Nou is ons seker Lorrain het die geld gevat, want niemand het haar beskuldig nie. Dis haar gewete wat haar pla, toe gaan kla sy sommer by haar ma. Ou Vetkoek lag lekker oor die hele petalje. Haar wange en maagrolle skud soos sy lag.
“Kyk nou so ’n meid! Ek het altyd gesê daai kind is te mooi. Ek weet van ander dat sy altyd geld het. Koop dit, koop dat; sy sal nog hard op haar gat val.”
Ons kan weer na mevrou Abrahams gaan met die storie, maar dit sal nie help nie. Sy wil van ons ontslae wees; haar dogter soek blyplek. Maar waarheen nou?
Ek lê in die hoekie agter stoel en tafel en luister hoe Kitty en Maggie praat.
Hulle kan miskien verblyf in South End kry, maar wat van Pettie? Wie gaan vir haar sorg as sy van die skool af kom?
Miskien kan ek terug na my pa toe, dink ek slaperig.
Ek vra hulle die volgende oggend, maar hulle sê die plan sal nie werk nie. Dinge het verander by my huis; hulle het net gister ’n brief van Dadda gekry. Hy gaan weer trou. En die huis verkoop. Kay werk en Stewie is ook al groot, dis net Dorie wat nog skoolgaan. Die nuwe vrou wil nie in die ou vrou se huis bly nie. Sy is ’n weduwee, dieselfde ouderdom as my dadda.
“Nei, bly djy maar hier, ons sal ’n plan maak.”
Hoofstuk 4
Na die geldvoorval het ek Lorrain weer gesien, maar net op straat of in die kerk. Sy het nooit weer kom kuier nie. Miskien het sy probeer vergoed vir wat sy ons aangedoen het, ek weet nie, maar dis deur haar dat ons later ’n blyplek gekry het.
Dis somer en die Big Wheel, soos ons dit genoem het, het dorp toe gekom. Daar is sommer baie lekker rygoed en candyfloss en cool drinks en speletjies, ’n hele gedoente, by Toby’s Carnival.
Lorrain kry my die Vrydag in die straat en sê ek moet haar die aand by die Big Wheel ontmoet, sy het iets om my te vertel. Sewe-uur die aand verkyk ek my aan die wiel wat om en om draai met sy honderde liggies wat aan en af flits en kinders wat gil en lag. Ek staan so ’n bietjie op ’n afstand en wag. Ek sien Lorrain sit op die Big Wheel en langs haar ’n jong man. Ek herken die man dadelik. Dis die ou Jood Israel se jongste seun, Nathan. Hy is nie net die jongste nie, maar die laatlammetjie in ’n kroos van vier. Hy en sy ouer broer verskil twaalf jaar. Ek het al gehoor hoe die mense praat: Die klong is al tussen die bruin mense, hy gee sy ouers baie grys hare, hy wil nie leer nie, wil nie werk nie.
So staan ek hulle en dophou terwyl die groot wiel om en om gaan. Dit hou stil en Lorrain en Nathan klim af.
“Jy het toe gekom,” sê Lorrain en druk al laggend teen Nathan vas. Ek voel ’n bietjie skaam en verleë voor Nathan. Dit voel vir my almal kyk ons aan.
Lorrain praat voort: “Pettie, jy ken mos vir Nathan hierso, nè? Nou ja, sy pa is die eienaar van ’n klomp hyse by South End, daar naby Groenbos se area. Hulle het al lank gelede vir die bruin mense daar begin hyse bou. Hy kan miskien daar vir julle ’n plekkie kry.”
Nathan sê niks, druk Lorrain net styf teen hom vas. Lorrain lag en vermaan hom kamstig om hom te gedra.
“Kitty en Maggie moet na die office gaan in die Main Road, hulle moet gaan apply. Hulle moet net sê Nathan het hulle gestuur. Iemand trek die einde van die maand uit.”
Nathan vroetel in sy baadjiesak, bring ’n stuk papier te voorskyn. Dis die application form, sê hy, julle moet dit invul.
“Dankie,” sê ek vinnig, bly om weg te kom van haar en Nathan. Ek maak aanstaltes om te loop.
“Moenie gaan nie, man,” sê Lorrain. “Dis lekker hier.”
“Dié plek is net vir wit mense,” sê ek en draai om en loop weg. Dis die laaste keer dat ek en Lorrain met mekaar gesels het.
Terug in ons pakkamer die aand lê ek lank en dink aan haar. Aan al die lekker dinge wat ons twee saam gedoen het. Al die kere toe ons cowboys en crooks gespeel het. Die lekker bome wat ons geklim het, die dik briewe wat ek in die hospitaal van haar gekry het toe ek in was vir ’n ooroperasie. Met skaamte het ek die dae onthou toe ek kortaf met haar was terwyl sy altyd net vriendelik was. Sy wou net liefde en vriendskap van my hê.
