“Vra dit weer.”
Sy knik. “Wat is die punt dan, Daniël?”
Hy sit teen hierdie tyd al gemaklik diep in die stoel. “Vraag en aanbod, Caroline.”
Sy snak na haar asem. Dít, van alle antwoorde tot dusver, is moontlik die verrassendste. Sy is die afgelope paar minute meegesleur deur die man se blykbare vermoë om geheel en al verby dit wat algemeen is te kyk. Die moontlikheid van uitbuiting het nooit by haar opgekom nie. “Wat bedoel jy?” vra sy en besef haar stem bewe effens van verontwaardiging, asof sy reageer op ’n onthulling van ontrouheid.
“Ek bedoel,” sê hy, “net dit. Vraag en aanbod. Ek’s ’n sakeman, Caroline. As ’n man in die besigheid van vis verkoop is, kan hy nie vir sy kliënte herwinde, visvormige stukke karton gee nie. Hulle sal fo- … verdomp ontsteld wees. So hoekom sal ek dit doen?”
“En jou besigheid is … die dood?”
“My besigheid is wat die kykers ook al daaruit put deur na hierdie sterftes te kyk. Gewillige dood, dit is belangrik. Het jy al ooit verby ’n ongelukstoneel gery en gesien hoe dosyne mense saamdrom om te kyk hoe die lyke uitgesny word? Dis natuurlik, dis net soos honger. Maar hulle mis die belangrike dele. Hulle kry die reuk, maar nie die smaak nie. Het jy al ooit gewonder na watter liedjie daardie persoon geluister het kort voor hulle dood is, aan wie hulle gedink het terwyl die ruite ontplof het, wie hulle gegroet het voor hulle op die pad geklim het, indien hulle enigiemand gehad het om te groet?” Hy praat rustig en beduie met sy hande, asof hy ’n konsep aan ’n klas vol leerders verduidelik. “Wat van daardie breukdeel van ’n sekonde wat tot vyf minute uitgebrei word, en daardie vyf minute wat nie verrassing en skok bevat nie, maar ’n gewillige tog is? Superrealiteit. Dis superrealiteit, met die dood wat op hande is. Imminent. Fermata, dis die noot wat onbepaald aanhou tussen die patroonmatige bladmusiek rondom dit. Dit gee die smaak – die mees opregte, mees egte, eerlikste ding wat die bydraers ooit sal doen en sê en wat die kykers ooit sal sien. Die Fermata-mense besef en waardeer die waarde daarvan, die uniekheid daarvan, vergeleke met die eentonige, eenvormige stront wat ons daagliks gevoer word. Fermata bied dit vir daardie mense. Vraag en aanbod.” Hy haal sy skouers op. “Ek’s ’n sakeman. Ek maak seker my site hou aan om die materiaal te voorsien. Die verkeer na my site en die ledegetalle hou aan groei.”
Die gehoor bars skielik uit in applous, wolwefluite, en ’n wilde gejuig. Die woorde “Wooh!” en “Yeah!” klink sporadies op. Nóg Caroline nóg Daniël het dít verwag.
“Wat de fok, Gerhard!” skree die regisseur, met sy hande in sy hare. “Wat de fok! Jy moes die boo-knoppie druk. Het jy die applause-knoppie gedruk?”
Die APPLAUSE-teken bokant die verhoog waarop Caroline en Daniël sit, flikker steeds. Die skare is nou reeds op hul voete vir staande applous, sommige gehoorlede huil van blydskap en gee mekaar drukkies.
“Gerhard! Fokken fix dit!” roep die regisseur.
Gerhard haal sy oorfone af en staan op. “Ek’s moeg vir jou kak, Deon. Ek bedank.”
“Jy’s gefire! Vir fokken dodelik seker gefire! Geen pensioen vir jou nie!” roep die regisseur terwyl Gerhard uit die kamer agter die gehoor draf en die deur op dramatiese wyse toeklap.
Die regisseur vroetel met die knoppe tot die applous mettertyd bedaar en die gehoor vinnig weer hul sitplekke inneem.
Caroline lyk te verward om voort te gaan. Daniël glimlag geamuseerd.
Die regisseur vee met sy mou sweetdruppels van sy voorkop af. “Liewe Here, wat het ons besiel om hierdie show live te maak …”
Die bestendige gebrom van die enjins het begin. Die vliegtuig beweeg sentimeter vir sentimeter vorentoe op die landingstrook, gereed om van O.R. Tambo af op te styg, bestem vir Kaapstad. Binne die tuig het die persone in uniforms reeds die proses afgehandel van arms gekoördineerd swaai terwyl die passasiers nie luister nie.
