Hy wou die vis gewoond maak aan die pap, en hom dan vang. Hóé het hy nie geweet nie, want hy was te bang om die vis met sy hande te probeer vang. Hy het eers probeer om hom met ’n groot klip kapot te gooi, maar die vis was nog altyd te vinnig. Toe het hy probeer om die vis raak te steek met ’n skerp stok, maar dit was asof die vis gewéét het. Die oomblik wat die skaduwee oor die water val, het hy geswenk en was hy weg.
Die kind was bang vir die vis, en wanneer hy in die middae saam met die abantwana in die rivier geswem het, het hy gesorg dat hy wegbly van die modderige vlakte by die riete. En dan het hy met sy een hand tussen sy bene vasgehou. Hy was ook altyd eerste uit die water, want hy het geweet dat die vis van hulle weet; dat die vis na hulle spelende lywe deur die riete en die modderwater kyk, en sy stekels roer.
Hy was nie bang as hy op die wal gestaan het nie. Dán het hy in die water ingekyk, en probeer uitmaak wat hy alles van die vis tussen die riete kon sien: die bruin val met die ligter kolle, die oë, die vinne wat roerloos hang asof dit die vinne van ’n dooie vis was. Hy het geril, en ’n bietjie van die waterkant af weggeskuif.
Die kind het nie geweet hoe om die vis te vang nie. Tot die dag toe hy die wit mense by die rivier gekry het.
Hy het een oggend, nadat hy die vis gevoer, en die brak die laaste pap van sy hand afgelek het, al langs die rivier geloop. Hy het fluit-fluit die harde lag van die inhlekabafazi in die bome bokant hom nagekoggel. Die brak was agter ’n ding in die veld aan. Toe hy by die platkroon om die draai van die voetpad kom, was die mense skielik daar. Die wit man en ’n seun het daar voor hom op stoeltjies langs die rivier gesit. Agter hulle, ’n bietjie dieper op die wal in die koelte van die bome, het ’n kar sonder ’n dak gestaan. Hy wou eers omdraai en terughardloop, maar hulle het hom nog nie gesien nie, en hy was nuuskierig om te kyk wat hulle daar langs die rivier doen. Hy het suutjies teen die stam van die platkroon gaan sit en hulle dopgehou. Hy was bly dat die brak nie daar was nie, want dan sou hulle hom lankal gesien of gehoor het.
Die man was besig met iets op die grond voor hom. Hy het opgestaan, ’n lang stok uit die gras langs hom opgetel, en met die stok ’n dun lyn met ’n ding aan die voorpunt in die water gegooi. Die stok het kirrr gemaak soos ’n watervoël. Toe het hy dit skuins teen die stoeltjie laat staan, en nog ’n stok opgetel. Die seun het by die man gaan staan. Die man het die stok in die kind se hande gesit, agter hom gaan staan en oor sy hande gevat. Hulle het saam-saam die stok se lyn in die water gegooi. Met ’n plonsgeluid het dit naby die kant van die rivier in die water geval. Hulle het die stok opgelig, en aan die knopkierie-kant gedraai-draai. Die lyn het weer uit die water opgekom, teruggekom na die stok toe.
Voor aan die lyn was daar iets vasgemaak, wat die stok effens krom laat buig het. Die man het die stok uit die seun se hande gevat, en alleen die lyn in die water gegooi. Dit het ’n wye boog oor die water gemaak en toe ver, in die middel van die rivier, neergeplons. Hy het die stok vir die seun teruggegee. Toe het hulle het gesit en niksdoen. Partykeer het die seun iets gesê, maar die man het nie gepraat nie.
Die kind het moeg geword om so stil te sit en kyk na niks. Hy het opgestaan en ’n bietjie nader geloop. Hy wou stilletjies agter hulle verbyloop om na die kar te gaan kyk, na die groot wiele. Hy wou deur die vensters loer om te kyk wat daar alles binne-in is, maar toe het hulle hom alreeds gesien. Hulle het op hulle stoeltjies omgedraai en na hom gekyk. Hy het versteen bly staan, te bang om te beweeg.
“Whoza lapa,” het die man na hom geroep, voordat hy kon omdraai om te hol.
Hy wou bly staan, maar die man het hom met sy arm nader gewink en weer geroep.
“Whoza lapa!”
Hy het stadig nader geloop en met sy een voet op die ander een naby hulle gaan staan.
“Sawubona, Mfana,” het die man gesê.
“Yebo,” het hy teruggegroet, sy hand oor sy kop.
“Usaphila na?” het die man gevra.
“Yebo, ngisaphila,” het hy geantwoord.
