Na ete is sy en Julius ’n paar oomblikke alleen bymekaar en soek elkeen na iets om te sê. Rosalie kan die vyandigheid aanvoel en krimp intuïtief terug van hom. Hy is anders teenoor al die ander mense in die vertrek. Dis net teenoor haar dat hy ysig en hooghartig bly. Hulle bly stom by mekaar staan. Julius de Koning se stywe houding verhoed dat Rosalie met hom praat. Sy is bang dat hy haar sal afjak.
Markus kom tot haar redding toe hy by haar kom staan en sy arm om haar skouers sit.
“’n Man kan trots wees op so ’n dogter, Julius,” sê hy ingenome.
Julius verroer nie ’n spiertjie nie.
“Jy ís seker, Markus.”
“Daarvan kan jy seker wees. Haar kop sit reg op haar skouers en sy het nie ’n bang haar op haar kop nie.”
“Sy behoort ’n goeie vrou vir klein Bennet te wees.”
“As die dominee haar aanvaar, het niemand anders die reg om haar te misken nie.”
Rosalie wens sy kan wegvlug, maar oom Markus se arm bly om haar.
Julius kyk ’n oomblik lank aandagtig na haar.
“Jy was gelukkig, Markus. Dit kon baie anders gewees het.”
Markus laat sy arm sak, en met ’n gemompelde verskoning maak Rosalie haar uit die voete. Sy vlug na buite na die stoep waar die soel aandlug begin afkoel.
’n Lang ruk staan sy en luister na die krieke in die gras en die paddas se gekwaak by die rivier. Sy woon hier op Leydshoop op geleende tyd. As oom Markus die dag sy kop neerlê, sal sy moet weggaan. Sy weet dat oom Markus vir haar in sy testament sal sorg en dat sy nooit werklik ’n tekort sal ken nie, maar sy sal nooit weer na die ou familieplaas kan terugkeer nie.
Vir die eerste keer wonder sy waar haar pa en ma is. Oom Markus het aan haar gesê dat sy een nag op die stoep gelaat is, maar hy het nie gesê of hy nog iets weet nie. Dit was duidelik dat hy nie graag daaroor wou praat nie. Sou haar moeder dalk nog leef? Miskien moet sy na haar gaan soek … Rosalie skud haar kop. Sy het geen benul van waar om te begin nie. Dit sal ’n doodgebore begin wees.
“Rosalie?”
Sy skrik toe sy Renier se stem herken en draai vinnig om.
“Jy moes nie hierheen gekom het nie,” fluister sy verskrik. “As iemand jou hier sien, gaan daar groot moeilikheid wees.”
“My pa, oom Markus en oom Frank is studeerkamer toe om na ’n paar gewere te kyk. Tant Hanna is kombuis toe en Clara is gou kamer toe. Ek het ’n minuut of twee om met jou te praat.”
“Is dit dan só dringend?”
Sy gesig versomber effens.
“Nogal. Môre is dit Kersfees, en ek kon nie aan ’n geskenk dink wat ons twee nie in die moeilikheid gaan bring nie.”
Sy glimlag.
“Dit was nie nodig nie, Renier. Ek weet ek is ’n ongewenste buitestander.”
“Ons is vriende, Rosalie, ongeag wat die res sê.”
“Vriende behoort nie nodig te hê om mekaar in die geheim te ontmoet nie.”
“Dink jy dit maak aan mý enige verskil dat niemand weet waar jy vandaan kom nie? Jou moeder is jare gelede al oorlede.”
Rosalie kyk verbaas na hom.
“Hoe weet jy dit?”
“My pa het my dit lankal vertel. Ek het nie geweet dat jy dit nie weet nie.”
Sy sug liggies.
“Ek het gehoop dat ek haar eendag sal vind. Hier sal ek net welkom wees totdat oom Markus nie meer leef nie.”
“Ek wens dit was anders.”
“Dit is nie.” Daar is net gelate aanvaarding in haar stem te bespeur.
