Dan val die res ook in. Dis asof die lied in die hitte méér tameletjie word as gewoonlik, en dis net die gehuil en snuifgeluide van die dorp se selfaangestelde roubeklaers wat die eindelose treurmare afwissel.
Deborah neem die weeklaende roubeklaers uitdrukkingloos waar: swartgeklede ou kraaie wat ruik na motballetjies, laventel en peperment … dorpstantes wat, soos hulle begrafnisklere, net lewendig word wanneer dit begrafnistyd is. Vandag is daar minstens twintig van hulle. Ja, Heinrich was ’n gesiene burger en lid van die dorpsraad. Die dominee se vrou moes hulle georganiseer het. Deborah wens sy het nie. Wat het hulle met haar pa te make?
Die weduwee Von Albein tree nader. Haar wit hand fladder soos ’n sidderende duif toe sy die roosblare oor die kis van haar man strooi. Ma-Fytjie stamp aan Deborah en hou die mandjie na haar kant toe uit.
Deborah neem meganies ’n hand vol blare, tree vorentoe en strooi hulle in die graf. Sy bly op die rand van die graf staan, haar oë vasgenael op die rou grondwande wat die kis omring. Hulle sal haar pa netnou vir altyd inkerker … grond, wat hom wéér gevange sal hou, soos toe hy gesterf het … Dit moenie so wees nie … Sy’t hom dan met haar eie hande uitgegrawe …
Alisha word weggelei deur Oudominee en sy vrou. Die ander begrafnisgangers volg hulle, dankbaar om uit die hitte te kom en gretig om weg te lê aan die begrafnisfees wat sekerlik net die beste kos en drank gaan bied.
Ma-Fytjie kyk na haar grootmaakversie, en haar vet ou gesig tril onrustig. Die kind se onnatuurlike kalmte ontstel haar. Sy loop nader en slaan haar dik arm om die meisie se dun middeltjie.
“Kom, my nooientjie. Ons moet nog deur die etery en drinkery kom, en ons sal nie laat jou mamma op ons staan en wag nie.”
Deborah knik verwese en val dan in pas in langs Ma-Fytjie. Net een maal steek sy weer vas en kyk om. Sy sien die dorp se grafgrawer met sy swart hoëbolkeil tussen die grafte te voorskyn kom. Sy weet dat die eerste kluite op die silwer-en-swart kis sal land voor sy en Ma-Fytjie die begraafplaashekkie by die sipreslaning bereik.
* * *
Die onverwagse dood van haar man het Alisha geestelik en fisiek ontredderd gelaat. Ná die lang en uitgerekte begrafnisfees op Sorgenfrei het sy ineengestort. Die dorpsdokter was uiters besorg en het beveel dat sy baie stil gehou moes word. Ma-Fytjie het onderneem om toe te sien dat die dorpsarts se bevele tot op die laaste letter uitgevoer word.
Alisha het willoos toegelaat dat Ma-Fytjie haar verpleeg. Gedurende die vier weke wat sy in die bed deurgebring het, was sy net soms vaagweg bewus van haar kommer oor Deborah, wie se strak, bleek gesig haar eie gemis en lyding weerspieël het. Deborah en haar pa was baie na aan mekaar. Sielsgenote, veral wanneer dit gekom het by hulle liefde vir Sorgenfrei.
Namate die weke verbykruip, het Alisha gemerk dat die warm Desemberson ’n goue kleur aan haar kind se gelaat gee. Ma-Fytjie het telkens waarskuwend gemor dat Deborah begin handuit ruk; dat sy sy aan sy met die plaaswerkers staan om die damwal klaar te bou; dat die kind van vroeg tot laat uit is tussen die skape. En tot Ma-Fytjie se grootste ontsteltenis het sy ook verneem dat Deborah soos ’n wafferse mannetjiesvrou op die dorp gaan staan en kibbel het tussen die mans toe sy van hulle stoetgoed verkoop het.
Alisha het alles wat Ma-Fytjie oor die weke heen gesê het, gelate aangehoor. Sy self was nie sterk genoeg om druk op Deborah uit te oefen nie; sy was nou op ’n manier afhanklik van haar eie kind. Deborah was sterk, net soos haar pa, en Alisha was dankbaar dat die meisie doelbewus die boerdery se probleme van haar af weggehou het.
Saans, wanneer Deborah se kop oor die plaas se boekhouding gebuig was en Alisha haar hartseer en eensaamheid uitgestort het in Chopin se melodieë, het ma en dogter deur hulle herinneringe aan Heinrich nader as gewoonlik aan mekaar gekom.
