Vriende wil sy beslis nie met hom word nie. Haar eie werkers op Doringboom het al kom vertel hoe driftig dié master Abel is. OuBen van Bettie het ’n keer by die huis aangekom, het haar werknemer vertel, sy gesig bleekwit soos die Spitskop se kleipoeier wat die oumense desjare glo uitgehaal het om aan die babatjies se boudjies te smeer.
“OuBen en Jan Eenoog het vir master Abel gevra of hulle hierdie Vrydagmiddag drieuur kan loop, want die pastoor kom al die pad uit Worcester uit om kerk te hou die naweek en hy wil by die mense se huise ook omkom om te bid en lees en te collect,” het Bettie die Maandagoggend oor die groenteskillery in die kombuis gesê. “Maar, mevrou Tienke, daai man het hom nie geantwoord nie – hy het vir hulle en die ander manne net na sy kantoor toe geroep toe dit invaltyd is na die middag.
“Toe hulle daar staan, nog in die skaduwee van die peperboom voordat hulle watergate toe is om te kyk of die diere almal water het, sê master Abel net dit: ‘Nou gaan dan as julle dan moet, maar sê sommer vir die kerk ook om Maandag vir julle werk te gee.’ En, mevrou Tienke! toe klap hy daai dik houtdeur van sy office wat op die stoep uitkom agter die mansmense toe dat daar net sulke stukke-stukke pleister van die stoepmuur afval. OuBen het gesê ons moet die pastoor se huis-boeklees en -bid maar opsê. Ons het die geldjie maar net te nodig. Maar ek vra Mevrou: is dit dan rég dat ’n christenmens so maak? Of is hy okkie ’n christenmens nie?”
Op die dorp het Tinneke een oggend self een van Abel se woedebuie meegemaak. Die nuwe koöperasiebestuurder, ’n kind uit die kontrei en nog effens klam agter die ore, het op die Dinsdagoggend Abel se voorraad sement nie laat aflewer nie. Sy’t verbysterd staan en kyk hoe Abel die man sy fortuin vertel en nie in die mooiste taal nie. Die outjie het sommer by die deur uitgeloop met sy gesig in sy hande.
Die huishorlosie, Jannes se erfenis, slaan twaalf slae. Sy loop na haar boekekamer. Hoe vinnig tik die tyd nie verby nie. Dis meer as ’n jaar laas dat Jakkie by die huis was. Af en toe stuur sy ’n e-pos met foto’s van die piramides of toeriste wat soos eertydse prinse of prinsesse op die kamele ry. Die eerste poskaart wat Tinneke gekry het nadat sy Egipte toe is, was van ’n Bedoeïen op ’n kameel wat mense teen betaling op die boggelrûe rondlei. Kyk ’n bietjie hoe snaaks, Ma – hy lyk soos ’n man van die woestyn, maar in sy hand is ’n selfoon! het Jakkie agterop geskryf. Dit gaan goed met my, ek was laas naweek Luxor toe met ’n klomp toeriste uit Suid-Afrika.
En dit was dít. Boonop het die poskaart omtrent tien weke nadat dit weggestuur is, aangekom. Sy het geen manier om werklik te weet of die kind gesond en wel is nie, haar e-posberiggies is bolangs. Van haarself laat sy min weet. Die afgelope drie, vier maande al is daar g’n taal of tyding nie. Sy bekommer haar oor die kind.
“Ma, los haar net,” het Petrus net die vorige week oor die telefoon gesê toe sy haar kommer teenoor hom uitgespreek het. “Sy is oukei, ek weet dit. No news … Ma weet mos. Moet nou nie Ma se kop staan en breek oor goed nie!”
Toe sy klaar gepraat het, het sy ’n warmte in haar nek voel opkom. Petrus behandel haar partykeer of sy ’n kind is, of sy nie vir haarself kan dink en besluit nie.
Sy het nou wel die gastehuis en sy kan dit bestuur soos sy wil, maar dis haar enigste domein. Ja, sy ly nie gebrek nie, en sy is ook nie meer die mens wat proteas sou kon uitvoer nie. Maar dit ís wel so dat sy opnuut ’n eie wêreldjie vir haarself gemaak het, ’n klein stukkie aardse skuiling. En dié ding dat Petrus soms beheer oor haar lewe, selfs oor haar vrese en gevoelens, wil oorneem, dit krap aan haar. Hy dink hy weet, hy glo hy verstaan haar, maar dis ver van die waarheid. Daar is ’n deel van ’n mens wat jou kinders nie kan ken nie; daardie deel wat oorgebly het van toe jy nog jý was.
Steeds dink sy snags aan die groot stukke proteaveld wat sy aangeplant het, die bosse oortrek met die sagte kleure van die fynbosblomme. Sy sien weer hoe sy destyds met Jannes se hulp die grond reggemaak het; hoe sy haar spaargeld uit die hoenderboerdery by die bank gaan trek het om te betaal vir die rip en die breek en eg van die harde leiklipgrond. Die plantjies wat sy van die Weskus af bestel het; die eerste ruk se met die hand natlei. Later se installering van ’n waterstelsel wat baie geld gekos het, maar wat sy, toe die proteas regtig begin het om voluit te blom, met die opgespaarde verdienste net-net kon betaal.
