Hulle loop op na die huis, elk verdiep in hul eie gedagtes. Hoër op, teen die heuwelkroon, skitter die verligte Mannheims Ruhe in al sy glorie. Die huis se mense is almal teenwoordig vanaand, dink Deborah met ’n gevoel van tevredenheid. Sy sal haar nie oor Heinrich bekommer nie, sy sal wel ’n manier vind om die priester-idee die nek in te slaan.
Hulle beweeg tussen Sam se brandende fakkels deur, tussen donkerte en lig, tot hulle uiteindelik die kortpad kies deur die onverligte berkebos. Die reuk van verrottende blare oorweldig skielik die swoel naglug. Dit herinner Karl aan die dood, maar – ja, ook aan liefde. Eenkeer, hoe lank gelede was dit nie, het hy en Deborah saam gelê op ’n bed van blare, só na aan mekaar … Nee! Nie daaraan dink nie! Hy moet hom afsny van sy gevoelens. Dit amputeer, soos hulle sy arm geamputeer het. Kan hy? Hy vrees daardie verskriklike alleenheid van die finale stap.
“Van wanneer af weet jy van Heinrich se besluit?” Haar stem sny deur sy gedagtes. Hy gaan staan en kyk stilswyend na haar.
“Karl?”
“Hy’t my in Parys gesê. Daarom het ek teruggekom.”
Die eenvoud van sy antwoord krap haar om. “O nè? Moet ek daaruit aflei dat jy hierdie malligheid steun?”
Karl sug. “Jy moet hom laat gaan, Deborah, hy is ernstig daaroor. Moenie hom probeer dwarsboom nie. Jy gaan hom dan vir goed verloor.”
Karl voel weer hoe ’n skielike benoudheid, byna soos ’n asma-aanval, hom wil verwurg. Selfs al kan hy haar gesig nie sien nie, is hy bewus van haar aggressie, dit omhul hom soos statiese elektrisiteit. ’n Paar oomblikke lank is hy onseker of hy by magte is om haar teë te staan.
“Het jy al daaraan gedink,” vra hy stil, “dat hy waaragtig ’n geroepene mag wees, Deborah?”
Sy lag spottend. “Luister na jou! Karl Mannheim, die agnostikus, bepleit geroepenheid? Moenie my laat lag nie!”
“Waarin ek glo, is my eie saak. Maar Heinrich is ’n sielsmens, hy is en was nog altyd so. Jy wil almal oor een kam skeer, hulle buig soos jy glo hulle moet wees. Elke mens het die reg om sy eie besluite te neem. Heinrich is ses-en-twintig, en hy –”
“Stop dit!” Sy is skielik siedend van woede, en dit is net met die uiterste inspanning dat sy haar stemtoon weer onder beheer bring. “Jou inmenging, wat Heinrich aanbetref, is ongevraag,” voeg sy hom yskoud toe. “In die verlede het jy jou skaars gesteur aan enige van die twee seuns se opvoeding. Ek het hulle grootgemaak, nie jy nie, so enige inspraak wat jy nou wil hê, is wat my betref onwelkom!”
Sy swaai om en begin driftig weg te loop, dan steek sy vas en snou hom vir oulaas toe: “Ek sal nie vanaand aan tafel wees nie. My eetlus is bederf.”
Hy hoor haar haastige voetstappe op die droë blare van die bos. Uiteindelik sien hy hoe sy die trap na die stoep opklim, steeds met dieselfde driftigheid waarmee sy weggestorm het.
Hy sug en begin stadig huis toe loop. Ook hy het geen aptyt meer nie, maar ter wille van Sam sal hy nie kan uitdraai nie, al verlang hy hoe vurig na die afsondering van sy slaapkamer. Sy kamer wat hy al soveel jare lank uitsluitlik met die skildery van sy ma, Jutta, deel.
Hoofstuk 5
Die kerkowerhede het ’n goeie twee dekades gelede die besluit geneem om vader John Xavier ná sy sestigste verjaardag hok te slaan. Die geweldige pas waarteen die ou man volgehou het om sy uitgebreide praktyk te bedien, moes volgens hulle ter wille van sy ouderdom ingekort word. Vader John het egter gereeld daarin geslaag om die “goeie mense”, soos hy die owerhede genoem het, te systap.
In sy vyf-en-sewentigste lewensjaar is daar toe opnuut geprobeer om die ou priester se veeleisende werkslas in te kort. Hulle het hom die gesogte amp van stadsbiskop aangebied, maar tot almal se konsternasie het die koppige ou man ná ’n week van afsondering sy bedanking by die uittredende biskop ingedien, met die verskoning dat hy ná afbidding nie sy weg oopgesien het nie. Hy het hom onwaardig gevoel vir so ’n belangrike amp. Geen verdere argumente kon hom van sy besluit laat afsien nie. Van toe af gaan vader John maar net soos tevore voort met sy rondes onder die armes in die haglike plakkerskampe om Johannesburg. Onder sy mense, soos hy sy pasiënte genoem het, het die priester met sy mankoliekige perdekarretjie die titel “vadertjie van die armes” verwerf.
