– Yomon. Ikkinchi kitobim hecham siljimayapti-da.
– Hammada ham shunaqa bo‘ladi.
– Xabarim bor. Lekin baribir bu menga azob beryapti.
– Janubiy Amerikaga borish nima bo‘ldi? Hamon unutmadingizmi?
– Yo‘q. Hali unutganimcha yo‘q.
– Bo‘lmasa, nima to‘sqinlik qilyapti?
– Frensis.
– Uni ham olaketing, – dedim men.
– Borishni istamayapti. Buni u yoqtirmaydi. Unga katta davra kerak.
– Unaqa bo‘lsa, pattasini qo‘liga tutqazib yuboraqoling.
– Ilojim yo‘q. Har holda, uning oldida qarzdorman.
U bodring to‘g‘ralgan tarelkani surib qo‘yib, ziravor qo‘shib sirkalangan baliqni oldi.
– Menga ayting-chi, Jeyk, ledi Bret – Eshli haqida nimalarni bilasiz?
– Ledi Eshli – uning familiyasi. Bret – ismi. U juda nazokatli juvon. Eridan ajralib Maykl Kembelga turmushga chiqmoqchi. Maykl hozir Shotlandiyada. Nimaga so‘rayapsiz?
– U nihoyatda latofatli ayol.
– Rostdan ham shunaqami?
– Unda ajib bir nazokat bor. Menimcha, u mehribon, to‘g‘riso‘z ayol. U nihoyatda jozibali.
– Sizga qanaqa qilib tushuntirib berishni bilmayapman, – dedi Kon. – Aftidan, asl zoti shunaqaga o‘xshaydi.
– Ko‘rib turibman. Sizga juda yoqib qolibdi.
– Judayam. Uni sevib qolganga o‘xshayman.
– U g‘irt piyanista, – dedim men. – Maykl Kembelni sevib qolib, unga turmushga chiqmoqchi. Vaqti kelib Maykl nihoyatda boyib ketadi.
– Bretning unga turmushga chiqishiga ishonmayman.
– Nega?
– Bilmadim. Shunchaki, ishonmayman-da. Uni ko‘pdan beri taniysizmi?
– Ha, – dedim men. – Urush paytida u men yotgan gospitalda hamshiralik qilgandi.
– O‘shanda u hali qizaloq bo‘lgan bo‘lsa kerak?
– Hozir o‘ttiz to‘rt yoshda.
– Eshliga qachon turmushga chiquvdi?
– Urush paytida. Uning qaylig‘i o‘shanda yurakburug‘ kasalidan endi xoli bo‘lgandi.
– Nega siz bunaqa ohangda gapiryapsiz?
– Kechirasiz. Bexosdan. Men shunchaki, bor gapni aytmoqchi edim.
– Bretning birovni sevmay turmushga chiqishiga ishonmayman.
– Lekin u ikki marta shunday qilgan, – dedim men.
– Ishonmayman.
– Agar sizga javoblarim yoqmasa, nega bo‘lmasa bunaqa ahmoqona savollarni beryapsiz? – dedim men.
– Men sizdan buni surishtirganim yo‘q.
– Bret Eshli to‘g‘risida nimalarni bilishimni o‘zingiz so‘radingiz-ku!
– Uni haqorat qilishni sizdan so‘raganim yo‘q.
– E, qo‘ying-e. Jin ursin sizni.
U rangi o‘chib o‘rnidan turdi-yu, gazakli likopchalar qo‘yilgan stolning naryog‘idan menga qahr bilan tikildi.
– O‘tiring, – dedim unga. – Tentaklik qilmang.
– So‘zingizni qaytarib oling.
– Qo‘ysangiz-chi, nima, hamma narsadan xabardormiz, deb o‘ylaysizmi?
– So‘zingizni qaytarib oling.
– Xo‘p. Nima desangiz shu-da. Men Bret Eshli haqida umrimda hech nima eshitmaganman. Endi ko‘nglingiz joyiga tushdimi?
– Yo‘q. Buni emas. Siz meni, jin ursin, dedingiz.
– Ha, mayli, jin urmay qo‘yaqolsin, – dedim men. – Mana bu stulga o‘tiring. Nonushtani endigina boshlagandik.
Kon jilmayib joyiga o‘tirdi. U, aftidan, o‘tirish mumkinligidan quvonib ketgandi. Rostdan ham, agar u o‘tirmaganda, nima qilgan bo‘lardi?
– Siz juda alam qiladigan gaplarni aytdingiz-da, Jeyk.
– Xafa bo‘lmang. Tilim mana shunaqa achchiq. Qabih narsalarni o‘ylamasdan gapiraveraman.
