Hy weet mos as ’n onderwyser ’n seun kantoor toe neem, beteken dit gewoonlik net moeilikheid. Wat is nou so snaaks daaraan?
Die hoof draai na die onderwyser wat met ’n vel papier langs hom staan en sê: “Meneer Brink, sorteer hulle nou maar en laat hulle na hul klaskamers toe gaan, asseblief.”
“Seker, Doktor.”
Trompie verstaan hierdie “dokter”-affêre glad nie. As die hoof ’n dokter is, wat doen hy dan hier? Hoekom gaan maak hy nie die siek mense gesond nie? Hy besluit hy sal sy pa of ma vanmiddag ’n bietjie hieroor uitvra.
Die graadagts luister aandagtig na meneer Brink. Hy is ’n kort, gesette man met ’n bril wat op die punt van sy neus sit. Dit laat Trompie besluit hy is sommer baie geleerd. Die seun wonder watter vak hierdie onderwyser vir hulle gaan gee.
Meneer Brink verduidelik dat daar vanjaar genoeg kinders vir vier graadagt-klasse is. Die klasse sal A, B, C en D wees. Hy sê: “Hierdie indeling geskied nie op meriete nie.” Toe hy sien hoe verbaas die klomp hom aangaap, glimlag hy. Hy vergeet altyd dat die nuwelinge nou net uit die laerskool kom en dan gebruik hy soms ingewikkelde woorde wat hulle nie verstaan nie.
“Ek bedoel dié wat in 8A geplaas word, is nie noodwendig die slimste nie en dié wat in 8D is, is nie die domste nie. Ek het die indeling só gedoen dat daar naastenby ewe veel meisies as seuns in elke klas is.”
Trompie, Dawie, Blikkies en Rooie kyk met groot oë na mekaar. Sê nou hulle kom nie in dieselfde klas nie? Hulle wil liewer nie eens daaraan dink nie!
Meneer Brink beduie waar die verskillende groepe moet staan en dan begin hy die name uitlees.
Blikkies is die eerste lid van die Boksombende wie se naam gelees word. Hy is in 8B. Die onderwyser lees om die beurt ’n seun en dan ’n meisie se naam. Blikkies is baie benoud. Sy drie maats moet in dieselfde klas as hy wees!
Klein Dawie se naam word gelees. Hy is ook in die B-klas! Nou is dit nog net Trompie en Rooie. Dan word Rooie se naam gelees. Hy is ook in 8B!
Met ’n amper smekende uitdrukking op sy gesig kyk Trompie na die onderwyser wat hom nie eens raaksien nie. Een naam na die ander word gelees met die klasindeling daarby.
Rooie, Dawie en Blikkies hou vir Trompie plek oop in hul ry. Hulle kan hulle nie voorstel hoe dit sal wees om skool te gaan as hy nie by hulle in die klas is nie.
“Toerien!” kom die onderwyser se stem skielik.
“Ja, Meneer?” Trompie kyk hoopvol na hom. Blikkies, Rooie en Dawie hou asem op. Meneer Brink het sy plek op die vel papier verloor. Hy soek met sy vinger. Dan sê hy: “Toerien … B!”
Trompie slaak ’n sug van verligting. Hy kom staan by sy drie maats. Hy word op die rug geslaan en van harte gelukgewens. Die vier lede van die Boksombende se gesigte straal.
“Stil!” sê die onderwyser. Hulle is dadelik tjoepstil.
Al die name is nou afgelees. Maar toe kom die ramp! ’n Rietskraal seun stap na meneer Brink toe. In ’n klein stemmetjie sê hy: “Meneer, ek en Johan kom van dieselfde dorp in die Vrystaat af. Ons is in die koshuis en my ma het gevra hy moet na my kyk en ons moet in dieselfde klas wees …”
“Waar is Johan?” vra meneer Brink kortaf.
“Daar, Meneer, in die B-klas.” Die seun wys na iemand in Trompie-hulle se groep.
“Reg, gaan jy ook soontoe. Wat is jou naam?”
Die seun gee sy naam. Die onderwyser krap dit uit en skryf dit by klas B in.
Trompie-hulle hou hierdie toneeltjie niksvermoedend dop. Dan strek meneer Brink sy arm uit na die naaste seun in die B-klas … en dit is Trompie.
“Wat is jou naam?”
“Trompie. Trompie Toerien, Meneer!” sê hy.
“Gaan jy na C toe,” sê die onderwyser.
