“Vryheid,” het Ian gesê. “Die kongres se éintlike tema. Vryheid van spraak.”
Nou is dit die laatmiddag dat haar pa sy kontak in Seepunt gaan ontmoet. Thuli het haar ma se klein Audi geleen met die storie dat sy kampus toe moes gaan en onder in die straat gaan wag totdat haar pa se BMW verbygeswiep gekom het. Hy was ’n vinnige bestuurder en sy moes uithaal om by te bly. Haar ma se karretjie, nie meer so nuut nie, ruik na rook. Sy volg haar pa oor De Waal-rylaan stad toe, tot by ’n spoggerige hotel in die middestad.
Sy móés hom net volg toe sy sien met watter tas hy vroeër uit die studeerkamer kom en eers voor die TV in die sitkamer gaan sit om die sesuurnuus te kyk, die tas styf teen sy regterbeen. Thuli het gesien haar ma se oë val ook op die tas. Die tas met die truuks in, het haar ma dit altyd genoem; die tas uit die Struggle-dae in Londen.
Dis toe dat Thuli opvlieg en aan haar ma sê: “Ma, ek moet kampus toe. Ek weet dis laat, maar ek haak vas met ’n werkstuk vir sosiale antropologie. Ek moet by die biblioteek by short loans gou iets gaan kry. Kan ek Ma se kar leen?”
Haar ma, eweneens vervaard toe sy haar pa met die truuks-tas sien, het ontsteld nog aan haar man gesê: “En waarmee is jy nou weer besig?” toe is Thuli al uit by die voordeur.
Nou sien sy haar pa by ’n groot hotel in die middestad stilhou, uitklim, om hom kyk, die kattebak oopmaak en met die tas die hotel instap. Thuli parkeer behoorlik en wag. Sy moet baie versigtig wees. Haar pa is destyds goed opgelei. ’n Halfuur later kom ’n man met die truuks-tas uitgestap. As sy hom nie so goed geken het nie, daardie stappie met sy tone wat hy eerste neersit en die een arm wat effe meer bak staan by die elmboog, sou sy nooit geweet het dis haar pa nie.
Hy lyk heeltemal anders. ’n Bril, ’n bloedrooi pet (waar sal hy dit tog gekoop het?). Ander klere. Hy loop met ’n opvallende hink. Perfek, dink sy, jy doen dit perfek. Die jare in Londen was nie verniet nie. Kyk na jou.
Jy bou vermomming, het sy eenkeer van haar pa gehoor, van binne buitentoe. Die snor is minder belangrik as die innerlike houding. Jy moet jou inleef.
Hy klim by ’n huurmotor in en ry weg, en sy mik agterna.
Die taxi laai hom op die Seepuntse promenade af. Hy staan ’n ruk op die sypaadjie en kyk na die see asof hy dit lanklaas gesien het. Lank en ingedagte staan hy so. Op die agtergrond sit mense gesellig en kuier op La Perla se terras.
Ken ek my pa ooit werklik? wonder Thuli. Wie is hierdie man wat die tuis wees ná Londen so swaar gevat het? Wat, in haar ma se woorde, nie kan vat kry nie. Wat van intrige leef en altyd gespanne is en een dag vies is vir dié en die volgende dag vir daai. Haar pa wat anderdag met dikgehuilde oë teruggekom het van die begrafnis van die swart professor wat sy eie lewe geneem het – en ná sy derde whisky laataand vir Thuli toegesnou het: “Dis wat hom doodgemaak het – júlle studente.”
Voordat sy kon reageer, het haar ma haar by haar ouers se slaapkamer uitgestoot (“Ignoreer hom, die dag was te lank”) en die deur toegemaak. Thuli kon nog hoor: “Julle Valliste en daardie wit …” Verder kon sy niks uitmaak nie, want haar ma het bo-oor betig: “Moenie daaroor praat nie. Die man is dood, dis disrespekvol.”
Haar pa, die man wat binnensmonds in sy selfoon praat en soms in die tuin gaan sit en soos nou, hier, net voor hom staan en uitstaar. Asof hy vir ’n oomblik iets besef en sy gemoed tot stilstand kom.
Hy bring nou sy selfoon na sy oor terwyl hy na die see kyk. ’n Oproep. Hy hink oor die straat en stap die promenade af, na Kampsbaai se kant toe. Dis ’n swoel somersaand en die lig is rosig. Sy rooi pet gloei. Ligte mis styg uit die branders op. Honde en moeders met stootwaentjies en kleuters, drawwers en paartjies hand aan hand. Die palmbome swart afgeëts teen die rosige see.
Hy gaan sit op ’n bankie, en Thuli, ’n hele ent weg, koop roomys by ’n man met ’n rooi houtstalletjie op wiele. Ná ’n ruk sien sy die ander man aankom. Dis ’n wit man, merk sy op, wat uit die teenoorgestelde rigting aangestap kom, ’n lang lel van ’n man met ’n haakneus. Eintlik ’n besonder lang neus; ’n gesig wat jy nie sommer sal vergeet nie.
