Versigtig het hy die bosluise afgetrek, gekyk hoe die rooi bloedspikkels op die dun vel uitslaan die oomblik wanneer die bosluis se kop loskom. Hy het aangehou aftrek totdat daar ’n hele bondel rondgesuigde bloubosluise in sy hand was. Dit het gelyk soos ’n handvol blou krale. Hy het sy hand toegemaak, en van die brak afgeklim. Die brak het opgespring en sy lyf geskud.
Mthetu het teruggegaan na sy stok op die wal, en die wriemelende bosluise netjies op ’n hopie voor hom op die grond gegooi. Hulle het op klein pootjies begin roei om weg te kom, en dié wat op hul rugkant te lande gekom het, het hulpeloos op hul uitgeswelde vol lywe bly lê en spook. Hy het hulle versigtig, een vir een, aangekeer en almal op die rugkant omgekeer. En toe het hy die knopkierie nader getrek en begin om die bosluise een vir een aan die haak in te ryg. Die dik bloed het uitgepers oor die skerp punt van die haak, maar daar was nog genoeg bloed in hulle velle oor sodat die vis dit kon proe. Die bosluise sou bly sit. Toe hy klaar was, was sy hande vol van die donker bloed.
Hy het die haak met die bosluise en die swaar bloedreuk versigtig in die water laat sak.
Dit het gewerk.
Mthetu was nie voorbereid op die krag van die vis se pluk aan die lyn nie. Hy het die kierie net met een hand vasgehou, met die lyn nog tussen die vingers van sy ander hand. Die lyn het in sy hand geruk en skerp in sy vingers ingesny. Hy het vervaard met albei hande na die kierie gegryp en vasgeklou. Sy vingers het gepyn. Die vis het probeer wegswem, diepwater toe, maar die lyn was te kort. Mthetu het op sy boude gaan sit en bly klou aan die swaar kierie wat uit sy hande wou trek. Die vis het met sy vinne en die wriemels van sy lyf aan die modder probeer vasklou, hy het met die gewig van sy lyf in die modder probeer wegsak, wegswem, wegkom, maar hy kon nie.
Die skrik in Mthetu se vleis het stadig weggesak, maar sy hele liggaam het nog gebewe. Hy het stywer aan die knopkierie geklou, dit tussen sy bors en sy opgetrekte bene vasgedruk. Vir ’n kort oomblik het hy gedink dat die vis losgekom het, of dat die lyn uit die hoek losgetrek het, want dit het skielik slap gehang, maar die volgende oomblik het dit weer geruk, styf gespan en die knopkierie amper uit sy hande gepluk. Mthetu kon net aan die stok klou, hy was nie sterk genoeg om die vis in te trek nie. Aan die ander kant van die lyn het die vis weer begin wegswem. Mthetu het gevoel hoe die lyn hom water toe trek. Hy het aan die stok geklou asof sy lewe daarvan afhang.
En toe het hy stadig op sy boude agtertoe begin skuif. Die lyn het skietgegee, gekom, en weer styf gespan. Hy het al verder agtertoe geskuif, sy kop teen sy knieë, die knopkierie in sy nek vasgedruk. Hy het nie gevoel hoe die stywe lyn in sy wang insny nie, hy het nie gevoel hoe sy hande brand nie, hy het net gedink aan die vasklou.
Mthetu se kop was nog steeds teen sy knieë vasgedruk toe die vis se plat kop bo die water verskyn. Hy het nie gesien hoe die vis se bek in die lug ooprek nie. Hy het nie gesien hoe die vinne op die droë grond roei en die lyf wild rondswaai nie. Dit was eers toe die brak skerp begin tjank dat hy sy oë oopmaak en sy kop opgetel het. Die brak het naby die rivier op die wateroewer gestaan, en op skrikkerige bene vir die ding geblaf. Die vis het op die grond gelê, sy stert nog in die water, sy bek oop, sy vislyf ’n sparteling van vinne en modder en water. Hy het vir ’n oomblik stil gelê. Mthetu was seker dat hy stip na hom gekyk het.
Dit was die lelikste ding wat hy nog in sy lewe gesien het. Leliker as die uTokoloshe, óf die Impundulu waarvan sy ugogo hom in die aande vertel het. Hierdie ding met die stekels om die bek en die dik, bruin lyf en die skerp rugvin. En die oë wat vir hom kyk. Die vis was mooier in die water.
