Hierdie man moenie dink dat hy, Charlie Ng, sommerso is nie. As hulle maar weet, die mense van hierdie distrik en hierdie treurige dorp, waar hy vandaan kom. Dan sal hulle nie so deur hom kyk nie. Hom nie so minag nie.
Ouma Voetjies het hom dikwels van sy geboorte vertel, en van sy ma. Maar eintlik was die stories meer oor haarself. Ouma Voetjies se regte naam was Shie Ng, die een wat ure lank (so is daardie dae geskinder) stip en roerloos voor die langspieël staan, onsekere opbindvoetjies ten spyt.
Ja, het ouma Voetjies gelag wanneer sy Charlie van die geskinder oor haar ydelheid vertel het. Sy was nie skaam vir haar liefde vir die spieël nie. Nee, wat. So was dit. “’n Welverdiende liefde,” het sy graag gesê. Met smaak sou sy dan voortgaan, onthou Charlie nou terwyl hy die stof van die Karoo ruik en sy voeteval op die paadjie hom in ’n soort beswyming laat verval. Ja, vir die Chinese gemeenskap wat hulle in daardie jare tussen die Eerste en die Tweede Wêreldoorlog in Amsterdam probeer vestig het, was Shie Ng ’n soort koningin in eie geledere. As daar iets was wat ’n Hollander in die strate van Amsterdam laat omdraai het, was dit die skoonheid van Shie Ng, het die mense van Binnen Bantammerstraat, Amsterdam, graag gesê (volgens ouma Voetjies).
Wanneer sy by hierdie draai in haar storie kom, het ouma Voetjies gekraai van die lag. Haar beentjies met die voetjies het dan styfgeskop waar sy op haar stoel sit, asof sy haar opbindvoete vir die wêreld wou afwys.
Sy stap moeilik op daardie twee voetjies, maar met die steun van ’n sterk nefie of twee ooms aan weerskante vaar sy soos ’n swaan deur die strate, meer op die hande gedra as wat sy self stap – maar dis natuurlik deel van die sjarme. “Shie Ng sweef met haar elmboë in die hande van manne. Sy loop op water.” So het die mense glo dikwels opgemerk.
Charlie se oë volg ’n valkie wat bokant die vlakte hang. Hy gaan staan eers om die jag dop te hou. Stip hang die rooivalkie en skiet dan skielik af grond toe. Maar hy’s te laat, sy prooi het weggekom; hy vlieg skuinsweg verder.
Charlie begin weer stap. Dis 7 Augustus 1922. Die Jaar van die Hond. Nie ’n gewone dag nie, want dis die geboortedag van ’n nuweling in die bekende uitgebreide familie Ng, waaraan Shie behoort. Dis ’n dag van onrus en water, en dis die twee dinge wat die ongebore baba saam met hom of haar die lewe gaan inneem. Shie deel ’n kamer met die swaar verwagtende Mae Ng, die nuwe baba se moeder. Dis klaar besluit: as dit ’n seuntjie is, sal hy Charlie Ng heet; as dit ’n dogtertjie is, word sy na Shie vernoem. Mae word die oggend ligdag wakker, staan op en besef met haar hand op haar buik dat vandag die dag van die geboorte is. Sy kyk deur ’n skrefie in die gordyne na buite. Sy het nog skaars ’n uur se lewe in haar oor, maar sy weet dit nie.
Hulle woon op die tweede verdieping van ’n gebou in Binnen Bantammerstraat. Terwyl sy deur die skrefie tussen die gordyne loer, sien Mae ’n strepie water, net ’n vegie. Dit blink soos glas en dit boei haar oë want op só ’n dag is mens mos altyd op soek na ’n teken. En daar is dit: opeens sien sy onder haar venster vier polisiemanne om die hoek kom. Toe ses, sewe, méér. Nóg.
Die gerug doen al geruime tyd die rondte dat die Amsterdamse polisie die buurt wil skoonmaak, en nou is hulle daar. Dis nie ’n gewone voetpatrollie nie, sien Mae – hulle het ’n beslistheid aan hulle en daar is te veel van hulle. Mae kyk na die bed langs haar waar Shie Ng soos in ’n skildery lê.
Mae kyk na die pragtige lyne van die swaannek en die swart hare. Shie slaap met ooglede wat liggies tril en jy kan ’n nat gleufie oog sien, al is sy vas aan die slaap. Dis asof sy selfs in haar slaap haar oë oophou vir die spieël, daardie lang, breë stuk glas teen die muur langs haar bed. Shie het dit spesiaal laat raam, jare gelede. ’n Goue raam.
Waar sy daar lê en slaap, steek die twee voetjies, in sokkies verhul, potsierlik onder die laken uit. Elk skaars groter as ’n man se vuis.
