“Dankie, Johannes. Sê asseblief vir Basjan dat hy Heuning vir my moet opsaal. En hy moet gou maak, ek wil binne tien minute in die pad val!” beveel sy die koetsier en storm die trap op.
Sam, wat die landauer hoor aankom het, maak die deur oop. Hy verwonder hom aan haar voorkoms. Vanoggend tydens ontbyt was sy bleek en lusteloos, nou is daar veerkrag in haar tred, kan mens op ’n afstand die energie voel wat sy uitstraal.
“Dankie, Sam,” sê Deborah vinnig in die verbystap. “Was vader John al hier?”
“Ja, mevrou. Hy het twee ander susters gebring om te help, maar my kleinseurtjie slaap darem. Hy is nou kalm.”
Deborah knik net en loop by Sam verby na die spaarkamer waarin sy sedert die naweek haar intrek geneem het. Uit die kas neem sy die ry-uitrusting wat sy die vorige dag aangehad het. Sy het nog nie haar klere laat oordra nie, en sy wil nie nou in Karl se kamer ingaan om ander klere uit te haal nie. Die bostuk van die bloes is geskeur, sy sal maar die bloes moet aanhou waarmee sy by Cohen was. Haastig stroop sy die baadjie en romp van haar af en raak ontslae van die geboeselde onderrok. Geklee in haar kardoesbroek en bloes swaai sy die ryromp om haar lyf en begin dit vasmaak. Sy wens sy kan mansklere dra sodat sy wydsbeen kan ry soos wat sy gewoond was op Sorgenfrei, maar Ma-Fytjie sal ’n oorval kry.
Asof aangelok deur Deborah se gedagtes, maak Ma-Fytjie die deur oop. Sy kyk Deborah ’n oomblik verbaas aan. “En nou dan, missie?” vra sy agterdogtig.
Deborah antwoord nie dadelik nie. Sy maak die laaste knope van die romp eers vas, dan verruil sy haar elegante skoeisel vir haar rygstewels.
Ma-Fytjie se verpruimde mond dui haar afkeuring aan. Deborah weet dat sy beslis nie ’n preek gaan vryspring nie. Sy is reg.
“Jy kom nou nét terug en nou wil jy weer gaan rondflenter op ’n perd?” trek Ma-Fytjie weg. “Dink jy dis stigtelik? Jy is nou ’n dame, missie Deborah, en een in posisie. Wat dink jy sou jou ma gedoen het?”
“Ek weet nie, Ma-Fytjie, maar ek is nie sy nie, en sy is in elk geval dood,” antwoord Deborah stil.
“Waarheen gaan jy op die perd? Myne toe? Agter ouseur Kurt aan?” Fytjie hoop van harte dat Deborah bevestigend sal antwoord, maar sy weet by voorbaat dat haar hoop beskaam sal word. Met die intrapslag het Deborah se hele voorkoms ’n gans ander storie vir haar vertel, en sy wat Fya Fortuin is het ’n sterk spesmaas wie en wat daarvoor verantwoordelik is. Daar is net een man wat Deborah so kan verander.
Deborah draai om en kyk Ma-Fytjie vol in die oë. “Nee. Nee, ek gaan nie agter hom aan nie. Ek ry uit na Onderkopjes,” antwoord sy eerlik.
“Om te wat?” Ma-Fytjie se groot vuiste maak nes op haar breë heupe.
Deborah kyk weg. “Om meneer Kit Malloy te ontmoet. Hy het die grond op my naam oorgeplaas en ek moet met hom daaroor praat,” antwoord sy sonder skroom.
“Ai, ai, meisiekind, jy kan mos nie vir ou Fya probeer vertel dat perdedrolle vye is nie. Jy gaan soontoe omdat jy anys van die man loop soek!”
Uitgevang vlam Deborah se wange in ’n ergerlike blos. “Dis uiters onbeskof om net aan so iets te dink!”
“Onbeskof? Is dit so? En wat dink jy is jy, missie? Jy is ’n getroude vroutjie, maar jy rinkink rond en raak loops agter ’n vreemde man aan …”
“Hy is skaars ’n vreemde –”
Ma-Fytjie stoomroller voort: “Ja, dié kan jy weer sê, want julle het mekaar voor die tyd net té goed beken. Ons het siekte in die huis! Mister Karl is nou jou man, en of jy daarvan hou of nie het jy ’n verantwoordelikheid –”
“Genade, Ma-Fytjie, hou op torring! Ek beplan bloot om met Kit Malloy te praat,” roep Deborah uit, nou self ergerlik. “Ek moet nou gaan …” Sy probeer om by Ma-Fytjie verby te kom, maar die ou dame versper haar weg soos ’n formidabele sfinks.