Hy het opgestaan en die vis met die knopkierie verder opgetrek, tot in die koelte onder die bome. Dit was swaar. Hy het die knopkierie om ’n boomstam gedraai sodat die vis nie kon loskom en teruggaan water toe nie. Dit het nog lank daar gelê en flap. Mthetu kon dit hoor. Die brak het naby die vis gestaan, sy kop op sy voorpote, sy agterbene regop en stokstyf. Met elke ruk van die vis se lyf het die brak geblaf.
Mthetu het nie geweet wat om met die vis te maak, noudat hy dit gevang het nie, want hy wou nie met sy hande aan die vis raak nie.
Later, toe die vis heeltemal stil lê, het hy versigtig, met die punte van sy vinger, die haak uit die vis se bek gaan skeur. Hy het ’n iCheckers wat daar naby teen ’n bos vasgewaai het, gaan haal, en die vis kop eerste daarin gedruk. Die sak was te klein; die vis se stert het nog uitgehang, en ’n stuk van sy rugvin het deur die plastiek gesteek.
Mthetu het by die waterkant gaan sit en afgekyk in die troebel water. Hy het bly kyk of hy nie dalk ’n donkerder skaduwee tussen die palmietwortels kon sien wegsak nie.
Nagloop
Die vrou word wakker, haar kaal bolyf natgesweet in die tropiese hitte. Sy lê ’n rukkie en luister na die geluide van die nag. Dit is al baie laat, maar êrens, diep in die nag in, kan sy die dowwe dreuning van tromme hoor.
Sy ken die geluid. As kind het sy dikwels in haar bed lê en luister, en aan die slaap geraak met die melancholiese ritme van Afrika. Dit is ’n vreemd-gerusstellende geluid, deel van hierdie aarde se asemhaling.
Sy staan op sonder om die lig aan te skakel, en strompel in die bekende donkerte van die huis na die badkamer. Die dik mure is koel en vertroud onder haar vingers soos wat sy met haar hand teen die muur afloop, voelend in die donker om nie in die gang verby die badkamerdeur te loop nie.
Met die terugkomslag gaan sy by die kinders se kamer in om die lakens wat hulle in die nag wegskop, weer oor hul skouers op te trek. Sy skakel die liggie op die boekrak aan. Die vensters staan wawyd oop in die naglug, die gordyne bol effens uit oor die breë vensterbank. Die vrou ruik die swoel, somerse geur wat deur die vensters kom. Beesmis en seringbloeisels en die rokerige karamelgeur van gebrande suikerriet.
Hét sy vroeër vanaand die vensters oopgemaak?
Die oudste kind lê met arms en bene wyd oor die bed, sy mond effens oop in sy slaap. Sy trek die koel laken oor sy onderlyf op, sien dat ’n muskiet hom op die kaal skouerblaaie gebyt het, ten spyte van die room waarmee sy hom vroeër die aand ingesmeer het.
Die ander bed is leeg. Die kind wat daarin geslaap het, lê nie in die warboel van weggeskopte beddegoed nie.
Die vrou loop terug na haar kamer, wetende dat die kind, wat nog soms met sy mond na haar borste soek, in die nag by haar in die vertroudheid van die groot koperbed kon ingekruip het. Sy skakel die bedlampie aan, lig die lakens en die kussings op om te soek na die slapende hopie van ’n klein seuntjie.
Daar is niks nie.
“Here, my kind,” skrik die vrou.
Sy gaan skakel die hooflig aan. Die elektriese lig skyn skerp oor die paar meubelstukke, die omgewoelde bed. Sy skakel die ganglig aan en gaan kyk in die badkamer of hy nie daar is nie. In die kombuis. Op die rusbank voor die televisiestel in die woonkamer. Sover as wat sy loop skakel sy die ligte aan. Sy gaan terug na die kinders se kamer en kyk onder die bed of die kind nie in sy slaap afgerol het nie. Sy hardloop uit op die stoep.
“Here!”
Haar voete hardloop asof vanself na die swembad in die hoek van die tuin. Die hek van die omheining is nog op knip. Selfs in die dowwe naglig kan sy duidelik sien dat daar nie ’n liggaampie op die water dryf nie. Daar is ook niks op die bodem nie.
“Die vensters,” onthou die vrou terwyl sy terughardloop huis toe, “die vensters was wawyd oop. Enigiemand kon my kind gevat het.”
’n Skielike oervrees sê vir haar presies waar haar kind is. Wat met hom gebeur het. Dat hy êrens in ’n donker hut lewendig gehou word.
“Here,” huil sy, “ek het nét my kinders.”