As ʼn woord ʼn kort vokaal het, word die konsonant na die vokaal in die meervoud en verkleining dubbel geskryf, byvoorbeeld kos – kosse, tak – takkies.
As ʼn woord ’n dubbelvokaal het (been), val een vokaal weg as die meervoud geskryf word, byvoorbeeld been – bene, oor – ore.
Soorte selfstandige naamwoorde
Soortname is die name van voorwerpe waaraan jy kan vat en wat jy kan sien, byvoorbeeld: bak, deeg, stoel, seun, ram.
Eiename is die name van mense, diere, plekke, ensovoorts, byvoorbeeld: Salmon, Kaapstad, Suid-Afrika, Drakensberge.
Versamelname is woorde wat ’n versameling van dieselfde tipe voorwerpe of mense aandui, byvoorbeeld: ’n Span osse.
Abstrakte selfstandige naamwoorde is dinge waaraan ’n mense nie kan vat, kan sien of kan ruik nie. Dit is woorde soos liefde, ongeduld, woede.
Byvoeglike naamwoord
’n Byvoeglike naamwoord beskryf die selfstandige naamwoord. Die byvoeglike naamwoord kan voor die selfstandige naamwoord of na die selfstandige naamwoord gebruik word. Byvoorbeeld: Die groot atleet stap na die gewigstootsirkel. Die hoogspringer is lank. Byvoeglike naamwoorde het ook gewoonlik trappe van vergelyking, kan in die intensiewe vorm geskryf word en kan verbuig word.
Trappe van vergelyking
Die gewigstoter is groot, sy maat is groter, maar die afrigter is die grootste. Hoe later jy wakker bly, hoe banger gaan jy word.
Intensiewe vorm
Die byvoeglike naamwoord kan ook in die intensiewe vorm gebruik word, byvoorbeeld: Die voëltjie is baie klein. Die voëltjie is piepklein.
Intensiewe vorme word altyd as een woord geskryf.
Verbuiging
Die boom is hoog. Die hoë boom. Die boek is interessant. Dit is ’n interessante boek.
Beantwoord die volgende taalvrae in jou werkboek.
1.Skryf die meervoud en verkleining van die skuinsgedrukte woorde neer.
a.Die skool neem aan die byeenkoms deel.
b.“Is jou lyf vetgesmeer?” wil die afrigter weet.
c.Salmon se tyd vir die 800 m is baie goed.
d.Die afrigter klop Salmon met sy hand op sy skouer.
e.Die blombedding voor die skool is baie mooi.
2.In die volgende woordblok kom versamelname voor. Skryf die sinne oor en vul die regte versamelnaam in.
hoop skare span sak trop
a. ’n . . . atlete neem aan die interskolebyeenkoms deel.
b. ’n . . . mense kyk na die byeenkoms.
c. Die . . . klippe is baie hoog.
d. ’n . . . lemoene lê eenkant.
3.Skryf die regte vorm van die byvoeglike naamwoord tussen hakies.
a. Die (moeg) atlete rus na die 800 meter.
b. Matthews is ’n (vinnig) atleet wat onmiddellik die voortou neem.
4.Skryf die intensiewe vorm vir die woorde tussen hakies.
a. Salmon is (baie moeg) nadat hy die 1 200 m ook gehardloop het.
b. Die Interskolebyeenkoms is (baie bekend).
5.Kies die korrekte antwoord: Watter intensiewe vorm is nie reg nie?
a.Dit is grafstil soos almal sit en wag.
b.Die kinders sit tjoepstil op die pawiljoen.
c.Die atlete staan botstil voordat hulle wegspring.
d.Niemand beweeg nie, hulle is hondstil .
6.Skryf die regte trap van vergelyking vir die woord tussen hakies neer.
a. Die afrigter is ’n aangename mens, die skoolhoof is die (aangenaam).
b. Hoe (bang) jy voel, hoe (swak) gaan jy presteer.
7. Lees die teks in die eerste kolom en voer dan die opdrag in kolom twee uit.
| Mathhews Batswadi a) was/is ’n b) SA-atleet en is in c) 1949 naby Vryburg in Noord-Kaap gebore. Hy was die d) 1ste swart atleet e) vir wie/aan wie Springbokkleure toegeken is.f) Batswadi ontvang in 1977 Springbokkleure.Batswadi het nege g) titles/tietels/titels tussen 1975 en 1980 gewen. h) Hy getree het in 1986 atletiek uit. | a.Kies die regte woord .b.Skryf voluit .c.Skryf volledig in woorde uit.d.Skryf volledig uit.e.Kies die regte woord .f.Skryf in die verlede tyd .g.Kies die regte spelling .h.Skryf in die regte woordorde . |
In hierdie aktiwiteit gaan jy
verskillende leesstrategieë gebruik
tekskenmerke van ’n boek verken
’n kortverhaal lees.
Prelees
Hoe goed ken jy ’n boek se kenmerke (features)? Gesels met jou maat oor die volgende:
Kyk na die Leerderboek se buiteblad:Waar word die titel geskryf?Hoe trek die titel jou aandag?
Gaan na die titelblad:Vertel wat alles op hierdie titelbladsy staan.
Blaai na die indeks agter in die boek.Wat is die doel (purpose) van die indeks?
Blaai nou na die inhoudsopgawe voor in die boek.Uit hoeveel modules bestaan die Leerderboek?Dink jy die inhoudsopgawe kan jou help om iets op te soek? Vertel vir mekaar hoe.
Atlete moet goed vir ’n wedloop voorberei. Dit is ook belangrik dat jy weet hoe om ’n teks reg te lees. In Pitkos word verskillende maniere van lees bespreek.
Vluglees
Lees die titel en besluit wat dit vir jou sê.
Die tegniek van vluglees beteken dat jy net die eerste en die laaste paragraaf heeltemal lees.
Lees daarna net die eerste sin van elke paragraaf.
Kyk dan of jy kan sê oor Wie en Wat die artikel handel en of dit vir jou iets vertel van die Waar, Wanneer en Waarom.
Lees die stuk dan van die begin tot die einde deur en jy sal baie meer daarvan verstaan en onthou.
Aandagtige lees is wanneer die teks deeglik gelees word om die inhoud te verstaan, sodat jy dit vir iemand anders kan vertel en vrae daaroor kan beantwoord.
Vluglees die storie “Voorloper” en beantwoord die volgende vrae.
1. Waaroor dink jy gaan die storie as jy die titel “Voorloper” lees?
2. Wie is die skrywer van die storie?
3. Lees die eerste paragraaf:
a. Wie praat in hierdie paragraaf?
b. Waarmee is hulle besig?
c. In watter graad is hy?
4. Lees die laaste paragraaf:
a. Hoe voel jy as jy hierdie sin lees? Gee ’n rede vir jou antwoord.
b. Wat beteken die sin?
Wanneer ʼn mens ʼn teks aandagtig lees, of na iemand luister, is daar altyd direkte inligting wat gegee word en inligting wat ʼn mens self moet aflei. Jou onderwyser gaan vertel