Менә шундый хәлләр.
Бу дөньяда аңлап һәм аклап булмастай бер генә кабахәтлек тә юк бугай.
Барысы да гади генә бәхәстән башланды, дигән идем…
Теге табында мин Даутовны беренче тапкыр күргән идем. Сишәмбегә кадәр, аның турында тулырак мәгълүмат тупларга тырышып, белгән-күргәннәрдән сораштырып карадым. Тик алган мәгълүматым бик тә фәкыйрь булып чыкты. Нефть белән бәйле эшкуар, бик бай адәм. Президентның бик якын кешесе. Бары шул. Аның башкарган вазифасын да, нефть җитештерүнең кайсы тармагында эшләвен дә, туган-үскән җирен дә тәгаен белгән кеше табылмады. Хәер, акчаны һәм властьны Алла итеп күргән дәвер кешеләре өчен болар кызык та булмагандыр. Аның байлыгы һәм Президентка якынлыгы үзе генә дә тылсымлы көчкә ия иде.
Аның бай һәм кодрәтле шәхес булуына мин дә битараф түгел идем. Күңелнең кайсыдыр бер почмагына оялаган шайтан: «Менә шундый кеше сиңа спонсор булса…» – дип, туктаусыз рәвештә пышылдый сыман иде. Хәтта спонсор булмаган хәлендә дә, китапларымның нәшрият табасыннан туктаусыз төшеп торуы өчен мондый абруйлы затның бер сүзе җитәчәк. Аның шул сүзе булганда, «Китап» нәшрияты директорының: «Биш елга бер генә…» – диюе бик тә мескен булып калачак иде. Һәм мин бар күңелем белән әлеге кысыр хыялларның чынга ашуын теләдем. Хәтта Үзәк базар янында утырган теләнче карчыкка ун сум хәер тоттырдым. Мин аның дога кылуын, һичьюгы ишарәтен китереп битен сыйпап куюын көткән идем. Ләкин ул ике кулы белән беләгемә чат ябышты да күзләремә текәлде.
– Юк, – дип пышылдады аннан соң, – алай эшләмә! Берүк алай итә күрмә!
Аның кыяфәте дә, тавышы да котыңны алырлык иде. Әмма өске иренемә чәчрәгән төкереге курку турында бөтенләй оныттырды. Мин тиз генә аның кулыннан ычкындым да, учымның сырты белән борын астын уа-уа, тукталышка сыпырттым. Әллә нинди тиле карчык булып чыкты ул. Җир асты чыгышына җиткәнче, нәрсәләрдер кычкыра-кычкыра артымнан ияреп барды. Юлның икенче ягына чыккач, киосктан минералка алып, битемне юдым. Хәтта ул да ярдәм итмәде, карчыкның төкереге чәчрәгән урын ничектер ачытыбрак торган сыман тоелды. Һәм мин, аны-моны карап тормыйча хәер биргәнем өчен, үземне сүктем.
Мин үземне хәзер дә сүгәм. Хәзер инде башка нәрсә өчен. Ул карчыкның сүзләренә колак салырга кирәк булгандыр, ул миңа бик тә мөһим нәрсә җиткерергә теләгәндер кебек тоела. Тагы да төгәлрәк әйткәндә, ул мине ялгыш адымнан кисәтергә теләгән, ә мин аны ишетмәгәнмен. Ирен өстемә чәчрәгән кечкенә төкерек кисәге аңымны томалаган. Төкеректән дә томаланырлык булгач, аң дигән нәрсә бик зур да булмагандыр инде. Мин ул карчыкны кайвакыт төшемдә күрәм һәм чиксез үкенүләрдән әрнеп уянам. Тик соң инде.
Даутов мине бик җылы каршылады. Ишектән күренүемә үк урыныннан торып, яныма килеп, кул биреп күреште. Өстәл артына утыргач,