Mayo, Marlene J. 1973. „The Western Education of Kume Kunitake 1871–6”, Monumenta Nipponica 28, 1: 3–67.
Mitani Hiroshi 1997. Meiji ishin to nashonarizumu: Bakumatsu no gaikō to seiji hendō [Restauracja Meiji i nacjonalizm: dyplomacja w okresie bakumatsu i zmiana polityki]. Tōkyō: Yamakawa Shuppansha.
Morawski, Witold 1998. Zmiana instytucjonalna: Społeczeństwo, gospodarka, polityka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nisbet, Robert 1980. History and Idea of Progress. New York: Basic Books.
Nishiyama, Matsunosuke 1997. Edo Culture: Daily Life and Diversions in Urban Japan 1600–1868. Honolulu: University of Hawai’i Press.
Nosco, Peter 1990. Remembering Paradise: Nativism and Nostalgia in Eighteenth-Century Japan. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
Nosco, Peter (red.) 1997. Confucianism and Tokugawa Culture. Honolulu: University of Hawai’i Press.
Ooms, Herman 1996. Tokugawa Village Practic: Class, Status, Power, Law. Berkeley: University of California Press.
Pałasz-Rutkowska, Ewa 2006. „Cesarz Meiji – symbol nowych czasów”. W: Beata Kubiak Ho-Chi (red.). Japonia okresu Meiji: Od tradycji ku nowoczesności. Warszawa: Nozomi.
Patrick, Hugh i Larry Meissner (red.) 1976. Japanese Industrialization and Its Social Consequences. Berkeley: University of California Press.
Pyle, Kenneth B. 1974. „Advantages of Followership: German Economics and Japanese Bureaucrats, 1890–1925”, Journal of Japanese Studies 1, 1 (Autumn): 127–164.
Ravina, Mark 1999. Land and Lordship in Early Modern Japan. Stanford, California: Stanford University Press.
Roberts, Luke S. 1995. „A Transgressive Life: The Diary of a Genroku Samurai”, Early Modern Japan: An Interdisciplinary Journal 5, 2 (December): 25–30.
Roberts, Luke S. 1998. Mercantilism in a Japanese Domain: The Merchant Origins of Economic Nationalism in 18th Century Tosa. Cambridge: Cambridge University Press.
Rubinger, Richard 2007. Popular Literacy in Early Modern Japan. Honolulu: University of Hawai’i Press.
Sand, Jordan 2003. House and Home in Modern Japan: Architecture, Domestic Space and Bourgeois Culture 1880–1930. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Asia Center.
Schelkle, Waltraud, Krauth Wolf-Hagen, Martin Kohli, Georg Elwert (red.) 2000. Paradigms of Social Change: Modernization, Development, Transformation, Evolution. Frankfurt/New York: Campus Verlag.
Seidensticker, Edward 1984. Low City, High City. Rutland: Charles E.Tuttle Company, Inc.
Shively, Donald H. 1965. „Sumptuary Regulation and Status in Early Tokugawa Japan”, Harvard Journal of Asiatic Studies 25 (1964–1965): 123–164.
Silberman, Bernard S. 1976. „Bureaucratization of the Meiji State: The Problem of Succession in the Meiji Restoration 1868–1900”, The Journal of Asian Studies 35, 3 (May): 421–430.
Smith, Henry D. 1978. „Tokyo as an Idea: An Exploration of Japanese Urban Thought until 1945”, Journal of Japanese Studies 4, 1 (Winter): 45–80.
Smith, Thomas C. 1988. Native Sources of Japanese Industrialization, 1750–1920. Berkeley: University of California Press.
Sugimoto Fumiko 1994. „Kuniezu” [Mapa księstwa]. W: Iwanami kōza Nihon tsūshi [Seria Iwanami, Historia Japonii]. Tōkyō: Iwanami Shoten.
Swale, Alistair D. 2009. The Meiji Restoration: Monarchism, Mass Communication and Conservative Revolution, Houndmills: Palgrave Macmillan.
