Шигырьләр / Стихи (на татарском языке). Акмулла. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Акмулла
Издательство: Татарское книжное издательство
Серия:
Жанр произведения: Поэзия
Год издания: 2021
isbn: 978-5-298-04253-6
Скачать книгу
href="#n_412" type="note">[412] һөнәрле адәм үргә таман[413]!

      Хур булдым хата төсеп козгындарга,

      Яранлар илтифат ит безем зарга;

      Арыкды аса баскан аргымакыйм[414],

      Тоектан туктап калдым кисә җарга[415].

      Мондай эш кылганы җук, күргәне җук

      Казагы Кече җөздең, Ырымбурдың19+.

      Атлас тун базарында кымбат[416] үтәр,

      Сом[417] илдең базарында сәүдә бикяр[418];

      «Зәр кадрен зәргәр белер» дигән сүз бар,

      Гәүһәрде эт муйнына таксаң, китәр.

      ……………………………………………….20+

      Сауыскан[419] хаким булып тутый булмас,

      Җук илдең бузбаласы коты[420] булмас[421];

      Бозауы үлгән сыердың сөте булмас,

      Җолдызы саратандың[422] кауес[423] булмас;

      Җамандың кәсафәте[424] алыс булмас,

      Ала куңыз[425] тиресе игә күнбәс[426],

      Җүкәне майлау менән кайыс[427] булмас;

      Яхшының сәүдәсендә сагыш булмас,

      Сәүдәсендә җамандың табыс[428] булмас.

      Сыерга келәм җабу җарасбайды[429],

      Чагала[430] буяу менән тавис булмас,

      Күк тимер кайрау менән алмас булмас,

      Күк исәк кордас булып, мондас булмас[431],

      «Җаман дуст – кара җылан!» дигән мәсә

      Җар булып, юха җылан җулдас булмас!

      Җаманды күп үстерсәң – өмид кисәр,

      Хызырдың21+ кадрен белмәс тинтәк, исәр;

      Залимдек зольме күп, күп симертсәнез,

      Табактан эттең башы чурчып төсәр[432];

      Җаманды түрә кылсаң – йортың бозар,

      Гакылсызны үстерсәң – ботын сузар!

      Түрә димә, кара димә[433] – фиглен кара —

      Кей җаман аргымакдан мәстәк[434] узар.

      Адәме бол замандың хәрам тамак,

      Күңле кара, аузы ала, ирне җалак[435],

      Дин җулына чамҗул атдай чигнәд иде,

      Дау дисә, җауыр атын китәр сабап[436].

      Калмады йорт эчендә оят, әдәб…

      …………………………………………………

      ………………………………………………..22+

      Ходага унчә[437] кылмайды коллык, тагать[438].

      Зар кылып, мин җатырмын жаббар хакъкаай[439],

      Җабыгып, сөяк калган аргымакдай;

      Залимләр кадер белмәс һәлак итде,

      Көн нурын күрә алмаган ярканатдай.

      Кылдылар онытбасдай җаман бер эс[440],

      Эстәре дингә зыян, заңга дөрест[441];

      Саклансын данешмәнд[442] ир җаман дустдан,

      Надан дуст – бер айлык дуст, төбе – дошман.

      Җофардың почык кесе[443] исен сизмәс,

      Гөл исен кайдан тойсын томсыгы очкан[444]!

      Күп җатып тар җирләрдә саргайды бит,

      Бол җирдә җандай җакын булады чит,

      Сом


<p>413</p>

Таман – таба, табан.

<p>414</p>

Аргымакыйм (аргымакъ им) – аргамак идем.

<p>415</p>

Арыкны аркылы атлаган аргамак идем,

Терәлеп туктап калдым текә ярга.

<p>416</p>

Кымбат – кыйммәт, кыйбат.

<p>417</p>

Сом – шом, шомлы.

<p>418</p>

Бикяр – бушлай, мәгънәсез.

<p>419</p>

Сауыскан – саескан.

<p>420</p>

Коты – котлысы.

<p>421</p>

Рәтсез илнең яшь егете аның котлысы булмас.

<p>422</p>

Саратан – зодиак тамгасы буенча июнь ае.

<p>423</p>

Кауес – зодиак буенча 9 нчы ай (ноябрьгә туры килә).

<p>424</p>

Кәсафәт – бәла, зыян.

<p>425</p>

Куңыз – коңгыз.

<p>426</p>

Игә күнбәс – иләүгә күнмәс.

<p>427</p>

Кайыс – каеш.

<p>428</p>

Табыс – табыш.

<p>429</p>

Җарасбайды – ярашмый(дыр).

<p>430</p>

Чагала – акчарлак.

<p>431</p>

Соры ишәк кордаш булса да, моңдаш булмас.

<p>432</p>

Чурчып төсү – ыргынып, сикереп төшү.

<p>433</p>

Кара димә – кара (халык) димә.

<p>434</p>

Мәстәк – буй-сыны кечкенә ат (бәләкәй ат).

<p>435</p>

Җалак (ирен) – ярылып, телгәләнеп, кибершеп беткән ирен.

<p>436</p>

Дин юлына чыгымчы аттай чигенүчән иде,

Дау өчен дисә, аркасы җәрәхәтле атын да каулап китәр.

<p>437</p>

Унчә – ул кадәре.

<p>438</p>

Тагать – буйсынучанлык.

<p>439</p>

Мин ятам зар кылып бөек Тәңремә.

<p>440</p>

Эс – эш.

<p>441</p>

Заңга дөрест – законга туры килә торган.

<p>442</p>

Данешмәнд – белемле, укымышлы.

<p>443</p>

Почык кесе – борыны җимерек кеше.

<p>444</p>

Томсыгы очкан – томшыгы (борыны) юкка чыккан.