“Igama lakho?”
“Mthetu,” het hy sy naam vir die man gesê.
“Hlala phansi, Mthetu,” het die man vir hom gesê, en hy het op sy hurke langs die stoeltjie neergesak.
Die kind het onderlangs na die stok in die man se hande geloer en toe na die seun wat aan die anderkant van die man gesit het. Die seun het na hóm gekyk, en hy het vinnig sy oë laat sak. Niemand het verder gepraat nie. Hy het onrustig gewonder wanneer hy weer kon opstaan en loop.
Die volgende oomblik het die man se stok ’n skerp singgeluid gemaak, hy het opgespring, en aan sy stok gepluk. Mthetu, wat gedink het dat die man op hóm gaan spring, het van die skrik omgeval en agteroor in die gras bly lê.
Die seun het begin lag, en toe Mthetu sien dat die man met die stok besig is, het hy ook begin lag, sy skrik vergete.
Die seun het opgestaan, sy stok op die grond neergesit, en naby die man gaan staan. Mthetu het ook opgestaan en gekyk hoe die man by die water aan sy stok draai. En toe het die wonder gebeur.
Voor sy oë het Mthetu gesien hoe die man met die kromgebuigde stok ’n wriemelende, nat vis uit die water lig en wal toe bring. Die vis het met sy bek aan die punt van die lyn gehang. ’n Lewendige, spartelende vis. Die man het dit tot op die grond laat sak en die lyn uit die vis se bek gehaal. Aan die punt van die lyn was daar ’n skerp, blink haak. Die vis het op die grond gelê en flap, maar die seun het dit vinnig teen die grond vasgedruk voordat dit kon wegspring. Dit was nie ’n baie groot vis nie, maar die nat vel het met ’n klomp kleure in die son geblink.
“Hawu, Bakithi!” het Mthetu gesê, sy oogappels wit van verwondering.
Die vis het met ’n hernude geflap onder die seun se hand uitgespring. Mthetu het vinnig vorentoe gespring en na die vis gegryp. Die seun het langs hom kom kniel, en saam het hulle die vis teen die grond gehou totdat die spring en die ruk uit sy lyf was, en net die bek nog oop en toe gegaan het. Die vis se bek was in die een hoek stukkend waar die haak uitgeskeur is, maar daar was nie bloed nie.
Die man het vir die seun iets gesê en hy het die vis gelos, in ’n sak gaan rondsoek en met ’n mes teruggekom. Versigtig het die seun die vis by Mthetu gevat, en hom op sy rug omgekeer. Hy het die mes se skerp punt in die klein kolletjie agter die vis se maagvinne ingesteek en stadig, al met die maag langs op, tussen die vinne deur, tot onder die vis se kop oopgesny. Die mes was skerp, en die binnegoed het rooi in die vis gelê. Die seun het dit met die mes van die vis se borskas losgemaak en op die grond uitgekrap.
Mthetu het met verwondering gekyk. Die seun het die vis onder ’n sak in die koelte gaan neersit, en sy visstok gaan optel waar hy dit op die rivierbank neergesit het. Mthetu het op sy hurke langs die seun gaan sit en die stokke se punte dopgehou.
Hy wou vir die man vra hoe hy dit reggekry het om die vis so maklik uit die water te haal, maar hy was te bang om te praat. Hy het net gekyk.
Daar het niks verder gebeur nie. Die seun het naderhand opgestaan en sy lyn ingedraai. Daar was niks aan die punt van die lyn nie, net ’n blink haak. Hy het weer in die sak gaan grawe en teruggekom met ’n stuk brood in sy hand. Hy het ’n stukkie afgebreek, dit om die blink haak van die lyn gesit, en dit toe vasgedraai met ’n stukkie wit tou wat lyk asof dit al langer en langer word. Hy het die lyn in die water gegooi, maar die punt van die lyn met die brood het teen die kant in die vlakwater geval. Hy het ingetrek, en weer probeer gooi. Met die gooi het die broodklont afgekom en op die water bly dryf. Die seun het moeg geword vir die gooiery, en sy stok op die grond by sy stoeltjie neergesit.
“Kom,” het hy vir Mthetu gewink, “kom ons loop.”
Mthetu kon nie die taal verstaan nie, maar hy het geweet die seun wil hê dat hy saam met hom moet gaan. Hy het opgestaan, maar bly kyk na die man se stok wat oor die water gestaan het. Hy wou weer sien hoe die man ’n vis uit die water haal, maar die seun het hom aan sy arm beetgekry en saamgetrek.
Hulle het in die