“Wie’s dit?” vra ’n paar seniors toe hulle sien Krynauw neem die vreemdeling deur die skool om hom alles te wys.
“’n Nuwe kêrel. Elsenach,” antwoord hy. “Jonger as wat hy lyk. Hy sal in graad agt wees, of miskien nege.”
“O,” is al antwoord wat hy kry.
Niemand stel in die nuweling belang nie. Seuns sluit soms op ongewone tye by die skool aan as die hoof besluit om dit toe te laat. Hierdie een is niks besonders nie. Hy lyk baie skaam, maar dis wat van ’n nuwe skolier verwag word!
Flip word geroep en na die hoof gestuur. Hy gaan maak hom eers netjies en jy kan hom deur ’n ring trek toe hy kort daarna so regop soos ’n soldaat voor die hoof se lessenaar staan.
“Meneer het my laat roep?”
“Ja. Ek wil jou vra om my te help.”
Die groot bruin oë sê meer as wat in woorde uitgedruk kan word.
“Het jy ’n nuwe seun saam met die onderhoofseun gesien stap?”
“Ja, meneer, toe Krynauw my kom roep het.”
“Goed. Sy naam is Elsenach en hy’s net effens ouer as jy, al is hy so groot. Ek kan jou nie nou alles vertel nie, maar hy het ’n moeilike tyd agter die rug en was nog nooit op skool nie. Krynauw pas hom op, maar iemand moet Krynauw soms aflos. Elsenach gaan in jou klas geplaas word. Hy sal natuurlik nie die werk kan doen nie.
“Jou taak, as jy dit sal aanvaar, is om hom sover moontlik teen nuuskieriges te beskerm. Hy is baie bang en senuweeagtig. Ek dink dis ’n goeie plan om sy bed vir eers langs Krynauw s’n te sit. Jy sal mos nie omgee om in dieselfde kamer op ’n ander plek te slaap nie?”
Met sy oë vasgevang deur die hoof s’n stry Flip teen die jaloesie wat sy lewe byna verwoes het toe sy ma ’n tweede keer getroud is. Gelukkig het doktor Serfontein hom intussen reggehelp.
Krynauw help Flip deesdae ook baie en hy sien uit na die paar woorde wat die prefek altyd saans met hom praat. Maar ná ’n langerige stilte sê hy: “Dis goed, doktor.”
“Dus jy sal help om hom op te pas?”
“Ja, doktor. Graag.”
“Gee dan hierdie briefie vir Krynauw.”
Toe hy die brief oopmaak, lees Krynauw in die handskrif wat hy gewoonlik net op skoolrapporte of in sy boeke sien:
Hiermee vir jou ’n assistent. Maak goeie gebruik van sy vaardigheid. – R.S.
“So jy gaan help?” vra hy.
“Ja. Die hoof sê ek moet.”
“Elsenach, hierdie grootmeneer is Venter. Wanneer ek nie self by jou kan wees nie, sal hy jou help. Die hoof het hom na jou toe gestuur.”
Die nuweling knik bedees.
“Gebruik maar altyd die hoof se naam,” sê Krynauw onderlangs vir Flip. “Dan sal jy g’n moeite met dié ou hê nie.”
“Wat makeer hom? Is dit sy kop?” vra Flip met die gebrek aan sensitiwiteit wat so kenmerkend van sy ouderdom is.
“Nee, man. Hy’s net nie gewoond aan mense nie. Hy is in die bosse grootgemaak. Hy kan jou seker baie ander dinge leer, soos spoorsny en skiet. Probeer om hom daaroor te laat praat.”
“Maggies, ’n ou wat van sulke dinge weet, kan nie te sleg wees nie!” sê Flip skielik opgewonde. “Kan hy nou saam met my gaan?”
“Nee, hy moet eers gaan eet. Hy sal aan die begin nie eetsaal toe kom nie. Hy eet by mevrou Mostert sodat sy hom kan leer hoe om reg aan tafel te sit en al sulke dinge. As iemand jou daaroor vra, sê maar net Ma Mossie hou sy dieet eers dop, want dit is tog waar. Ná ete kan hy ’n rukkie by jou wees. En onthou om hom met slaaptyd te help. Hy weet nog niks van nagklere en tande borsel en sulke goed nie.”