In die vierde ry van voor, in sitplek 4E, sit Daniël Roberts. Sy deurmekaar hare val oor ’n groot donkerbril. Hy kyk verby die leë sitplek langs hom by die venster uit. Sy geïrriteerde gemoed het minder te doen met die TV-program as met die feit dat hy pas besef het ’n joernalis het tussen hom en die gangetjie sitplek ingeneem. Hy het haar herken uit die foto’s wat bo haar artikels verskyn. Nog jonk, meestal ligter stories, tog interessant geskryf. Hy prys homself stilweg vir hoe hy sy vinger op die pols hou van wat in die media aangaan en veral hóé inligting oorgedra word in voorgeskrewe formate, style en vorme – hy lees elke beskikbare plaaslike koerant en bring ure op buitelandse media se webwerwe deur. Sy gunstelingstories is dié wat handel oor diere wat uit dieretuine ontsnap.
Hy hoop sy herken hom nie.
Soos hy daaroor nadink, wonder hy self waarom hy juis nóú gekies het om sy identiteit as skepper en bestuurder van Fermata bekend te maak. Hy het nie ’n vaste, onaanvegbare antwoord nie – die druk van tyd het die afgelope paar maande swaar op hom gelê, om die een of ander rede, en hy het die behoefte gevoel tot ’n verandering, ’n uitdaging, ’n manier om te sien wat ander werklik van hom dink. Sy laaste blootstelling aan openbare evaluering het hy op sestienjarige ouderdom beleef by ’n eisteddfod-kompetisie. Hy het klavier gespeel en ’n deelnemersertifikaat ontvang.
Waarom Caroline? Waarom nié! Hy het nog altyd ’n effense jaloesie gevoel teenoor dié wat op die program verskyn, veral die jong entrepreneurs. Aandag, veral eendimensioneel-positiewe aandag, is verleidelik, en hoewel hy homself nog altyd as verwyderd van die drange van die samelewing beskou het, voel hy ’n mate van erkenning kom hom toe.
Die implisiete erkenning was reeds daar – die webwerf is immers wêreldwyd gewild – maar om sy naam aan ’n prestasie gekoppel te kry, was ’n neiging wat selfs hy uiteindelik nie meer kon wegdink nie.
Wanneer hulle die gepaste hoogte bo seevlak bereik het, leun die joernalis oor na hom en reik haar hand uit.
“Hallo, Daniël,” sê sy, “ek is Megan Oosthuizen van Weekverslag.”
Hy neem nie haar hand nie.
“… aangename kennis,” sê sy en reik weer die hand na hom.
Hy ignoreer dit, staan op en skuif na die leë sitplek teenaan die venster. Hy het nie spesifiek ’n renons in joernaliste nie, maar die bespreking van Fermata.com wou hy beperk tot Caroline se program. Ja, die koerante sal seker daaroor skryf, maar hy het reeds gesê wat hy wou sê en wil dit nie verder neem nie – op die televisie is dit hy wat praat, nie verwronge aanhalings wat deur skrywers gemanipuleer word soos dit hulle pas nie. Wanneer hy opkyk, is Megan weer langs hom. Hy kyk verby haar, na die lugwaardin wat drankies aanbied.
“Double whisky,” mompel hy.
“What kind, sir?” vra die lugwaardin.
“Send not to know for whom the bell tolls,” sê hy met ’n knipoog.
“What?”
Hy klap sy palm teen sy voorkop. “Bells is fine. No ice, please.”
“The same for me,” sê Megan geesdriftig.
Hy kyk verras op. “Werklik?”
“Net hierdie tyd van die dag,” sê sy.
Hy vermoed sy probeer verleidelik voorkom. “Dit is negeuur in die oggend,” sê hy. Vir hom, wat volgens sy eie skedule werk, is dit niks vreemds nie.
“Ja,” sê sy sag, “ek weet.”
Daniël knik. Wanneer die drankies kom, lig hy syne vir ’n klinkslag. “ ’n Mooi dag om op te fok,” sê hy.
Sy lag en stamp die plastiekglas liggies teen syne. Hy neem ’n sluk en hou haar dop. As sy dit maklik sluk, beteken dit hy sal haar kan plaas as geesgenoot, of dit beteken sy is oorentoesiasties in haar poging om ’n band met hom te vestig. As sy sukkel, sal hy weet hy het die eerste klein stryd gewen en sy vlag as meerdere geplant.