Trompie gaap hom oopmond aan asof hy nie verstaan nie. Maar toe dit tot hom deurdring dat die maer seun sy plek in klas B inneem en hy na klas C toe moet gaan, sê hy vinnig: “Asseblief, Meneer, laat iemand anders gaan …”
“Basta teëpraat. Ek het nie tyd om te mors nie. Gaan staan by die C-klas!”
“Meneer,” stamel Trompie verbysterd, “dis … dis onregverdig … my vriende …”
“Bly stil!” sê die onderwyser hard. “Of ek trek jou vel van jou lyf af!”
“Ekskuus, Meneer,” mompel Trompie. Dit is nou so stil in die saal dat ’n mens ’n speld kan hoor val. Die kinders het hulle boeglam geskrik. Hierdie meneer Brink is vir jou kwaai, hoor!
Die onderwyser maak nog ’n verandering op die lyste.
Met medelye in hul oë kyk Dawie, Blikkies en Rooie na hul vriend in die ander klasgroep. Trompie byt hard op sy onderlip. Die trane is naby. Die onderwyser maak nie reg met hom nie! Hy was mos klaar vir klas B gekies. Hoekom moet hy nou na C geskuif word?
Maar Trompie kan niks sê nie. As hy sy mond oopmaak, sal die onderwyser hom waarskynlik sommer ’n oorveeg gee. Almal het geskrik. Niemand praat nie. Net Rooie fluister in Dawie se oor: “Dis die onregverdigste ding wat ek nog ooit gesien het.”
Trompie sit in graad 8C. Hy voel alleen en verlate. Daar is wel ’n paar kinders wat saam met hom op laerskool was, maar sy drie maats is nie by hom nie. Hy lyk tog te koddig met sy ongekamde hare en geswelde blouoog. Die ander kinders loer kort-kort na hom waar hy eenkant alleen in ’n bank sit. Dit lyk asof hy die hele wêreld se probleme op sy skouers dra.
Die Boksombende se Grootkaptein is geskok en diep teleurgesteld. Hy voel sommer lus om sy boeksak te vat en huis toe te hardloop. Hy is nie gewoonlik iemand wat dikmond raak nie, maar hy sit die hele eerste periode lank net ingedagte en nors voor hom en uitstaar.
Die onderwyseres praat oor die geskiedenis wat hulle die jaar gaan behandel. Sy sien die seun met die blouoog wat so verstote eenkant sit en elke nou en dan diep sug. Hy lyk baie ongelukkig. Sy besluit om liewer nie met hom te praat omdat hy nie oplet nie. Hy is seker een van die koshuiskinders wat vir die eerste keer van sy ouers af weg is en nou na hulle verlang.
Meneer Brink stap by die vertrek in. Die klas staan op. Trompie ook.
“Ek kom gee net gou vir julle hierdie boeke,” sê meneer Brink. “Sit maar.”
Die klas sit. Trompie kyk na die onderwyser. Kan hierdie meneer Brink nie besef hoe onregverdig hy hom behandel het nie?
Toe die onderwyser naby sy bank kom, besluit Trompie om hom te vra – om nóg ’n poging aan te wend.
Die onderwyser sit ’n boek voor hom op sy bank neer. Trompie staan vinnig op en sê beleefd: “Meneer?”
“Ja?”
“Meneer, mag ek asseblief na die B-klas toe gaan? Al my vriende …”
Maar die onderwyser val die seun bars in die rede: “Man, ek het mos gesê ek maak nie meer veranderings nie. Jy bly hier, en klaar!” Hy gaan aan om boeke uit te deel.
Met ’n swaar hart gaan sit Trompie. Sy oë blink. Hy was seker nog nooit so na aan huil nie. Hy sit en staar by die venster en uit.
Die hele oggend groei die gevoel in hom dat hy lelik onreverdig behandel is.
Uiteindelik lui die klok vir pouse. Trompie en sy maats staan eenkant in die een hoek van die skoolterrein. Toe hulle hierheen gestap het, het baie vreemde kinders vir hom gesê: “Hallo, Trompie!” Dit lyk of die hele skool hom al ken. Almal weet van die geveg en hoe hy vir Riet op sy plek gesit het.
Die Boksombende bespreek die ongelukkige klasverdeling.
“Hoekom moes die ou nou juis vir jou gegryp het?” sê Blikkies vir die soveelste keer kopskuddend vir Trompie. Hy kan nie verstaan hoe die