My hart het met dowwe slae teen my ribbes gebons. Ek het van kop tot tone gebewe. Tóé al het ek hom begin haat.
My ma moes die vorige maand vir Paulina laat gaan. Dit was vir my baie hartseer. Oom Danie het daarop aangedring dat Maria Cupido, sy huishulp, by ons werk. Ek het van haar gehou, maar nie so baie soos van Paulina nie. Ek moes haar die volgende dag smeek om nie vir my ma van my nat bed te vertel nie. Sy het nie. Sy het die nat lakens afgehaal, die matras omgeruil, nuut oorgetrek. Ek weet nie hoe sy dit reggekry het om die nat lakens te was sonder dat my ma weet nie. Miskien was my ma net te besig met die uitpakkery om om te gee.
Die middag het daar ’n radio op my bed gelê.
Van oom Danie.
“Hy bederf jou vreeslik, Anna!” het my ma bly gesê.
Omdat ons nou nie meer binne loopafstand van my skool gewoon het nie, moes ek ná skool saam met al die ander kinders wie se ouers werk, by nasorg bly. Toe my ma die voorstel maak, was ek woedend. Ek wou nie daar wees nie. Ek wou by die huis wees, by my kat, in my kamer. Dit was die enigste tyd van die dag dat oom Danie nie daar was nie. En toe is dit al die tyd lekker by nasorg. Ek het die maats wat ek daar gemaak het, geniet. Kans gehad om my punte bietjie op te stoot. Skool het sy bekoring vir my verloor, tog het ek gedoen wat ek moes om deur te kom, om nie in die moeilikheid te beland nie. Nie by my ma óf by die skool nie.
My pa het my die Vrydag sommer by die skool opgelaai. Hy moes Kaptein soos gewoonlik vashou, anders het hy tussen die ander kinders deur op my afgestorm. Dit was my rusnaweke, dié by my pa, niemand wat pla nie, niemand wat in die nagte jou deur oopmaak en oor jou buk nie. Dit het nie eens gehelp dat ek my deur toesluit nie, my ma sou die volgende oggend net vreeslik met my raas omdat sy nie in my kamer kon kom om my vir skool wakker te maak nie. Natuurlik het oom Danie my ook met verskriklike goed gedreig as ek dit durf waag om my deur te sluit.
My pa het daardie naweek vir my so ernstig gelyk.
“Anna, Pappa is lief vir jou, jy moet nooit daaroor twyfel nie.”
“Ek weet, Pappa.”
“Is hy goed vir julle?”
Ek het getwyfel, maar uiteindelik tog ja gesê.
“En jou ma? Is sy nou rustiger? Baklei sy nog so baie met jou?”
“Nie meer so baie nie.” “Ek is bly. Onthou, as jy wil praat, oor enige iets, ek’s altyd hier.”
“Ek weet, Pappa.”
Stom Anna.
Hy het my hare deurmekaar gekrap en opgestaan. Sommer gaan koffie maak of iets.
Toe hy my die Sondag gaan aflaai, het hy my lank vasgehou en gehuil. Ek het half verward probeer troos. Myself voorgeneem dat ek hom die volgende keer alles sou vertel. Hy is my pa, hy sou iets moes kon doen. Ek sou by hom kon gaan bly … Nie nou vertel nie, nie terwyl hy so huil nie, maar definitief volgende keer.
“Toemaar, Pappa, dis nog net twee weke.”
Dit was nie. Hy het dieselfde aand sy dienspistool gevat en homself in sy badkamer geskiet. Oom Willem het die volgende oggend die nuus gebring. My ma het my kamer toe gestuur, maar ek het bly staan, en dié keer het sy my gelos.
“Hy was baie af die laaste tyd. Het behandeling vir depressie gekry.”
“Depressie?”
“Ek weet ook maar nie veel nie, Johanna. Ek is jammer.”
“Wie gaan die reëlings tref?”
“Cecilia het gevra of sy kan.”
My ma het geknik. “Dis goed.”
“My pa wil veras word.”
“Sy weet, Anna,” het oom Willem gesê.
Terwyl my ma haar werk en my skool bel, het ek kamer toe geloop. Met my skoolklere op die bed gaan lê. Ek het nie gehuil nie, nie toe nie. Net toegelaat dat my ma by my kom sit.
Sy het oor my hare gestreel. “Ek is jammer, Anna.”
