupowego programu wszechstronnej i trwałej zmiany stylu życia, opartej na zasadach programu Koniec z cukrzycą i otyłością! – być może żyłby nadal, a nasz dług narodowy zmniejszyłby się o 400 000 dolarów. Powinniśmy mieć prawo przystępowania do właściwej i już sprawdzonej terapii, która przynosi większe korzyści pacjentom i systemowi opieki zdrowotnej.
Na zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego w Nowym Jorku w głównym stoisku na środku hallu prezentowano przełomową „kurację” dla diabetyków – chirurgiczny zabieg założenia bajpasu gastrycznego. Niestety, widziałem wielu pacjentów, którzy po operacji wrócili do swej pierwotnej wagi, a nawet jeszcze bardziej przytyli. Na przykład, mój pacjent, Alan, od szóstego roku życia cierpiał na nadwagę i nigdy nie przeżył ani jednego dnia bez wilczego głodu. W wieku czterdziestu lat poddał się operacji założenia bajpasu gastrycznego i schudł z 205 kilogramów do 113, ale później ponownie przytył 45 kilogramów. Mając sześćdziesiąt lat, Alan czuł się źle i był zmęczony, a dodatkowo borykał się z komplikacjami pooperacyjnymi.
Bajpas gastryczny był zachwalany jako rozwiązanie problemu otyłości i w rzeczywistości liczba operacji założenia bajpasów gastrycznych przeprowadzanych każdego roku wzrosła w ciągu 10 lat dziesięciokrotnie, do około 230 000 rocznie – po 30 000 dolarów za osobę. O ile ta metoda dla niektórych jest skuteczna, to jednak z oczywistych względów nie jest to odpowiedź na powszechną epidemię cukrzyco-otyłości. Często także zawodzi oraz może powodować wiele komplikacji, w tym uporczywe wymioty i niedobory składników odżywczych.
Chirurgiczne zmniejszenie komuś żołądka do rozmiarów orzecha jest jednym ze sposobów zwalczania otyłości i niektórym może uratować życie, ale nie dotyka istoty problemu, czyli podstawowych przyczyn. I wielu pacjentów z powrotem przybiera na wadze, ponieważ nie zmienili swojego podejścia do własnych organizmów albo swych relacji z pożywieniem.
Nie ulega wątpliwości, że utrata wagi jest decydująca i bardzo ważna dla utrzymania optymalnego zdrowia. Jednakże u pacjentów po bajpasach gastrycznych zauważyliśmy, że drastyczna zmiana diety w krótkim czasie powoduje także drastyczne zmiany w metabolizmie. Wszystkie parametry, które według nas były związane z otyłością, takie jak wysokie stężenie glukozy we krwi, wysoki poziom cholesterolu, nadciśnienie, procesy zapalne i zakrzepica, uległy drastycznemu obniżeniu nawet bez znaczącej utraty wagi, a to z powodu szybkich efektów zmiany diety, sterujących tym, które geny się włączą, a które wyłączą58. Nosi to nazwę nutrigenomiki – to sposób, w jaki pożywienie przemawia do naszych genów. Chociaż utrata wagi jest ważna, to ważniejsza jest jakość pożywienia, jakim karmimy nasz organizm – żywność jest informacją, która szybko zmienia nasz metabolizm i geny.
Bywa także odwrotnie, jak wiadomo z badania zamieszczonego w „New England Journal of Medicine”, omawiającego przypadek kobiety, która usunęła 20 kilogramów tkanki tłuszczowej z brzucha metodą liposukcji59. Nie stwierdzono u niej zmian w żadnym z metabolicznych markerów otyłości, w tym stężenia glukozy, cholesterolu, ciśnienia tętniczego i procesów zapalnych. Pomimo utraty 20 kilogramów, nadal była chora.
Warto zapamiętać, że jakość pożywienia, jakim karmimy nasz organizm, steruje działaniem naszych genów, metabolizmem i zdrowiem. Nie jest to po prostu kwestia wagi czy przyjmowanych i spalanych kalorii. Odżywianie się mającymi potencjał, zmieniającymi geny, nieprzetworzonymi, zdrowymi, świeżymi pokarmami, które sami gotujemy, może szybko zmienić naszą biologię. Stracimy na wadze, wprowadzając stan równowagi do organizmu, a nie głodząc go. Program Koniec z cukrzycą i otyłością! jest niczym założenie bajpasu gastrycznego bez bólu operacyjnego, wymiotów i niedoboru składników odżywczych.
4
Nałóg jedzenia: naprawcie chemię swojego mózgu
Co się stało ze staromodną siłą woli? Wszyscy wiedzą, że epidemia otyłości jest kwestią osobistej odpowiedzialności. Ludzie powinni bardziej ćwiczyć panowanie nad sobą. Powinni unikać objadania się i zminimalizować spożycie słodkich napojów gazowanych oraz żywności przetworzonej. Nie ma dobrej albo złej żywności, wszystko trzeba jeść z umiarem. Prawda?
Teoretycznie ma to sens, poza jedną kwestią…
Nowe badania naukowe udowodniły, że żywność z przetworzonym cukrem, mąką oraz naszpikowana solą – czyli pożywienie produkowane w fabrykach, a nie zbierane czy hodowane (jak uważa Michael Pollan, autor Defence of Food [wyd. pol. W obronie jedzenia, 2010]) – jest biologicznie uzależniająca.
Czy pamiętacie starą reklamę telewizyjną czipsów z wiodącym hasłem: „Załóż się, że nie zjesz tylko jednego”? Ja się założę, że nie jesteście w stanie sobie wyobrazić takiej reklamy dotyczącej brokułów lub jabłek. Nikt się nimi nie objada. Natomiast łatwo można sobie wyobrazić górę czipsów ziemniaczanych, pełną torbę ciasteczek lub duże pudełko lodów, znikających szybko w nieświadomym, sterowanym zwojami podstawy mózgu jedzeniowym amoku. Brokuły nie uzależniają, ale czipsy, ciasteczka, lody i napoje gazowane mogą być równie uzależniające jak każdy narkotyk.
W latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia Pierwsza Dama, Nancy Reagan, opowiedziała się za hasłem: „po prostu powiedz: nie” wobec narkotyków. Niestety, takie podejście nie dało efektów – nie da również w kwestii podejścia do uzależnienia od przemysłowo wytwarzanej żywności. Nałogami steruje specyficzny mechanizm biologiczny. Nikt nie staje się z wyboru heroinistą, kokainistą lub alkoholikiem. Nikt także nie chce stać się uzależnionym od jedzenia. Te zachowania powstają w neurochemicznym ośrodku nagrody w mózgu, który jest nadrzędny wobec normalnej siły woli i w przypadku uzależnienia od pożywienia, tłumi prawidłowe sygnały biologiczne sterujące głodem.
Dlaczego tak trudno ludziom otyłym schudnąć, pomimo napiętnowania społecznego, pomimo takich konsekwencji dla zdrowia, jak nadciśnienie, cukrzyca, choroby serca, zapalenie stawów, a nawet rak, i pomimo ich głębokiego pragnienia, by zrzucić zbędne kilogramy? Przecież nie dlatego, że chcą być otyli!
Dzieje się tak dlatego, że w ogromnej większości przypadków pewne określone rodzaje żywności – żywność przetworzona wyprodukowana z cukru, tłuszczu i soli, połączonych według klucza utrzymywanego w tajemnicy przez przemysł żywieniowy – są uzależniające. Jesteśmy biologicznie stymulowani do pożądania takiego pożywienia i zjadania go tak dużo, ile tylko się da.