So het hy voortgegaan tot 1909, toe die perdesiekte hom van sy vier getroue ou karperde beroof het. Die owerhede het van verligting gesug. Sonder sy perde was die ou kêrel nou letterlik gekniehalter en sou hy verplig wees om rustiger te leef. Hulle is wreed ontnugter, want hy was slegs een week sonder vervoer voordat ’n perdlose rytuig voor die abdy ingetrek het, ’n Ford, ’n Model-T, wat almal herken het as een van die vele rytuie van die skatryk Kit Malloy.
Vader John het die rytuig gesien as ’n gebedsverhoring – so kon hy nou ook baie vinniger sy talle rondes doen. Ongelukkig het die byderwetse voertuig met sy verbysterende spoed ook sy nadeel gehad. Op die ouderdom van nege-en-sewentig moes vader John aan die owerhede erken dat hy nie in staat is om die voertuig te bestuur nie. Hulle was daarom verplig om broer Andrew, die nuwe priestertjie uit Manchester, te vra om sy bestuurder te word.
Hoewel vader John seker dankbaar moes wees, het hy tog dikwels die salwende afsondering gemis van toe hy alleen op sy perdekarretjie was met net sy getroue ou rosse as kamerade. Hy het daarby ook maar baie goed geweet dat broer Andrew deur die ab aangesê is om ’n wakende oog oor hom te hou sodat hy hom nie te veel vermoei nie. Dit het vader John gegrief dat die klein haantjie hom berispe oor sy lang werksure en kan besluit of daar in die nag uitgegaan sal word of nie.
Presies soos nou, dink vader John geïrriteer, terwyl hy luister na die jongeling se relaas oor waarom hy hom nie gaan toelaat om die besoeker te sien wat op hom wag nie. Hy onderdruk sy eie krapperigheid en onderbreek die jong priester kalm.
“Dit sou uiters onbeskof van ons wees as ons nou weier om haar te sien, broer Andrew, sy wag al so lank.”
“Ek het reeds verduidelik dat u ’n baie vermoeiende dag gehad het, vader. Mevrou Mannheim sal sekerlik verstaan.”
“Dit betwyfel ek ten sterkste, my vriend. Jy sal nog leer dat niemand Deborah Mannheim laat wag nie.” Die ouer man kom stram orent. “Sy is ’n goeie mens en ’n waardevolle beskermvrou van die kerk. Daarby het Deborah nog altyd ’n oop hart en beursie vir my mense gehad. Dit sal nie deug om haar die harnas in te jaag nie.”
Broer Andrew maak sy mond oop om die ou priester te weerspreek, maar ’n ferm handgebaar laat hom anders besluit.
Die ou man praat, en daar is gesag in sy stem. “Broer, moenie dat ons nou verder daaroor stry nie! Gaan sê haar dat ek haar sal sien en begelei haar na die boonste sitkamer. Ek wil net gou was, dan kom ek onmiddellik soontoe.”
In haar ongeduld loop Deborah nou vir die soveelste keer heen en weer in die beknopte ruimte van vader John se sitkamertjie. In werklikheid is dit skaars meer as ’n sel met boekrakke waarop baie ou doktersboeke pryk. Daar is ’n lessenaar, ’n stoel, en vir besoekers ’n enkele gehawende houtbankie wat waarskynlik in die vorige eeu deur ’n priester uitgekerf is. ’n Geraamde negentiende-eeuse afdruk van Christus aan die kruis is al toegewing tot versiering in die vertrek.
Sy draai weg van die prent en loop na die smal venster wat haar ’n uitsig gee op die binneplein van die abdy. Daarvandaan sien sy hom in aantog, vader John Xavier. In die lig van die binnehof se lampe vertoon sy hare wit soos sneeu, maar eintlik is dit net sy grysheid wat die ou man se ouderdom verraai. Sy haastige tred en houding is nog net so fier soos toe sy hom meer as twintig jaar gelede vir die eerste keer ontmoet het. Teen wil en dank wel daar toegeneentheid teenoor hom by haar op. Was hy dan nie tog ook maar háár biegvader en vriend oor die jare nie? Knorrig stoot sy die versagtende gedagtes opsy; met die gesprek wat voorlê, is daar min ruimte vir enige simpatie of deernis.
Enkele oomblikke later kom vader John die vertrek binne. Hy glimlag breed vir Deborah, maar vind geen weerklank by haar nie. Hy ignoreer dit en stap nader.
“Dit spyt my dat jy so lank moes