Eers tóé kom die trane. Soos ’n sluis wat oopgemaak word. Sonder ophou. Sodat sy my teen haar getrek het, my in haar arms gehou het.
Die diens was so onnatuurlik. Sy kis is buite in die bloedige warm son gelos. Dit was sy wens dat sy kis nie die kerk ingebring word nie, dat die preek nie oor hom gaan nie, maar vir ons moet wees. Die predikant het my pa glad nie geken nie, nooit lewend of dood gesien nie.
Cecilia het ná die diens na ons oorgestap, haar hand uitgesteek. “Hallo, ek is Cecilia,” het sy vir my ma gesê.
My ma het haar hand gevat. “Johanna. My verloofde, Danie.”
“Hennie se as word volgende week aan my oorhandig. Sal dit reg wees as ek Anna kom haal sodat sy dit saam met my kan bêre?”
“Natuurlik.”
Daar was ’n stroefheid tussen die twee vrouens.
“Dankie.” Cecilia het na my gekyk. “Anna, jou ouma is hier. Sy wil jou graag sien. Wil jy saamkom?”
Ek het haar hand gevat en saam met haar na my ouma geloop. Ek het haar nie herken nie, my ouma. Nie geken nie. Sy was net nog ’n ou vrou met ’n moesie op haar linkerwang. Sy het my op en af gekyk en gesê: “Jy lyk net soos jou ma. Daar is niks van jou pa in jou nie.” Toe het sy omgedraai en weggestap.
Cecilia het my teruggevat na my ma toe. My gesoen voor sy loop.
Sy het my die volgende week kom haal. My pa was op die agterste sitplek. In ’n klein boksie. Die tuin van herinnering was ’n indrukwekkende muur met klein vakkies waarin die boksie net-net gepas het. Een van die werkers het my pa binne-in toegemessel. Ons het nie gepraat nie, net gekyk tot hy klaar was.
Cecilia het na my hand gesoek, dit styf vasgehou. “Hy was baie lief vir jou, Anna,” het sy gesê.
“Ek weet. Hy was vir jou ook lief.”
Sy het geknik en die trane van haar wange gevee.
“Hoekom het hy dit gedoen?”
Sy het lank stilgebly, haar stem was onvas toe sy eindelik praat: “Depressie is ’n lelike ding, dit bekruip jou so onverwags. Ek het hom nie die Sondagaand gesien nie, hy wóú my nie sien nie. Ek dink dit was vir hom te moeilik om die mooi in die lewe bo die pyn raak te sien. Hy was moeg om dit altyd te moet soek. Ek glo nie dat hy regtig wou selfmoord pleeg nie, ek dink hy wou net hê die pyn moes stop.”
Die vrae het onverwags by my opgekom. Is my pa in die hemel? Sou God ’n man daar toelaat wat nie eens as dooie in die kerk wou ingaan nie? En dit omdat hy ongemaklik was om voor ander te bid. Die kerk sê selfmoord is sonde: sou God hom tog, omdat hy depressie gehad het, in die hemel toelaat? Mý antwoorde op al die vrae was nee. En dít het beteken dat hy in die hel was. Saam met die duiwel. Hoe kon ek trots wees op ’n pa wat in die hel is? het ek gedink. Hoe kon ek my vader eer? En dis ’n gebod, eer jou vader en jou moeder. Ek het daar langs die muur, met my hand in Cecilia s’n, geweet dat ek hom slegs sou kon onthou, sou kon eer vir die wonderlike pa wat hy vir my was. Anders as my ma, het hy nie aan lyfstraf geglo nie. Hy het met my gepraat, of ek iets verkeerds gedoen het of nie. Ek sal hom onthou omdat ek vir hom lief was. Die liefste vir hom was. En omdat hy vir my lief was.
Cecilia het ingekom toe ons by die huis stop. My ma was dié keer minder stroef, sy het koffie aangebied, Cecilia het dit aanvaar. “Ek moes die huis gister ontruim, ek het al Anna se klere saamgebring. Dis in die kattebak, as jy dit wil gaan haal, Anna.”
“Klere?” het my ma verbaas gevra.
“Pappa het vir my ’n paar goedjies gekoop.”
Cecilia het ’n slukkie van haar koffie geneem. “Dan is daar die kwessie van die hond.”
“Kaptein,” het ek haar gehelp.
“Dis reg, Kaptein.”
My ma het na my gekyk.