Na Lorrain het daar ander vriende gekom. Nie sulke lekker vriende nie, maar tog maats saam met wie ek my kon uitleef. Een so ’n maat was Haydee en haar groep vriende.
Ek sluit by hulle aan op veertien. Die dinge wat ons plesier verskaf het, kon soms as gewaag beskou word. Soos die afbrand van ou Israel Friedman se plek. Nie ons skuld nie, maar nogtans.
Na Lorrain my gesê het van die huis in South End, gaan Maggie na die kantoor en doen aansoek. ’n Week later trek ons in.
Die vorige mense was morsig en die plek is vuil en die kamers klein. Al die ligte se switches sit in die gangetjie net langs die voordeur. Kitty bekyk hulle so en sê: “My Lord! Dis nou ’n hotnothys wattie wit mense hier gebou het.”
Die draad rondom die huis is platgetrap en langsaan staan ’n groot ou gebou. Dis Israel Friedman – Lorrain se kêrel se pa – se tweedehandse winkel. Die plek is twee verdiepings hoog en stink behoorlik van al die ou goed. ’n Tweedehandse bed is sommer spotgoedkoop en die meeste bruin mense se kombuistafels kom uit die ou se plek.
Aan elke kant van die gebou is daar ’n laantjie en voor die gebou hoë pilare. Die gebou word saans met ysterhekke gesluit; bedags staan ou Friedman voor die deur, hande agter die rug, sigaar in die mond, hoed effens skeef op die kaal kop en om sy nek ’n fancy bow tie.
Oor naweke is Friedman se winkel ’n lekker speelplek en wegkruipplek vir ons kinders. Dit het baie hoekies en draaitjies en pilare en gangetjies en buitetrappies. Ten spyte van die hoë ysterhekke voor, kan ’n mens maklik langs die gebou inkom waar die draad ’n bietjie platgetrap is.
Dis ’n Saterdagmiddag. Haydee se ouers rook albei en sy kry ’n halwe pakkie sigarette in die hande. Nou het ons die rookgoed, maar waar gaan ons aansteek? Agter Friedman se plek, besluit ons. Van agter is ons weggesteek deur ’n hoë muur.
Ons voel-voel aan elke deurknop. Een deur gaan oop en ons staan skielik in ’n klein kamertjie met ’n klomp rommel, niks van waarde nie. Meesal lappe en toue, seker wat hulle gebruik om die meubels mee vas te maak. Ons is almal binne en die laaste een maak die deur saggies toe. ’n Klein bietjie lig kom deur ’n piepklein vuil venstertjie. Spinnerakke hang van die plafon af. Ons kan nie verder die gebou in nie, maar die kamertjie is goed genoeg vir ons rookplanne.
“Sies, die blerrie plek stink,” sê Haydee.
“Ek sit op die stoel!” roep Gertie uit, bly om op die enigste stoel te kan sit. Die stoel is linnelam en die binnegoed peul uit. Ons ander drie trek kratte en bokse nader om op te sit. Ons is gereed.
Die sigarette word uitgedeel, eers net een vir elkeen. Haydee steek eerste aan, toe ek, toe Gertie en Dyna. Ons trek nie diep in nie. Die rook word so ’n bietjie in die mond gehou om te wys ons is nie heeltemal onnosel nie, en dan in ’n lang dun straaltjie uitgeblaas. Ons probeer so ongeërg as moontlik lyk.
Ek kyk onderlangs met groot oë na Haydee. Na die manier waarop sy die sigaret vashou. Die hand word ook in die praat so ’n bietjie rondgeswaai asof sy nie eens bewus is van die brandende ding tussen haar vingers nie. So asof sy gewoond is aan rook.
Ons probeer haar almal naboots en probeer ons bes om so casual as moontlik te lyk. Maar die rook brand my oë en ek voel ’n bietjie duiselig.
Ons praat kopstukke. Oor outjies, natuurlik. Ek het nie ’n kêrel nie, maar die ander het óf een, óf het een in die oog. Ek luister grootoog en wonder hoe dit moontlik is om so maklik ’n kêrel te kry.
“Luister,” sê Haydee, “Maandag kom ons almal by my huis bymekaar en dan gaan ons Kerkstraat toe. Djulle moet sien die appelkose aan daai wit dominee se boem! Jislaaik, hulle hang somma so! Ek gaan try om vir Miekie en Tiger saam te bring.” Triomfantlik voeg sy by: “Hoe’s daai!”
“Jislaaik,” sê ons almal.