d.Cheryl is fiks , Tayler is . . ., maar Siya is die . . .
e.Die o.14-hekkies is hoog , die o.15-hekkies is . . . en die o.16-hekkies is die . . .
f.Na die resies was Jasper moeg , Casper was nog . . . en Sibona was die . . .
In ’n neutedop leer jou meer van leestekens. Blaai ook na die Taalgids agter in die boek vir meer voorbeelde en gebruike van die verskillende leestekens.
Die punt (.)
Kom aan die einde van ʼn sin.
By afkortings: s.nw., bv.
Die kommapunt (;)
Dit wys daar is ’n pouse langer as dié van ʼn komma, maar korter as dié van ʼn punt. Die kommapunt word ook gebruik:
Om afsonderlike gedeeltes wat tot een sin of gedagte-inhoud behoort, te skei. Byvoorbeeld: Jy het goeie punte behaal; daarom moet jy aansoek doen vir ʼn beurs.
Vraagteken (?)
Dit kom aan die einde van ʼn direkte vraag, of ʼn vraagwoord. Byvoorbeeld: Wanneer gaan jy die vuilgoedsakke uitsit?
Die uitroepteken (!)
Dit beklemtoon ʼn woord of gedagte en wys byvoorbeeld as iets baie dringend is. Byvoorbeeld: Nee!
Kom aan die einde van ’n bevelsin, opdrag en uitroepsin voor: Kyk agter jou!
Die dubbelpunt (:)
Die direkte rede volg na ʼn dubbelpunt: Onderwyser: “Waar bly jy so lank?”
Word gebruik wanneer jy iets wil beklemtoon. Byvoorbeeld: Dié dinge is belangrik: geloof, hoop en liefde.
Die aandagstreep (–)
Vestig die aandag op dit wat volg: Vir al my hulp tydens die eksamen kry ek – ʼn boks sjokolade!
Hakies ()
Dui verdere of nuwe inligting aan. Ronde hakies word gebruik om ʼn letter, ʼn woord of selfs sin as verduideliking, vertaling of wisselvorm by te voeg. Byvoorbeeld: gister (Saterdag); Curriculum vitae (lewensbesonderhede); opdraand(e)
Komma (,)
Word gebruik tussen twee of meer selfstandige naamwoorde en beskrywende woorde, byvoorbeeld: Ek het my handdoek, tandeborsel, tandepasta en nagklere vergeet.
Voor en na die naam van ʼn persoon wat aangespreek word. As die naam in die begin van ʼn sin staan, kom die komma na die naam. Byvoorbeeld: Olga, kan jy my help asseblief?
Tussen twee gesegdes (werkwoorde). Byvoorbeeld: Of hy gaan werk soek, weet ek nie.
Voor die voegwoorde want, maar, as, dat en of.
Die ellips (. . .)
Bestaan uit drie punte of kolletjies.
Word gebruik om ʼn atmosfeer te skep soos spanning, afwagting, beklemtoning en onsekerheid.
Dui ʼn verloop van tyd aan.
Aanhalingstekens (“ ”)
Dit word gebruik om iemand se direkte woorde aan te dui (direkte rede): “Christien, ek moet met jou praat.”
Beantwoord die volgende vrae in jou werkboek.
4. Verbeter die volgende sinne deur hoofletters en die regte lees- of skryftekens te gebruik:
a. Wat dink jy doen jy vra die skeidsregter vir die vleuel
b. Die eindtelling was 34 12
c. In die vsa speel die amerikaners nie krieket nie
d. Sy is deel van die o14 gauteng span vir swem.
e. Sport het baie voordele fiksheid en sosialisering is twee.
f. chantelle en bianca ry perd op hulle ouma se plaas.
g. die oupas en oumas kyk elke vrydagaand saam met die pas en mas na die tafeltenniskompetisie op sabc 2.
h. die skool se o 18 netbalspan is die beste in die provinsie
i. waterpolo atletiek krieket en tennis is somer aktiwiteite
5. Skryf die volgende paragrawe oor en gebruik die nodige leestekens.
Willem loer versigtig om die deur van die badkamer waar is die res van sy spanlede hulle was netnou almal nog hier rond in die donker gang van die koshuis oor ’n paar uur vertrek die skoolbus terug huis toe dit was ’n heerlike sporttoer hoekom voel hy dan nou so onrustig
Wat het daardie geluid gemaak wie haal hier naby asem
Willem wat maak jy hier in die badkamer skreeu meneer du toit almal sit al in die bus en wag om te ry. Ja-nee mannetjie dit gebeur as jy nie tot rus wil kom wanneer jy moet nie ek los jou sommer hier.
In hierdie aktiwiteit gaan jy
’n kort stukkie uit ’n storie lees
vrae oor die storie beantwoord
die storie vir hardoplees oefen
taalkennis toepas.
In die vorige module het julle ’n kortverhaal gelees. Lees nou wat die kenmerke (features) van ’n jeugroman is.
Die hoofkenmerke van ’n jeugroman is:
Dit word gewoonlik uit ’n tiener se oogpunt vertel.
Volwassenes speel dikwels geen rol nie of ’n baie klein rol in die verhaal.
Die tempo van die verhaal is gewoonlik vinnig.
In die meeste verhale moet hoofkarakters sukkel met probleme waarmee vandag se tieners sal identifiseer.
Die boeke kan ’n eerste- of derdepersoonsverteller hê.
Jeugverhale het gewoonlik ’n realistiese einde en nie noodwendig ’n gelukkige einde nie.
Jeugverhale word nie net deur tieners gelees nie; jong volwassenes en self ouer mense lees dit soms.
Die taal is soms loslit. Sleng en gemengde taal kom voor om veral dialoog natuurlik te laat klink.
Fanie Viljoen
Lees eers die volgende uittreksel uit Jasper, die atleet.
Jasper, die atleet
C.F. Beyers-Boshoff
Aan die begin van die atletiekseisoen op Leliesvlei trek Jasper se hart met ’n punt (he desires) na ’n paar spykerskoene (spikes) wat hy in die sportwinkel se venster sien lê. Maar waar om die geld te kry, is die groot vraag. Ses rand en dertig sent is sommer baie geld!
Prelees
Bespreek die volgende vrae met jou maat.
Wie is, volgens die titel, die hoofkarakter?
Aan watter sportsoort neem die hoofkarakter deel?
In watter dorp speel hierdie verhaal af?
Hoe sal jy die karakter se gesigsuitdrukking