“Ek wil jou nóú ’n geseënde Kersfees toewens … dis al wat ek jou kan gee.”
Sy kyk verwonderd op na hom en voel die skok soet en verlammend toe hy haar sag nader trek en haar op haar mond soen. Sy lippe aarsel, traag om weg te breek van die sagtheid van hare, en dan laat hy haar skielik los.
“Ek hoop 1882 behandel jou goed,” sê hy sag.
Sy sukkel om haar asem terug te kry.
“Ek leef nie meer vir die toekoms nie … ek is net dankbaar vir elke dag wat ek nog hier mag wees.” Sy kyk weg oor die stil nag. “Soms wens ek dat ek liewer nooit hierdie lewe geken het nie. Ek gaan baie swaar hiervan afskeid neem.”
“Koffie word nou bedien, Renier,” klink tant Hanna se stem skerp van die deur af.
Die twee op die stoep swaai vinnig om.
“Dankie, tant Hanna,” sê Renier glimlaggend, “ons kom.”
Toe hulle by Hanna wil verbystap, keer die ou dame Rosalie voor.
“Ek wil met jou alleen praat.”
Renier steek ’n sekonde lank vas, maar hy draai nie om nie. Dan gaan hy die huis binne.
Tant Hanna kyk na Rosalie.
“Ek wil jou nou net hier baie duidelik laat verstaan dat jy Renier de Koning met rus moet laat, Rosalie. Ek sal nie toelaat dat jy hom met jou slinkse, goedkoop maniertjies van Clara wegrokkel nie. As jy ooit weer daar inmeng, sal ek sorg dat jy Leydshoop onmiddellik verlaat. Is dit duidelik?”
“Oom … oom Markus het tog ook ’n sê, Tante.”
Hanna verstyf.
“Markus sal dit nie waag om my in hierdie saak teë te gaan nie. Hy besef die voordele wat dit sal inhou as Clara met Renier trou. Dan sal Rusoord ook in die familie wees.” Sy draai om en gaan die huis binne.
Rosalie staan verslae op die stoep. Sy besef dat al die geluk wat sy hier op die plaas geken het, net aan haar geleen is. Sy mag dit net hê solank dit die ander behaag. Gaan oom Markus dan ook teen haar draai as sy en Renier vriende bly? Miskien moet sy aan hom verduidelik hoe sy oor die jong man voel. Hy sal verstaan. Sy is seker daarvan dat hy sal begryp.
Die volgende oggend word sy baie vroeg wakker gemaak deur een van die bediendes.
“Die oumeneer wag vir die juffrou by die stal.”
“Dankie, Katryn, ek gaan dadelik.”
Sy klim haastig in ’n rok in en staan ongeduldig en wag dat die kamerbediende die borsrok vasryg. Vandag kan sy dit nie waag om in ryklere rond te loop nie. Dis Kersdag, en oom Markus sal ’n hartaanval kry as sy nie ’n rok aanhet nie.
Eindelik is sy aangetrek na wat vir haar soos ure gevoel het. Sy kan die trappies nie afdraf nie en tel haar tabberd versigtig op sodat sy nie daaroor struikel nie. Sy wonder wat oom Markus haar so vroeg uit die vere laat jaag. Dis nog skaars lig buite, en die huismense is nog nie eens wakker nie.
Sy kry die ou man by die stal met ’n breë glimlag om sy mond.
“Geseënde Kersfees, my kind,” sê hy en soen haar op albei wange.
“Dankie, oom Markus. Dieselfde vir u.”
Hy sit sy arm om haar skouer.
“Ek wil vir jou iets wys.”
“Wat is dit?”
Hy lag sag.
“Jy sal sien.”
Hy lei haar die stal in en gaan na ’n hokkie heel agter in die ruim gebou. Daar lê ’n merrie op haar sy, en langs haar staan ’n vulletjie nog op wankelrige bene in die strooi.
Rosalie uiter ’n opgewonde gilletjie en hurk by die merrie.
“Danser!”