Op die kruin van Parktown se heuwel troon die Mannheim-vesting oor die stad. Die laaste sonlig straal teen die loodglasvensters en laat dit skitterend blink, soos juwele.
Toe die motor by die onderste hek indraai, tik Deborah teen die glasafskorting wat hulle van die chauffeur skei. Sy sê hom aan om by die ou koetshuis stil te hou. “Ek wil jou iets wys,” sê sy geheimsinnig terwyl hulle uit die motor klim, en beduie dat Kurt haar moet volg.
Hulle stap tot by die swaar houtdeure van die ou koetshuis. “Maak oop,” sê sy, en tree eerste na binne. Dan skakel sy die lig aan.
Kurt steek verstom vas. Die lig glim helder op ’n windmakerige klein motor. Hy herken onmiddellik die nuutste Benz, omdat dit die droom is van elke byderwetse man. Dis op die punt van sy tong om te vra of dit vir hom bedoel is, maar hy word gou genoeg ontnugter.
“Dis jou pa se verjaardaggeskenk. Ek het dit spesiaal vir hom laat aanpas, toe ek laas in Duitsland was. Hy sal dit met sy een hand kan bestuur. Sien jy? Die slinger is hier in die kajuit aan die linkerkant ingebou, sodat hy nie hoef uit te spring om dit te draai voordat die motor op dreef kom nie.”
“Wil Pa so iets hê?” vra Kurt ongelowig. “Ek kan my skaars indink dat hy enigsins belang sal stel om ’n motor te leer bestuur.”
“O, hy sal. Sam het klaar geleer om dit te hanteer. Hy sal Karl touwys maak. Miskien sal dit hom ’n nuwe belangstelling gee.” Sy sug. “Jou pa was so terneergedruk voordat hy weg is. ’n Nuwe speelding sal hom goed doen.” Sy het te veel gesê, dink Deborah ergerlik. Sy het tog nog altyd probeer om haar miserabele huwelikslewe vir die kinders weg te steek.
Gemaak opgewek haak sy nou by Kurt in. “Die dag wat jy jou graad as juris ontvang, kan jy jou eie motor uitsoek. H’m? Dis ’n belofte.” Sy lei hom terug na die deur en skakel weer die lig af voor hulle na buite stap. “Vanaand gaan ons Jutta’s Rand se oorwinning behoorlik vier met een van jou oupa se kosbare ou bottels sjampanje! Dan moet jy my alles vertel wat Heinrich skryf. O, ek wens so dat hy ook vanaand hier by ons was!”
Sam hang die swart aandbaadjie aan die hangkas se deur. Hy hoor die badkamerdeur oopgaan en draai om. Dis jong Kurt. Hy het die jong man lief soos wat hy Karl altyd liefgehad het … En tog, Karl sal altyd die eerste plek in sy hart hê. Met diep kommer wonder hy hoe dit nou met sy geliefde seur gaan daar ver oor die water. Voordat hy weg is, was dit vir Sam asof sy seur Karl sy siel binnetoe gedraai het, en selfs vir hom, sy eie ou Sam, was daar g’n venster na daai donker binnekamer nie. Hy wou met hom praat daaroor, maar seur Karl het hom nooit kans gegee nie.
“Oom Sam, ek kan myself aantrek! Dis nie nodig dat oom –”
“Ek weet, seurtjie Kurt, maar dis nou maar hoe ek gewoond is. Ek het jou hemp en onderklere reeds op die bed uitgelê.”
Kurt trek die handdoek om sy lyf stewiger vas en sug innerlik, maar hy glimlag nietemin dankbaar. Die liewe ou man wil dit nou eenmaal nie aanvaar – of liewer, kán dit nie aanvaar – dat hulle in die twintigste eeu leef nie. Dat niemand meer ’n persoonlike kamerbediende se dienste gebruik nie. Hy sou vreeslik gespot word indien enige van sy vriende by Victoria Kollege moet weet dat sy klere steeds vir hom uitgelê word!
Sam se gesig verraai nie hoe oorbodig hy voel nie. In stilte kyk hy toe hoe Kurt sy hemp vaardig vasknoop. Hy moet dit seker aanvaar: Die nuwerwetse jong mense is anders. Sy tyd as jonkersman is uitgedien, dit besef hy daagliks al hoe meer.
“Oompie Sam,” sê Kurt skielik, “ek het ’n brief gekry van Heinrich.” Hy knoop haastig sy gulp vas en draai dan om na die swygsame ou man. “Die nuus daarin gaan my ma ontstel.”
Uit gewoonte haal Sam die aandpak se baadjie van die skouertjie af en hou dit op die korrekte manier uit sodat Kurt dit kan aantrek. “Hoekom dan, seurtjie Kurt, hy is nie siek nie?”
“Nee, allesbehalwe, en hy kom terug – maar net vir ’n kort rukkie, dan gaan hy vir goed weg.” Hy glip die baadjie aan en kyk Sam vas in die oë. “Heinrich gaan ’n priester word by die een of ander orde in Londen.”
