“Ek eet afval, maar nie die uier van ’n bok nie,” noem sy nou lighartig op. “En ook nie long nie, of ystervark of dassie.”
“Of krokodil of slang?” speel hy saam.
“Of seekat of twakshaai of pikkewyneiers. Maar ek eet skilpad.”
“Nee!”
Nou het sy hom. “Ek drink nie bies nie, maar ek eet skilpad.”
Sy vertel hom van die veldskilpaaie van die Sandveld, die wyfies wat in die winter rooipens is van eiers. Ná die reën loop hulle en is dit maklik om sommer gou ’n streepsak vol op te tel. Net daar in die veld word ’n vuur gemaak so groot soos ’n trapvloer, waarin die lewende skilpaaie gegooi word nadat dit uitgebrand is.
Sy dink hy wil haar terugkry toe hy sê: “Ek is weer dol op haaspastei. Wanneer kan ek jou nooi om te kom springhaas jag?”
“Springhaas?”
“Met ’n koplamp in die nag. Ek en my vriende jaag hulle met die bakkie in die lande. Sagter vleis het jy nog nie geproe nie.”
Hoe het hulle op dié bisarre onderwerp gekom? Sy skuif ongemaklik rond. Die muurtjie onder haar het koud geword. “Ons moet aanstaltes maak en ry dat ek by die huis kom.”
Hy trek haar aan een hand op en help stof die droë gras van haar rok af.
Op pad huis toe onthou sy om dankie te sê vir die sjokolade. Benadruk dat sy én die Venters dit geniet het. Hy moet weet dat sy dit nie van hom verwag nie, sodat hy nie op sy beurt meer van haar wil hê nie. Soos die seunskind in haar matriekjaar wie se roomys in sy gesig beland het toe hy in die fliek wou begin vry.
Felix steek ’n preek af omdat sy ná donker nog uit was. “Ons is bekommerd oor jou. Al luister jy ook na die mense se sang by die kerkie, nie saans nie. Ek wil nie die een wees wat jou langs die pad gaan optel en vir jou ouers laat weet –”
Uit die donker agter haar sê Chris: “Roskam my maar, Dokter.”
Felix se gesig verander. “Ja, maar julle moet verstaan, ek het al met te veel messteke en verkragtings te doen gehad.”
Helena is rooi in die gesig by die gedagte. “Verskoon my.”
In die kamer verwonder sy haar aan die beeld wat uit die spieël na haar terugkaats. ’n Walkure met los rooi hare en rooi stof wat sy van haar hande afspoel. Die enigste verskil is dat sy nie op die oorlogspad is nie, slegs verwaai van buite in die wind rondloop.
“Jy eet seker saam, Chris,” nooi Anneke gasvry, en Felix skink vir elkeen ’n glasie koue witwyn.
“Dankie,” aanvaar hy en kom sit aan.
Eers ná koffie en ’n stuk van die vrugtekoek wat ryp geword het in die blik, maak hy aanstaltes om te ry. Hy bedank Anneke met ’n soen, spreek met Felix af om, wanneer hy Vrydag inkom dorp toe, vir hom ’n geslagte lam saam te bring.
Vra dan of dit in orde sal wees as hy Helena die volgende naweek saam Harmstat toe neem. Asof hulle haar voogde is.
“Verbeel ek my, of het ek nie ’n sê nie?” vra sy toe sy saam tot by die motor stap.
“Sal jy?”
“As jy verlof van jou ma het.”
“My ma weet van jou.”
Hoofstuk 4
“Wat neem ’n mens saam?” vra sy vir Anneke, wat Nelie Retief beter ken.
Niks persoonliks nie, besluit hulle. Die orige vrugtekoek word mooi toegedraai.
Op die ingewing haal Helena een van die flaminkveertjies uit haar Bybel en sit dit in ’n wit koevert vir Chris.
Die huis se skaduwee val lank oor die werf toe hulle op Harmstat aankom. Hy stoot die motor direk in die waenhuis en laai haar tassie uit. Die hond kom hulle tegemoet en sy ma wag hulle by die hekkie in.
