Die drie sit reg op ’n bankie op die verhoog. Hulle dra almal langbroeke wat tot bo hulle enkels opgerol is en kakiehemde. Oor die hemde is daar groot, wit stukke lap soos kruisbande gespan. Galpil verduidelik vir ’n verbaasde Saartjie dat dit van hulle matrose maak, maar sy het nog nooit matrose gesien wat só lyk nie.
Galpil loer vir Gert en Piet en sê: “Reg, pêre,” en toe begin hulle speel . . . Almal in die sitkamer se voete begin op die maat van die vrolike deuntjies tyd hou. Lank moet die drie bekende Afrikaanse liedjies speel en die toejuiging is nóg harder wanneer Saartjie op die klavier begin saamspeel. Die drie mondfluitjies en die klavier klink saam amper soos ’n goeie orkes.
Soos afgespreek en geoefen, staan die drie “troebadoers” op en al spelende stap hulle uit sodat Saartjie alleen by die klavier agterbly.
Die gehoor kyk gou op hul programme terwyl Saartjie saggies speel. Hulle lees: Saartjie Baumann boots wêreldberoemde sangers na.
Die mense sit genoeglik agteroor. Hulle weet sommer hulle gaan dit baie geniet. Baie van hulle voel ook verlig. Die program sou gesê het as Saartjie inwoners van Lynnekom gaan naboots!
“Eerste,” sê Saartjie, “gee ek graag ’n voorstelling van die bekende Skotse komediant, sir Harry Lauder!”
Sy speel op die klavier en sing. Haar Skotse uitspraak is perfek. Sy sing eers vol heimwee:
“Ye take the high road and
I’ll take the low road
And I’ll be in Scotland afore ye . . .”
Dan slaan sy oor na ’n vrolike liedjie oor ’n bonny, bonny lassie.
“En nou,” sê Saartjie toe die toejuiging bedaar, “een van ons bekendste ou komediante. Ek glo nie ek hoef sy naam te noem nie.”
Sy speel ’n deuntjie, maar sit effens skuins en kyk na die gehoor. Haar oë is groot en sy rol hulle van kant tot kant. Dan sing sy van “Tamatiesous en Kerriekos” en vra ook vir Hasie hoekom sy stert so kort is terwyl sy allerhande gesigte trek.
Die gehoor skater soos hulle lag. Haar nabootsing van Al Debbo is uitstekend. Sy slaan oor na die lawwe liedjie:
“Nee, nee, nee, my Dolla, nee –
Ek vry nie met ’n loskop dolla nie . . .”
Die dawerende toejuiging kan tot aan die ander kant van Lynnekom gehoor word.
“En nou,” sê Saartjie, “die Amerikaanse sanger, Bing Cosby.”
Stadig en met ’n lae stem neurie sy van ’n White Christmas en toe van die Bells of Saint Mary. Ná elke reël sit sy so ’n “boep-boep” in.
“Dankie,” sê Saartjie laggend en speel ’n vinnige deuntjie. “Dit is dan die einde.”
Almal skree hulle wil nog hê. Maar Saartjie buig laag en maak keel skoon: “Die volgende item op ons program is ’n voordrag deur Galpil.” Baie van die gehoor, veral skoolkinders wat die bynaam ken, begin lag.
Galpil, Gert en Piet staan op die verhoog.
“Die wit bande oor hul hemde,” sê Saartjie en wys na die drie, “is veronderstel om hulle soos matrose te laat lyk.”
Saartjie verlaat die verhoog.
Gert gaan lê voor Galpil se voete met sy arms wyd uitgestrek. Piet staan langs Galpil en hy bring ’n groot, rooi sakdoek te voorskyn.
Die gehoor is die ene belangstelling. Hulle weet nie wat om te verwag nie.
Toe bulder Galpil in sy sterk basstem: “Oh, Captain! My Captain!”
’n Paar mense wip soos hulle skrik.
Galpil dra dramaties voor. Hy vertel hoe lief hy vir die kaptein van die skip was en nou is die kaptein dood en daar lê hy – Galpil wys af na Gert. Piet begin hard snik en snuit sy neus met soveel mening dat die groot rooi sakdoek amper te klein is. Hy moet mos vir die mense wys hoe gebroke hy is oor sy kaptein wat so dood soos ’n mossie daar lê.
“Where on the deck my Captain lies – Fallen, cold and dead!” weeklaag Galpil in ’n lae, hol stem.
Dit is ’n roerende gedig en word goed voorgedra, maar die gehoor kan nie help om te giggel omdat Piet so in sy rooi sakdoek staan en snuit nie.
Skielik verander die gegiggel in ’n geskater. Galpil wys net weer na die kaptein wat so cold en dead daar voor hom lê, toe die “oorlede” kaptein skielik penregop sit en nies!
Gert kon die nies nie langer inhou nie. Hy blaas sy neus eers gou hard in die sakdoek uit en mompel dan: “Nou voel ek beter.” Dan gaan lê hy weer met sy arms uitgestrek. Nou is hy weer die “koue en dooie” kaptein.
Al gaan Galpil moedig voort, luister niemand meer nie. Die gehoor skater dat die trane oor hul wange rol. Dominee erken aan die skoolhoof wat langs hom sit: “Ek het nog nooit in my lewe so lekker gelag nie.”
Galpil en sy twee maats is al van die verhoog af, toe lag die mense nog steeds.
Wanneer die gehoor uiteindelik tot bedaring kom, tree Saartjie vorentoe om die volgende item aan te kondig. Dit is ’n tweespraak tussen die agtjarige seuns, Apie en Bennie.
Die twee kom vinnig opgehardloop en die gehoor begin sommer al klaar lag. Die knapies dra ou flenterklere en hul gesigte is met swart skoenpolitoer besmeer. Op hul koppe is daar stukkende ou laphoede.
Die koddige figuurtjies staan langs mekaar en kyk na die gehoor. Dan lig Bennie beleef sy hoed, spring hoog in die lug en skop met sy hakskene teen mekaar. Toe hy afkom, sê hy sedig: “Ek is Jogga.”
Apie gee presies dieselfde sprong, lig sy hoed dan ook beleef en sê: “Ek is Gogga.”
Noudat Jogga en Gogga hulle aan die gehoor bekendgestel het, gaan die tweespraak begin.
“Haai,” sê Gogga en slaan Jogga hard op die rug.
“Haai,” sê Jogga en slaan Gogga hard op die rug.
Die twee staan doodstil en beloer mekaar agterdogtig.
“Wil jy baklei?” vra Gogga.
“Nee!” Jogga skud heftig kop. Hy wil nie baklei nie.
“Wat wil jy dan doen?” vra Gogga.
“Ek wil grappe vertel,” sê Jogga.
“Goed.”
“Goed wat?”
“Goed dan.”
“O.”
“Aha.”
Die toneeltjie wat die twee self geskryf het, is lekker laf en die gehoor proes van die lag.
“Laat staan maar,” sê Jogga.
“Laat staan maar wat?” vra Gogga.
“Laat staan maar die goed. Begin jy.”
“Waarmee?”
“Met ’n grap.”
“In die haak.”
Apie staar met ’n gefronsde voorkop na die gehoor. Hy krap met sy vingers in sy hare.
Sy maatjie kyk hom belangstellend aan. Dan vra hy: “Wat doen jy, Gogga?”
“Ek dink, Jogga.”
“Waaroor?”
“’n Grap. En nou het ek een. Luister mooi!”
Bennie buig na Apie toe en hou sy hand bak agter sy oor sodat hy goed kan hoor en mooi kan luister.
“Ek’s reg, Gogga,” sê hy.
Die