– Buni bilaman, – dedi Kon. – Aytish mumkinki, siz mening eng yaqin do‘stimsiz, Jeyk.
«Mana bunisi ajoyib», deb qo‘ydim o‘zimcha.
– Aytganlarimni unutib yuboring, – dedim unga. – Xafa bo‘lmang.
– Ha, mayli. Hammasi joyida. Shunchaki, o‘sha daqiqada menga juda alam qiluvdi.
– Juda soz. Keling, yana biror nima buyuramiz.
Nonushta qilib bo‘lib, de la Pe kafesiga bordik-da, qahva ichdik. Kon yana Bret haqida gaplashmoqchi bo‘layotganini fahmlab tursam ham o‘zimni sezmaganga oldim. U-bu to‘g‘risida suhbatlashib o‘tirdik, keyin u bilan xayrlashib tahririyatga ketdim.
Oltinchi bob
Soat beshda men «Kriyon» mehmonxonasida Bretni kutib turardim. U kechikavergach, o‘tirib olib, bir nechta xat yozdim. Xatlar unchalik ravon yozilmadi-yu, biroq «Krion» mehmonxonasining muhri maktublarimga savlat bag‘ishlashiga umid qildim. Bretdan hamon darak yo‘q. Soat choragi kam oltida barga tushib sotuvchi Jorj bilan birga «Jek Roz» kokteylidan ichdik. Barda ham Bret ko‘rinmasdi. Men ketish oldidan yana bir marta yuqori qavatga chiqib qaradim-da, keyin taksi yollab «Selekt» kafesiga jo‘nadim. Sena ustidan o‘tayotganimizda shatakka olib ketilayotgan bo‘m-bo‘sh yuk kemalari karvoniga ko‘zim tushdi; suv sathida qad rostlab oqim bo‘ylab ketayotgan kemalar ko‘prikka yaqinlashganda matroslar langarcho‘p yordamida kemani o‘rtaroqqa olishdi. Daryo manzarasi go‘zal edi. Parijda ko‘prikdan o‘tish hamma vaqt kishiga zavq bag‘ishlaydi.
Semafor ixtirochisining yo‘lni tartibga solib turgan holati tasvirlangan haykalini aylanib o‘tgan taksi Raspay xiyoboniga burilganda, men yo‘lning qolgan qismini ko‘rmaslik maqsadida suyanchiqqa yastanib oldim. Raspay xiyoboni bo‘ylab yurish odatda, zerikarli bo‘ladi. Parij – Lion yo‘nalishidagi Fontenblo bilan Montero oralig‘ida shunaqangi joylar borki, undan o‘tib olmagunimcha nihoyatda zerikib, charchab ketaman. Aftidan, yo‘ldagi bunaqa befayz joylar allaqanday o‘zgarishlar oqibatida yuzaga kelsa kerak. Parijda ham Rastay xiyobonidan ko‘ra xunuk ko‘chalar bor. Bunaqa ko‘chadan piyoda yursam, mutlaqo xotirjam ketaveraman. Ammo taksida o‘tishga hecham toqat qilolmayman. Balki bu haqda allaqaysi kitobda o‘qigandirman. Parijdagi hamma narsa Robert Konga mana shunaqa ta’sir qiladi. Qiziq, Konning Parijni bunchalik yomon ko‘rishi nimadan bo‘ldiykin? Menkendan yuqdimikin? Menken Parijni yomon ko‘rsa kerak-da. Menken kabi Parijni sevib-sevmaydigan yoshlar bu olamda juda ko‘p.
Taksi «Rotonda» kafesining ro‘parasida to‘xtadi. Sena daryosining o‘ng qirg‘og‘ida taksiga o‘tirib, Monparnasdagi qaysi kafega olib borib qo‘yishni aytsangiz, u baribir sizni «Rotonda»ga boshlab keladi. O‘n yildan keyin uning o‘rnini «Gumbaz» kafesi egallasa kerak. Lekin menga shundog‘am yaqin. «Rotonda»ning kimsasiz stollari yonidan yurib «Selekt» kafesiga o‘tdim. Ichkarida, peshtaxta oldida bir necha kishi o‘tiribdi, tashqarida esa Xarvi Stoun yolg‘iz o‘zi tamaddi qilyapti. Stol ustida bir uyum likopcha. Stounning soqol-mo‘ylovi olinmagan.
– O‘tiring, – dedi u, – sizni kutayotgandim.
– Nima gap o‘zi?
– Hech qanday gap yo‘q. Shunchaki, sizni kutib o‘tirgandim.
– Poygada