Chris soen haar. “Waar is Pa?”
“By die melkery,” antwoord sy.
“Middag, tannie. Hoe gaan dit?” onthou Helena haar maniere.
“Goed, dankie,” antwoord Nelie, “en met jou?”
“Goed, dankie, tannie.”
Chris staan daar met ’n tevrede laggie, dié van ’n kat wat ’n leeu ingedra het.
Helena sit haar voete versigtig oor die drumpel. “Ek waardeer dit dat ek die naweek hierheen mag kom. Ek het baie daarna uitgesien.”
“Jy is welkom, maak jou tuis,” sê haar gasvrou gul.
Nelie Retief het dieselfde goue oë as haar seun. Twee leeus met golwende maanhaar en dieselfde lengte, sy ietwat geset. ’n Kragtige vrou vir wie Helena ten spyte van die gasvryheid lugtig voel, soos ’n veldmuis in ’n braakland wat nie seker is of die ploegskaar se lem hom gaan vang of nie.
Die dubbelbed in die gastekamer waarheen sy geneem word, het swaar versierde bedstyle, swart met koperknoppe, driepuntige embleme aan die voetenent, ingelê met perlemoer. So mooi soos wat sy nog nie tevore gesien het nie.
Onwillekeurig trek sy die patroon met haar vinger na. ’n Ster? Die kompas langs die stuurwiel van ’n visserskuit! Sy voel die hoendervleis op haar arms uitslaan. Dís iets wat sy ken.
“Die bed het oorlede Pa op ’n vendusie gekoop, dit was sy trougeskenk aan my,” sê Nelie.
“En eendag myne,” sê Chris besitlik.
Dis te mooi om op te slaap, protesteer Helena, maar Nelie sê sy is welkom en wys haar waar die badkamer is. Met ’n outydse bad en liggroen teëls teen die mure. Ook hier moet sy sê wanneer sy wil bad, sodat die bediendes warm water kan indra. Die outydse lampetbeker en waskom op die wastafel is van porselein, en onder die bed ’n kamerpot.
Al wat pla, is die kleinhuisie eenkant op die werf, witgekalk met ’n plat dak. So in die oog van almal. Selfs by die huis gee die manatok ’n mate van privaatheid.
“Ek gaan wys haar die melkery,” sê Chris.
Hulle stap uit, in die rigting van die koeistalle waar die melkers juis klaar is, spantoue losmaak en voer in die krip gooi.
“Tef,” sê hy toe Helena vra wat die beeste kry, “en gebreekte mielies en koring wat ons maal.” Hulle het ’n handgedrewe meul.
In ’n aparte kamp word jong kallers uit emmers melk gegee. “Ons laat hulle nie by die koeie kom nie. Op drie maande gaan hulle veekraal toe. Anders moet ons hulle deur die winter voer.”
Dis kort en klaar, dis waarvoor hulle grootgemaak word.
Hulle kry oom Stoffel by die koelkamer aan die agterkant van die huis, naby die kombuis, waar die kanne melk gehou word wat kaasfabriek toe gaan. Twee keer ’n week kom laai die lorrie dit. Daar hang ook stukke van ’n slagding aan hake; boud en blad losgesny.
Toe hulle vir aandete aansit, dra Fransiena, een van die baie bediendes, ’n tamaai plat skottel vleis met aartappels en ’n aparte skottel met koring op haar plat hande in en plaas dit voor Stoffel Retief.
Nadat hy gebid het, help hy eers vir tant Nelie aan sy regterkant. Toe skep hy vir Helena in. Daarna help hy homself, voordat hy die vurk en lepel vir Chris aangee.
“Dis te veel vir my,” fluister Helena vir Chris wat langs haar sit.
“Proe eers, en los die res vir my,” fluister hy terug en gee die koring aan.
Die tamaai glimlag op sy gesig trek oom Stoffel se aandag. “Wat is dit, Chris?”
“Niks, Pa. Ek vra maar net of sy nie liewer ’n skilpadjie wil hê nie.”
“Skilpad? Hoe so?”
“Want sy eet nie springhaas nie.” En hy raak aan die lag. “Toe