Waar sy nou met haar boduurwerk op die bank onder die akkerboom sit, flits die gedagtes oor hulle lewe gedurende die laaste maande soos vlietende mis en sonstrale deur Alisha se kop. Hulle word plotseling verdryf deur ’n ander beeld wat sy tevergeefs probeer onderdruk – dié van ’n man met ruie swart hare en grys oë en ’n spits kenbaardjie soos dié van prins Albert …
Tot vanoggend het sy nog nie geweet wat sy naam is nie. Haar hande verstil op die delikate petit point-borduurwerk en daar is ’n fladdering in haar binneste toe sy die eerste keer wat sy hom gesien het onthou.
Oudominee was besig om die Tien Gebooie te lees. Sy hét probeer konsentreer, maar was bewus van iemand se blik op haar. Sy het haar kop gedraai en vasgekyk in twee grys oë, omring deur digte swart wimpers. Die man se oë en die glimlag om sy mondhoeke het haar vasgevang, verlam. Sy het die bloed voel opstoot na haar wange, haar kop weggedraai en probeer luister, maar sy was tergend bewus van die man met die uitsonderlike oë.
Sy het nie weer na hom gekyk nie, maar toe hulle by die kerk uitstap, het sy hom onder die peperboom sien staan. Hy het sy hoed hoflik vir haar gelig.
Ma-Fytjie langs haar het haar opgepof van verontwaardiging oor dié voorbarigheid. Hoe durf ’n vreemdeling sy hoed vir missie Alisha lig!
Alisha het niks gesê nie, maar daardie nag in die eensaamheid van haar groot hemelbed het sy telkens aan die man gedink. Dit was asof ’n lou warmte van haar liggaam af na haar hart toe gekruip het. Sy het met skaamte die gevoel probeer onderdruk deur uit die Bybel te lees, of selfs te bid, maar daardie nag het dit telkemale teruggekeer, en sy was magteloos daarteen.
Sy begin weer borduur, maar merk dat haar hande effens bewe. Die naald gly vlytig in en uit om ’n roospatroon te vorm. Daar is ’n blos op Alisha se wange. Onder die wyerandhoed lyk haar gesig veel jonger as sewe-en-dertig jaar.
Sy voel die onstuimige geklop van haar hart. Hy was vanoggend hier! Sy was in die voorkamer en kon die gesprek tussen hom en Ma-Fytjie hoor toe dié vir hom die deur oopmaak. Hy het homself as John Digby voorgestel – ’n nuweling in die kontrei wat gehoor het van hulle verlies, en sy simpatie wou kom betoon. As gebaar sou hy graag ’n ruiker aan mevrou Von Albein wou aanbied.
Ma-Fytjie was formidabel in haar verontwaardiging. Haar missie Alisha was g’n “at home” vir vreemdelinge nie! As hy ook van beterder geweet het, sou hy wis dat blomme g’n welkom in ’n rouhuis is nie! Die voordeur is met mening in sy gesig toegeklap. Alisha kon die drang nie weerstaan om net een keer deur die kantgordyne na hom te loer toe hy die stoeptrappies afloop nie. Maar toe moes sy haar terughaas na haar borduurraam en haar so kalm moontlik voordoen terwyl Ma-Fytjie ’n siedende tirade loslaat oor uitlanders wat niks van niks af weet nie.
Alisha kyk na die roospatroon met sy delikate kleure. Daar is ’n soet verrukking in haar binneste, want skielik weet sy met sekerheid dat dit voorbestem is dat haar pad en dié van die vreemdeling weer sal kruis.
Met haar elmboë op die kraalmuur staan Deborah met genoegdoening na die moddervet merinoskape en kyk. Dit was ’n goeie reënjaar en die wolpryse is sedert November op. As daar nie skade kom nie, sal sy ’n stywe bedrag kan maak.
En dan is daar ook nog die velle. Haar pa het oor die jare met Piet Conradie op die dorp onderhandel, maar dié is verlede maand dood. Nou is daar nog net daardie ander vent, Larry Waleski. Sy weet haar pa het ’n hekel aan die man gekry; miskien moet sy die velle self Baai toe neem.
Die gedagte staan haar aan. Hoekom nie? Sy sal haar ma saamneem. Dit sal Alisha goed doen om bietjie weg te kom. Sonder dat Deborah dit ooit aan haarself erken, ontstem haar ma se melancholiese houding haar.
Aanvanklik het sy nie gedink sy sou haar pa se dood ooit kon verwerk nie, maar sy het dit tog reggekry deur haarself hart en siel in die boerdery in te werp. Dis asof sy in haar versorging van mens en dier wat aan haar toevertrou is, die teenwoordigheid van haar pa aanvoel. Op dié manier hou sy haar herinneringe lewend.
April en Hans-Kaap keer die laaste van die nuwe bergkamp se skape in en maak die hek stewig toe voordat hulle tussen die blêrende kudde deur stap tot waar Deborah op hulle wag.
April glimlag van oor tot oor. “Hoi, mooinooi, nooit was onse hameltjies beter gewees as dié jaar s’n nie.”
“Ja,