“Jy loop haal nou vir jou ekstra moeilikheid, hóór tog wat ek jou sê, missie Deborah. Moenie nou uitry nie. Skryf vir mister Kit wat jy wil sê, dis stigtelik en wat ’n dame behoort te maak, maar allenig praat in die oop veld …”
“Ma-Fytjie, staan om hemelsnaam opsy! Ek wil nie laat wees nie.”
“Jy vat vir my aan die hart, missie Deborah. Die ou vrou vra vir jou mooi, moenie vandag uitry nie. Moenie vossies uit die bos gaan jaag wat jy nie weer kan vang nie. Want wat jy nie weet nie, is dat jy klaar gekniehalter is!”
“Jy praat in raaisels, Ma-Fytjie, en vandag het ek nie tyd of lus daarvoor nie.” Deborah druk haar sag maar ferm opsy en glip by haar verby. “Ek gaan, Ma-Fytjie, en nie jy of iemand anders gaan my dié slag keer nie.”
Basjan kyk onderlangs na mevrou Mannheim terwyl hy die perd wat sy wil ry flink opsaal. As ’n man nie vinnig werk nie, druk sy jou alte gou uit die pad uit en vat oor. Hy loer om die perd se breë bors terwyl hy die buikgord verstewig. So het niemand mevrou Deborah seker nog ooit gesien nie. Nie eens op die dag van haar troue toe hy een van die sambreelmanne was, het sy vir hom so goed gelyk nie.
“Hoe ver is jy, Basjan?” vra Deborah toe sy nader kom.
“Ampertjies klaar, mevrou, nog net die stiebeuels …” Hy toets die lengte daarvan, want hy weet al hoe dit vir haar moet wees. “Heuning is opgesaal, mevrou!”
Deborah gaan haal ’n peits van die haak af en loop na Basjan waar hy die perd by die klimblok aan die teuels vashou.
“Dankie, Basjan,” sê sy toe sy haar linkervoet in die stiebeuel sit en die ander oor die stut van die damesaal swaai. Sy neem die teuels oor.
Heuning, wat reeds opgewonde begin rondtrap het toe Deborah die stalle binnegekom het, begin kopspeel. Deborah streel oor die warm goudbruin vel, dis asof die perd haar eie opwinding aanvoel en wil ewenaar.
Sy buig oor na die stalkneg en stop hom ’n muntstuk in die hand. “Ek weet dat Sam jou aangesê het om op ’n afstand te volg wanneer ek uitry. Staak dit in die vervolg – ek wil op my eie wees, verstaan?” sê sy sag.
“Maar mevrou, Sam Naudies sal vir my moor! Sam het gesê daar’s skelms en rondlopers wat vrouens …”
“Ek wil nie ’n stertjie hê nie. En ek het dit pas vir Sam self ook gesê.” Sy gee die teuels lig skiet en die drukking van haar dye gee Heuning haar vryheid. Kopspelend trippel die perd die stalle uit na die groot ou peperbome, waar die tuinman reeds die hek oopgemaak het. Buite in die stofstraat slaan perd en ruiter oor na ’n stywe drafpas. Hulle kies ’n noordelike rigting … die pad na Onderkopjes.
Die verbleikte wintergras ritsel en kraak toe perd en ruiter daardeur beweeg. Deborah se hart klop opgewonde terwyl sy die perd teen die steilte van die kop uit stuur. Onderkopjes! Die laaste keer toe sy hier was, was sy verpletter deur die tyding van Kit se dood. Dit was twee dae ná MacIntyre se terugkeer, nadat Cohen haar meegedeel het van die erflating. Onderkopjes en die herinneringe daar het haar teen haar beterwete aangetrek. Dit was ’n fout om daardie dag hierheen te kom, want sy was nog te rou van skok en te bitter oor die omstandighede waarin hy dood is. Onderkopjes, die plek waar hulle mekaar liefgehad het, was toe bloot ’n bespotting van haar skreiende fisieke gemis, en haar diep verlange na Kit Malloy en ’n verlore somer.
Vandag is dit anders. Nou sien sy skaars die doodsheid van die verwinterde aarde raak en is sy bewus van die stuwing van nuwe lewe. Dit was Kit se brief wat die hoop weer in haar siel laat oopblom het. Die eerste keer in weke was sy uitbundig, bly dat sy lewe, maar meer nog dat hý lewe! Kit se geskenk aan haar, hierdie grond waarop hulle saam was, was toe hy dood gewaan is net ’n nuttelose wildernis wat sy nooit sou verkoop nie, maar ook nooit weer na sou terugkeer nie. Maar nou, saam met hom, by hom, een in siel en in liggaam, word hierdie aarde heilig.
Háár Kit! Nadat sy die brief gelees het, het sy geen oomblik getwyfel oor wat haar te doen staan nie. Sy sou Kit se uitdaging aanvaar en hom hier kom ontmoet. Niemand sal haar dié slag daarvan weerhou om haar geluk met al twee hande aan te gryp nie.
Sy ry die ruigte binne en die geur