Flip het nog nooit so ’n interessante mens teëgekom nie. Hy neem gretig ná ete by die onderhoofseun oor. Dit gee Krynauw tyd vir sy eie werk, en om later weer ’n paar woorde met die hoof te gaan wissel.
Krynauw loop die gloeiende sigaretkooltjie vrolik in die donker tegemoet.
“Alles gaan voor die wind, doktor,” sê hy. “Elsenach en Venter kom goed klaar, so ek het hulle bietjie alleen gelos.”
“Ek sal vir dominee Burger sê hy moet ophou om my so te bedank. Dis eintlik jy wat alles doen. Ek waardeer dit regtig.”
Krynauw het nie woorde om te antwoord nie en hulle stap in stilte verder.
Wentzel tref dit gelukkig met die seuns in die slaapkamer. Afgesien van Krynauw en Flip is Smit ook baie vriendelik en geduldig met hom. Die jongeres in die kamer is Geer en sy maat, Vic Bezuidenhout, albei omtrent veertien, en Neels en Dollie Combrink is nog jonger. Wentzel hou van Geer met sy sproetgesig en innige blou oë wat eintlik net innig is as ’n mens hom nie ken nie.
Die res van die ondeunde Geer se bende is ook almal stouterds wat eintlik goeie harte het, al luister hulle nie altyd daarna nie.
Nieuwenhuis voer sy grappe dikwels te ver, sonder dat hy bedoel om iemand seer te maak. Wentzel is natuurlik nog glad nie in staat om dit te verstaan nie. Hy vertolk alles wat vir hom gesê word letterlik, soos dit een middag die geval is.
Die nuweling is wonder bo wonder vir ’n oomblik alleen. Hy wag by die agterdeur vir Flip, wat ’n paar bladsye strafwerk by meneer Holst moet aflewer. Nieuwenhuis is op pad sportveld toe en sien hom daar staan.
Die grapmaker weet Flip kry enigiets met Wentzel reg deur net te sê: “Die hoof wil dit hê,” en roep sonder om twee maal te dink: “Haai, Elsenach! Die hoof soek jou!”
Wentzel draf reguit na doktor Serfontein se huis.
Krynauw het hom geleer om die voordeur se klokkie te lui, en hy doen dit nou. Toe Danster oopmaak, wil hy sommer verbyloop.
“Doktor is nie hier nie. Hy speel tennis,” keer Danster.
Wentzel kies dadelik koers na die hoofbaan en onderbreek ’n spannende pot tennis tussen meneer Papenfus en die hoof.
“Wat makeer, Elsenach?” vra doktor Serfontein.
Wentzel weet nou al hoe om hom reg aan te spreek. “Doktor het my laat roep.”
“Nee, ek het nie.”
“Maar … hy het dan gesê ek moet kom!”
“Nee, daar is fout iewers. Ek sal jou later sien.”
Krynauw, een van die toeskouers wat wag vir ’n beurt om te speel, kom haastig nader.
“Jammer, doktor!” sê hy. “Kom, Elsenach.”
Wentzel volg hom terug skool toe, maar sê oor en oor op ’n manier wat Krynauw onrustig maak: “Hy het gesê die hoof soek my!”
“Jy’t hom seker ’n verkeerd verstaan.”
Maar op daardie oomblik loop hulle Nieuwenhuis raak.
Wentzel maak ’n vreemde geluid diep in sy keel. “Dis hy! … Dis hy wat dit gesê het!”
“O … Haai, Nieuwenhuis! Kom hier … Het jy Elsenach na die hoof gestuur?”
“Ja, Krynauw, sommer vir die grap! Het die aap rêrig gegaan?” Nieuwenhuis lag lekker.
Die nuweling storm. Alles gebeur blitsig in ’n warrelwind van skreeue en uitroepe. Wentzel wil nie baklei nie; hy wil Nieuwenhuis verskeur. Die grapjas is nie ’n lafaard nie, maar hierdie seun wat skielik in ’n dier verander het, is vir hom een te veel. Elsenach se hande is om sy keel en hulle druk met mening.
Daar bly vir Krynauw net een ding oor om te doen. Hy slaan Wentzel met al sy krag.
Elsenach val – en Nieuwenhuis lê langs hom.