Hy kom op die bank langs haar pa sit en ná ’n ruk begin hulle gesels. Die man vat kort-kort aan sy groot neus.
Die branders slaan wit oor die rotse. Thuli sal vir jare nog hierdie aand onthou.
Die smaak van vanieljeroomys en die reuk van die see en die krysende meeue wat bo haar duik en die afgeëtste figure op die bankie.
Ná ’n ruk staan die man op en stap weg. Hy stap na ’n motor wat digby hare geparkeer is; sy het hom nie eens gesien parkeer voordat hy by haar pa aangesluit het nie. Sy kan haarself skop. Sy sal versigtiger moet wees. Sy hoop nie die man met die neus het opgemerk dat sy haar pa dophou nie.
Hy ry weg; ’n duur Porsche Cayenne, en nes haar pa gee hy ook skaamteloos vet in Kusweg af. Sy spring agter die stuurwiel in en moet weer haar ma se karretjie druk tot dit loei.
Deur die stad, twee rooi robotte deur, Woodstock se kant toe. Die man is haastig. Of hy gee doodgewoon nie om nie.
In Woodstock duik die Cayenne in ’n ondergrondse parkeergarage af, onder ’n ou gebou wat eers ’n fabriek kon gewees het. Ja, daar sien sy dit. Nylon Spinners staan daar. ’n Ou teken, behoue deur die argitek, wat met staal en glas ’n ou vervalle gebou omgetoor en dit ’n knap facelift gegee het – sekerlik onherkenbaar selfs vir die ou klerewerkersvakbond se lede wat eens op ’n tyd daar agter hul naaimasjiene hemde gesit en maak het voordat die Chinese die kleremark oorgeneem het.
7
In die Tuin van Yu
“Is jy seker jy manipuleer jou pa nie net weer nie?” vra haar ma. Haar ma se ou storie. Sy, Thuli, wat manipuleer en kompromieë aangaan en altyd, maar áltyd, haar sin kry.
Waar sy in die boekwinkel met die swart deur sit, dryf die geur van koffie om Thuli. Buite sif mistigheid neer. En tog, by die tuintafels daar buite, sien sy deur die toegewasemde venster bly mense sit, druk in gesprek. Dis modieuse jong mense, tuis hier in die gesofistikeerde sfeer van die Franse Konsessie en weg van benouder ruimtes waar hulle ’n wag voor die lippe moet hou. Hulle gaan nie sommer dat die misreën hulle hier verdryf nie. Dié wat met skootrekenaars gesit het, pak dit weg. Een of twee skuif ’n boek onder ’n plastieksak vol inkopies in. Skynbaar is die tafels hierdie tyd van die oggend gesog, en niemand wil uitwyk binnetoe nie.
Die selfoon suis in Thuli se oor.
Haar ma – ver vanuit Kaapstad – se stem: “Met hierdie val-in-die-water-storie? Jou pa is al so opgewerk daaroor, hy sien die Russe daaragter, of die Chinese, of selfs die Britte. Jy weet hoe hy is. Als skop weer in. Dis asof bevryding nooit plaasgevind het nie. Asof ons nie in Rosebank woon nie. Asof die huis nog na hoendertikka stink.”
In Thuli stu verontwaardigde woede op: Hoe durf Ma sê ek manipuleer julle met leuens! Hier is ek, Thuli, besig om myself in lewensgevaar te stel om juis die wáárheid te soek, en julle kom met stories van manipulering?
Was julle miskien saam met my en my maats in Yuyuan? Nie? Nou waarvan praat Ma dan?
Weet Ma dan nie wat daar in Ma se eie huis, onder Ma se neus, aan die gang is nie?
Maar sy sê dit nie; sy sluk dit af. En juis weens die afsluk kom die ou woede in haar op; haar ouers se gewoonte om haar ou sondes, gedrag waarvan sy reeds vergeet het, op sekere kritiese tye op te rakel. Dinge wat sy al lankal laat vaar het word, wanneer dit hulle pas, opgediep.
Manipuleer!
Sy voel duiselig en vee oor haar oë. Kyk om haar, vinnig, om seker te maak sy steur nie die ander lesers nie. Maar almal lyk verdiep, óf in boeke, óf fluisterend aan ’n geliefde. Net een van die katte kyk haar met geel oë aan. Nie die tyd en plek om met jou ma wat in Afrika sit, te stry nie. Sy hou haar asem in en tel tot vyf.
Jy’s te veel soos jou pa. Spring vinnig weg. Altyd reg. Beterweterige Thuli. Haar ma se ewige beskuldigings. Hardkóppig!
Dan kom haar pa dikwels tot haar verdediging: Maar dis daardie harde