– Күп белмәктә зарар бар!
– И Аллам, – каенсеңелнең йөрәге исән иде, ул җирдә аунап елый-елый такмакларга кереште:
– И Аллаһ, читтә каңгырап йөргәч тә, миңа авыл хәлләрен җиткермәделәр дисез мәллә? Ярулла малае Сәмигулла, бәдбәхет, бабам туган, атам туган, әнкәм җан биргән нигезебездән кудырган ласа! Шулай бит, җиңги? Нинди хурлык! Үләм, җаным бугазыма терәлде! Никләр кан дошманыбызның кызын куеныңа сыендырдың, җиңги?!
– Тагын кабатлатасың, кем кыз. Күп белмәктә зарар бар. – Култык астына үлән бәйләме кыстырган карчык каенсеңлесенең йөзенә иелеп дога укыгач: – Җен өстенә егылып зәхмәт суктырма, өс-башыңны каккала, – диде. – Безнең эшлиселәр байтак, җитешик, кем кыз. Гомер пичтән соскан күмер әлегесендә кайнар, әлегесендә салкын. Мунчасын үзем булдырырмын, син тоз сибеп балчык из.
Миңсылу тиз генә ипләнмәде, тез капкачын уа-уа зәһәрен чәчте:
– Ниткән эш, җиңги! Калын катынга бил бөгү ич! Ишшу кем кызына диген. Икәүләшеп чабабыз, кара, ә! Ник аны тик яткырасың, ник ул үз-үзенә хезмәт итми?!
– Кунакның хөрмәте – өч көн, кем кыз.
– Көлдермәсәнә, җиңги. Кунакны тәм-том белән сыйлыйлар, ә моның ашаганы – кычыткан, эчкәне – әче яфрак суы.
Җиһанның тагын күңеле иңрәде: «Кичер, әбекәй, кичер!» Тик бу иңрәү шунда ук тынды. Гүя кемдер ихтыяр көченең умырткасын сындыра. Сындырмыйдыр, бәлки. Үткәннәрне кузгату тау күчерү белән бер иде шул.
Терсәккә хәтле чумып балчык изгән Миңсылуның күзенә арыш кылчыгы кебек кадалмас өчен, хатын урамга чыкты. Урамы да шартлы исем генә, чынлыкта ул тоташ агач-куактан «тегелгән» яшел пәрдә иде. Күз карады, борын иснәде. Нәрсә күрде? Нәрсә тойды? Уң якта тар гына юл, алар машина белән шуннан керде. Сул якта – сукмак. Димәк, Гамбәр әбигә ике яктан да килеп торалар. Мөгаен, сукмакны җәяүлеләр салгандыр, чөнки ул аяк эзеннән тапталып тигезләнгән иде. Бәс, алайса, кайдадыр тагын тереклек бар. Хатын титак-титак шунда атлады. Менә хәзер әлеге сукмак Җиһанны да өйләренә илтеп куячак… Өй генәме соң, Айтуганда иң зур хан сарае иде ул! Һай, авыштың мәллә, хатын?! Авыл юк, хан сарае да юк… Моңа күптән пошынмыйсың ласа. Синең илең-җирең – таш кала. Шулай дисеңмени? Йә, нигә үзеңне алдыйсың икән, Гөлҗиһан-Җиһан?! Син ап-ак чәчәк идең, ап-ак чәчәк… Атаң гына таҗларыңны каралтты. «Кем кызы? – Җәллад Сәмигулла кызы!» Олылардан күрмәк, яшьтәшләрең дә синнән читләште. Синең белән уйнамады, чана шумады, су коенмады, кыскасы, син миһербансыз атаның көзгедәге чагылышы кебек идең. Чү, берәү син кызчыкны читкә тибәрмәде бит! Ул да «берәү» тамгасы белән хәтер тузанына күмелде инде. Истәлеккә дип ат кылына тезгән каштан төймәсен дә әнә Сәйфи куаклыкка ташлады. Ничәмә-ничә ел күз карасыдай саклаган ядкярне нигә сумкасына тыкты икән? Әллә… иясе белән күрешербез дип өметләндеме?
Гөлҗиһан камыр төсле изрәгән гәүдәсен сукмак кырыендагы түмгәккә аударып хәл алдыртмакчы иде, якында гына ат пошкырды. Карчыклар турында бер ир-ат арбадан тартмалар бушата иде.