Shie is Mae se tante, ongetroud, maar ja, daar was eens ’n eggenoot. Nee, drie. Twee hier in Nederland; een was ’n Hollander, ’n Rotterdamse klerehandelaar en ’n drinker. En dan die een in Hongkong, maar hy word nie genoem nie. Daar is baie mans hier in Binnen Bantammerstraat en die Zeedijk wat ’n “eerste vrou en kinders” in China het en daarna hier in Amsterdam ’n tweede familie begin het. Daardie familie daar ver is die “huisfamilie”, die gisterfamilie. Soms gaan die mans terug vir ’n spoggerige besoek. Maak nog ’n kind, en kom weer terug Amsterdam toe, na die ander – die heeltemal ánder – lewe hier.
Dis dinge waaroor nie gepraat word nie – veral nie teenoor die jonger geslag nie, want hulle verstaan nie alles nie. En Shie is, so ver Mae weet, die enigste Amsterdamse vróú wat op die patroon van die mans met ’n gisterfamilie in die Ooste ’n soortgelyke situasie “in stand hou”, soos dit beleefd gestel word.
Shie het ’n jaar of vyf gelede met groot gebaar haar vierde dekade gehaal. “Die partytjie van spieëls” noem die Chinese gemeenskap daardie viering toe die Ng’s die eerste Chinese familie ooit word om die groot saal te huur vir ’n byeenkoms wat nie ligtelik vergeet sal word nie. Die saal is omskep in ’n kamer van spieëls, met ballonne en Chinese lanterns in allerlei kleure. Spieëls teen die mure, spieëls van alle groottes. Vollengtespieëls, vierkantige spieëls, ronde spieëls. Die hele Amsterdamse Chinese gemeenskap is gevra om elk ’n spieël of drie uit hul huise vir die aand te leen.
Die spieëls is oral teen die mure gehang en die lanterns en die groot skilderye van wilgerbome en mistige mere en drake is daarin weerkaats, en die spieëls was die familie se huldiging van Chinese skoonheid. Nee, nee, dit was glad nie bedoel as bespotting van Shie se befaamde ydelheid nie. Dit was eerder ’n viering van die skoonheid van vroue soos sy, die Chinese vrou as ’t ware.
Mae beweeg swaar. Sy skud Shie saggies aan die skouer. “My water gaan breek vandag. En die straat is vol polisie. Hulle kom ons haal.” Sy gaan staan weer by die venster. Uit die deur van die losieshuis skuins oorkant hulle boender die polisiemanne vier mans die straat in. Hulle is nog vaak en verontwaardig en verstaan nie die polisiemanne se Nederlands nie. Hulle is stokers wat die week daar oorslaap en wag tot hul skip terug na Hongkong vertrek. In hul slaapjurke, kaalvoet. Hulle moet op ’n bondeltjie staan. Toe een van hulle opkyk en Mae Ng deur die gordyne sien loer, roep hy sonder om na haar te kyk: “Vlug!” Dan weer, terwyl hy anderpad kyk. “Vlug!” Sy ken hom, elke paar maande is hy terug in Amsterdam, maar net vir ’n week of twee. Die een met die krulstertjiebaard op sy ken.
Toe sy seker is dat Shie behoorlik uit haar skoonheidslaap gewek is, sukkel Mae die trap af tot in die kombuis. Dit is die gesamentlike kookruimte vir al die gesinne wat in hierdie huis woon. Die drie kombuistafels is volgepak met plate pindakoek wat wag om in blokkies opgesny te word. Dit ruik soet en swaar en asof dit sal help, gooi sy lakens daaroor en steek agter ’n kas die twee lang, skerp messe weg wat gebruik word om die plate in soet grondboontjieblokkies op te sny, reg vir die smouserye op die straathoeke.
Dan hamer iemand aan die voordeur en om haar is die huis nou in rep en roer. Sy sukkel die trap op, verby lywe wat vervaard en deur die slaap na benede kom. In hul kamer sit Shie met haar lyf in ’n pragtige rok van sy. Voor die spieël. Haar hare is reeds teruggeswiep en opgebind.
Dis onnodig om te sê: vir ’n vrou van vyf-en-veertig lyk sy asembenemend. Nee, jy moet eerder sê: ás ’n vrou van vyf-en-veertig, omdat sy nou in haar element is en op haar mooiste. Nog jonk genoeg maar ook net in die stadium dat die vlakheid van jeugdige skoonheid die wyk neem en karakterskoonheid intree.
Shie slaan selfs die spieël se silwer weg, en jou asem ook – so sê die mense. Tydsaam is Shie besig om haar grimering aan te sit. Daar is geen haas as dit kom by skoonheid nie, is haar houding sedert sy as kind ontdek het dat mense stilstaan om na haar te kyk. Tydloosheid in die spieël verg rustigheid en metodiese instandhouding.
Met die lipstiffie en die wit poeier agter die rug word die parfuum aan die voetjies getjierts. Vandag, merk Mae op, kom ’n ekstra spuitjie by. Vir die wis en die onwis. Dan, opeens, is Shie gereed. Vir die eerste keer vanoggend kyk sy Mae in die oë. Shie se lang wimpers sprei