Sy vat die fynbosboek saam slaapkamer toe. Voor sy die lig afsit vir die nag, blaai sy met ’n verlange deur die bladsye met die foto’s; sê die wetenskaplike name en volksname vir die plante soos ’n mantra op. Met haar gesig nog tussen die groot bladsye met die fyn illustrasies van Fay Anderson raak sy aan die slaap.
* * *
Die vlamme lek aan die bokse met papiere in die studeerkamer, kruip op na die boeke wat sy soos ’n goeie bibliotekaresse met dik plastiek oorgetrek het om dit te beskerm. Die buitekante smelt voordat dit by die blaaie kom; dan, bladsy vir bladsy asof ’n vinger dit omblaai, krul hulle in die hitte. Oplaas bly net die dun lagies as oor wat sy tussen twee vingers wegvryf.
Die vuur sprei na die gordyne, ’n stuk ruk af in die wind wat deur die venster kom en val op die werf. Oor die grond hardloop die oranje punte verder tot by die proteas, dit slurp die goue blare van die leucadendrons op, vreet dan hoër op deur die rooibos-leucadendrons tot by die repense. In die bek van die vuur verdwyn die sagte roomwit Ruiterbos-neriifolias wat sy met baie geduld en moeite gekweek het; die repense word ’n glimmering van kleur voor die wind die vlamme boontoe dra.
Sy hardloop langs die brandende veld, skree dat die trekkerdrywer nog water moet bring, sy huil, sy kerm dit uit. God, my blomme, my lewe verbrand tot as!
Wanneer die lande smeulend en swart lê, staan sy aan die rand. Haar gesig vol roet, haar voete geskroei. Die lig in haar binneste geblus.
* * *
Met die wakker skrik, is haar mond droog en haar keel seer asof sy werklik by die brand gestaan het, gesien het hoe alles wat sy tot stand gebring het, vernietig word. Maar nie tóé eers nie, reeds voor Jannes weg is, het ’n vinger daardie boodskap teen die muur geskryf. Daardie vinger wat die moeilikheidmakers se onkunde en dooie voete opgeskryf het; hulle indringing en die vernietiging van haar proteas en haar wêreld voorspel het.
Natgesweet staan sy op, druk ’n slaappilletjie uit ’n blink omhulsel op die bedkassie en breek dit in twee voordat sy na die vertrek langsaan loop. Haar blomboeke wat in die droom uitgebrand het, staan ongeskonde in die rak. Sy raak hulle een vir een aan, streel oor die rugkante asof sy weer die rou grond onder haar vingers kan voel. Sy moet hierdie dinge agterlaat, maar hoe kan ’n mens die verlies van so iets net van jou afgooi? Dis nie asof die proteas vir haar net ’n besigheid was nie – dit ook, ja, dit het haar gehelp om vir haarself te sorg. Want sy moes leer dat alles wat op Doringboom inkom, weer net so uitgaan vir die plaas, en danksy die blomme hoef sy nie vir elke potjie gesigroom of ’n paar skoene bakhand te gaan staan het nie.
Maar meer as dit, die blomme het haar lewe geword, dit het haar bly gemaak om tussen die bosse te loop en met die vroue tussen die struike te gesels, te hoor hoe hulle met mekaar omgaan, saam te lag oor die stukke wat hulle mekaar vertel. Die kleintjies se nuwe haasbekwoorde te hoor, saam met Meisie te lag oor haar nuwe kêrel in die Bellville in wat mouterkarre was en baaaie meer daarmee maak as sy boetie wat in die Spar-winkel werk op Swellendam, mevrou Tienke, sommer much better meer!
Saam met hulle het sy geleer hoe om die plukwerk te doen, die beste en mooistes uit te soek en bymekaar te sit en vir BlomZAR te lewer. Die ander, wat minder geskik was vir die groot markte, die met effense skewe of té kort stele, het sy plaaslik op die omliggende dorpe verkoop. So ver as George en Worcester. Ook vir Gabriël in Oudtshoorn het sy blomme gelewer, veral vir troues en groot geleenthede.
Van ’n mens wat nie ’n sê gehad het op die plaas nie, het sy in ’n sakevrou verander, ’n vrou wat haar eie dinge kon reël, onafhanklik van Jannes. Sy het ’n reis beplan na die Chelsea-blommeskou in Londen. Eendag … Sy het iémand geword.
Nou, wanneer die vreeslikheid van alles haar in die nag kom vat, kom die wrewel wat sy bedags onderdruk na bo. Jannes wóú nie dat sy so onafhanklik wees nie; dis daarom dat hy die mense van buite as sogenaamde vennote gekry het om by die besigheid in te kom. Onder die voorwendsel dat