Szacki, Jerzy 2003. Historia myśli socjologicznej: Wydanie nowe. Warszawa: PWN.
Sztompka, Piotr 2000. Trauma wielkiej zmiany: Społeczne koszty transformacji. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Sztompka, Piotr 2005. Socjologia zmian społecznych. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Sztompka, Piotr 2006. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Tanaka, Stefan 2004. New Times in Modern Japan. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
Toby, Ronald P. 1977. „Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu”, Journal of Japanese Studies 3, 2 (Summer): 323–363.
Toby, Ronald P. 2001. „Rescuing the Nation from History – The State of the State in Early Modern Japan”, Monumenta Nipponica 56, 2 (Summer): 197–237.
Vlastos, Stephen 1998. Mirror of Modernity: Invented Traditions of Modern Japan. Berkeley: University of California Press.
Wallerstein, Immanuel 2007. Europejski uniwersalizm: Retoryka władzy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Watanabe, Zenjiro 2004. „The Acceptance and Modification of Foreign Cuisine Establishes and Spreads a New Food Culture”. Food Culture, The Kikkoman Institute for International Food Culture, No. 8.
Watt, Paul B. 1997. „Jiun Sonja (1718–1804): A Response to Confucianism within the Context of Buddhist Reform”. W: Peter Nosco (red.), Confucianism and Tokugawa Culture. Honolulu: University of Hawai’i Press.
Wilson, Logan i William Kolb (red.) 1949. Sociological Analysis. New York: Harcourt, Brace.
Yamakawa, Kikue 1992. Women of the Mito Domain. Tokyo: University of Tokyo Press.
Yanagita, Kunio (red.) 1957. Japanese Manners and Customs in the Meiji Era. Tokyo: Obunsha.
Aleksandra Szczechla
Literacki obraz kobiety w powieści japońskiej pierwszych dekad XX wieku
Dzieło może zaistnieć jako prowokacja wobec kulturowych norm i zachować tę prowokacyjność przez wieki, ponieważ nigdy nie było w pełni przyswojone (…).
Literatura jako część artystycznej działalności człowieka jest świadectwem jego wrażliwości oraz lęków, pragnień i fantazji, jest także specyficznym narzędziem poznania – odzwierciedla zmiany i problemy świata rzeczywistego, może je poddawać analizie, pomaga przyswoić nowe aspekty zmieniającej się kultury i życia społecznego, a zarazem pokazuje możliwe ścieżki w przyszłość. Jej relacje z rzeczywistością są złożone i wieloznaczne. Dzieło literackie jest zarazem swoim własnym świadectwem, gdyż opowiada historię swego własnego powstania[44], a także historycznych i ideologicznych warunków, w jakich powstało – odsłania dyskursywne mechanizmy kształtujące percepcję, a co za tym idzie, sposoby przedstawiania świata, właściwe autorom, narratorom i czytelnikom oraz ich czasom.
Ostatnia dekada Meiji (1868–1912) oraz stosunkowo krótka epoka Taishō (1912–1925) należą w historii Japonii do okresów najbardziej intensywnych zmian społecznych. Jednym z obszarów ulegających wówczas szczególnie radykalnym przemianom była genderowa struktura japońskiego społeczeństwa – zarówno w sensie pojawienia się nowych ról społecznych, jak i towarzyszących im zmian w mentalności mieszkańców Japonii. Kształt aspiracji i interesów politycznych podmiotu oraz sposobów jego funkcjonowania w społeczeństwie zależy od sposobu konstruowania definicji tegoż podmiotu, a to zawsze jest procesem politycznym (Butler 2008: 8, 93 et passim). Mechanizmy konstruowania tożsamości jednostki, a w szczególności tożsamości genderowej, czy też norm kobiecości i męskości w Japonii u progu dwudziestego wieku były silnie związane z konkretnym projektem polityczno-społecznym, kształtowanym przez ówczesną władzę oraz kontrolowane przez nią fora debaty publicznej.
Ibsenowska