Die uitdrukking op Sam se gesig verklik die ou man se onthutsing. “Maar wat van die plaas wat mevrou hom gegee het?”
“Hy wil dit nie hê nie, Sam. Al wat hy wil doen, is om ’n priester te word, soos vader John. Hy praat al lank daaroor, dis nie iets nuuts nie.”
“Haai!” Die plooie op Sam se gesig verdiep. “Dis soos jy sê, seurtjie Kurt, dit gaan mevrou aan die hart vat. Hoe kan hy net so wil wegloop?”
Kurt sug. “Dis wat hy die graagste wil doen en dis wat hom die gelukkigste sal maak. Tel dit dan nie?”
“En mevrou dan?” Sam skud sy kop beswaard. “Wat van háár gevoelens? Tel jou ma se geluk nie ook nie?” hou hy hardnekkig vol.
Dié gesprek gaan nêrens uitkom nie, besef Kurt. Hoekom is die ouer mense so seker hulle weet wat reg vir hulle kinders is? Voor hy en Heinrich nog kon loop, is daar al oor hul toekoms beslis. Watter reg het sy ma daartoe? Die rebelsheid wat hy voel, laat hom warm kry, skielik raak die stywe aandboordjie hinderlik.
Sam skud sy kop treurig, maar die neutrale masker glip weer oor sy gesig. Vir oulaas stryk sy hande oor die donker materiaal wat Kurt se skouers bedek om ’n laaste rafel of stoffie te verwyder. Toe stap hy styf en korrek, soos wat dit ’n butler van kaliber betaam, na die kamerdeur en maak dit oop. Maar toe Kurt wil uitstap, keer Sam hom skielik.
“Seurtjie Kurt,” sê hy angstig, “wanneer kom hy terug, jou pa? My seur Karl?”
“Heinrich skryf net dat hy hom in Parys gaan ontmoet, maar die brief is in Londen gepos en dis al wat daarin staan oor Pa.”
Sam knik stilswyend en volg Kurt na die trap, sy gedagtes vol kommer oor die siel van sy grootmaakseun. Hy wis daar’s dinge wat fout is met seur Karl en hy kan niks doen behalwe op sy knieë gaan nie … Ja, Sam Naudies, dink hy, jy weet jy is die enigste een in die huis wat nog uit jou hart uit vir Karl omgee. Hy sal bid, bid vir die dag dat hy Karl weer onder hande het en hom sal kan versorg … net soos vroeër.
Hoofstuk 4
Die oomblik toe Heinrich sy kop deur die treinvenster steek, sien hy sy neef op die perron raak. Hy lag, want dis moeilik om die lenige, blonde man ooit mis te kyk, selfs in so ’n samedromming van mense. Hy waai uitbundig om Kurt se aandag te trek. “Kurt is hier om ons te kom haal!” roep hy. Karl knik en kom futloos orent. Hy volg Heinrich gedweë na die treinwa se deur en klim saam met die ander passasiers uit.
Moses stuur die motor vaardig deur die druk stasieverkeer. Agterin die motor sit die drie manlike lede van die Mannheim-familie. Eienaardig, dink Moses, die wit manne is so anders. Hulle gaan vir ’n lang tyd weg, ver oor baie waters, dan kom hulle terug en hulle groet mekaar skaars. Hy hou die drie afsydige mans in sy truspieël dop. Meneer Karl lyk of hy siek is, te siek om te praat. Dan is daar meneer Heinrich, ook hy lyk asof hy na ’n begrafnis gaan. Net meneer Kurt lyk soos altyd, en dis ook hy wat eerste ’n praatjie probeer aanknoop.
Kurt is geskok oor die opvallende agteruitgang in sy pa se voorkoms. Hy het niks laat merk nie – dit sou swak etiket wees, en buitendien, hy en sy pa het nooit juis op intieme voet verkeer nie. Hy probeer nou om ’n bolangse gesprek aan te knoop, en rig sy vrae aan Heinrich: Hoe was hul reis? Is Europa nog in die kloue van sy koudste winter? Die koerant het daaroor berig. Vrae en antwoorde, maar dan droog die gesprek ook op. Kurt en Heinrich loer ongemaklik na mekaar, albei erg bewus van Karl se melancholiese stemming. Hulle kyk na mekaar – hulle sal later daaroor praat, wanneer hulle alleen is.
By Mannheims Ruhe word hulle rytuig ingewag deur die huis se verwelkomingskomitee. Sam, buite homself van vreugde om sy geliefde seur Karl weer tuis te hê, het die huispersoneel in twee rye voor die trap opgestel om die meester van die huis terug te verwelkom. Sedert die telegram uit Durban aangekom het, was dit of die ou butler weer nuwe veerkrag gekry het. Die huis was dan ook ’n volle drie dae lank in rep en roer soos daar skoongemaak is en voorbereidings