Pretorius ken die moeisame tog deur die Joubertberge goed, verby plekke met name soos dromslae: Ombombo en Otjondeka. En na ’n week sal hulle omdraai en weer die lang pad terug vat, moeg en stowwerig en hopelik in ligte luim en goeie vriendskap.
’n Kort toer, gepak met indrukke van Suidwes. Die unieke geskenk van oop ruimtes onder ’n hoë blou koepel. Van donker rante bo grasvlaktes, met nog vlaktes agter die rante en nog verder, wasig blou, die berge.
Tien dae, dan wil John die Duitsers terug in Windhoek hê. Betyds by die lughawe. Waar hulle sal hand skud en groet. “Vielen dank.” En nog ’n safari sal verby wees.
As alles goed gaan.
Toe hulle uit Windhoek wegry, sit die son al goed skuins. Sonder wind of wolke in die lug maak die stof dit byna wit bokant die gesigseinder.
Pretorius klap die sonskerms af, en langs hom sit Anchen haar donkerbril op. Haar effense glimlaggie laat hom voel sy hou hom geamuseerd dop. Sy lyk vervlaks mooi agter haar bril, merk hy op.
Elke vrou het haar eie manier om vir ’n man aantreklik te wees. Toe hy, aangepor deur John, destyds in Otjiwarongo meisies begin uitneem het, het hy dit gou agtergekom. Die een se oë, en die ander se manier van praat; keer op keer het iets anders hom aangestaan. Hy kon nie besluit waarvan hou hy die meeste nie. Wie wou hy as ’n nooi hê? Toe kom Mea. Slim, mooi, ja, maar daar was nog iets. Háár kon hy nie weerstaan nie.
Hy luister na die masjien se gedruis, hoe suis die wiele op die teerpad. Hy het die trok goed gediens en alles wat probleme kan gee deeglik nagegaan, maar hy bly nogtans besorg; die veldvoertuie is al oud en iets kan uitslyt en onverwags breek.
Hulle ry verby die Otjihaveraberge, geelbruin en gespikkel met vaal struike. In die vallei staan groot kameeldoringbome tussen die droë gras, maar bo in die koppe groei net withaak, spekboom en kanniedood – die seningtaaiste bittereinderbome van die skurweveld.
Die verweerde rotsbanke en stapels splinterklip wys skakerings van roes en oker, grys en aardbruin. Pretorius wonder of die Duitsers dit ook mooi vind. Ná hul groen land, nou ’n landskap met die kleure van ’n pofadder. ’n Skynbaar onherbergsame wildernis.
Anchen vra oor die skaduwee in die voue van die klowe, of daar darem ’n watertjie loop?
Hy skud sy kop. “Net as dit die dag reën. Dan spoel die water – dis wat die berge so gekerf het. Maar nou is hulle horingdroog. En koelte is skaars.”
Binnekort gaan een van die Duitsers hom vra hoe hy dit hier uithou. Hul gewone vraag: Is dit vir hom lekker in hierdie harde wêreld? Wíl hy hier wees? Heimlik dink hulle hy het ’n skroef of iets los. Of hy weet net nie hoe vriendelik Europa is nie, hierdie wildeman, Pretorius.
En later, onvermydelik, die vraag hoekom mense so oor dié dorre land baklei. Oor die geskiedenis van die honger na grond en gebied. Dis verstaanbaar in Angola, ja, dié wonderlik vrugbare land, maar hier in Suidwes!
Pretorius het nog nooit vir enige van hul kliënte vertel dat hy in Angola gebore is nie. Sal dit enige verskil maak aan hul agterdog oor hom? Dat hy kolonis is, plunderaar van die natuur, net omdat hy verkies om hier te bly. En wat was die Dorslandtrek anders as ’n poging tot verowering van die gebied rondom Humpata?
Dit help nie om met die buitelanders te stry nie. Hulle beskou die dryfvere van die meeste wittes in Afrika as verdag.
Hul kamp onder die groot kameeldorings langs die sandloop is die gewone eerste-aandse deurmekaarspul. Die Duitsers is ongewoond aan die tente oor hul koppe en die opslaanbeddens wat onder hulle platval. Hulle ervaar die eerste keer rook in hul oë, en hulle kom in die pad van sy kosmakery.
Die volgende oggend vroeg ry hulle Otjiwarongo toe. Pretorius ken die roete noord van Okahandja al so goed, hy noem die name van die plase wat bokant die hekke hang voor hy daar verbyry, én die soort bome langs die pad. Mooi bome, al groei daar in Duitsland niks wat so lyk nie.
Hy wys sy passasiers die twee Omatako-pieke. Hulle spitse word mettertyd hoër, hoog genoeg om berge te wees, vaalblou piramides op die gesigseinder.
“Lyk soos ’n tweeling,” merk Anchen op.
“Of twee vennote, soos jy en John,” kom dit van Kuhn.
“Beslis goeie bakens,” sê Gotschalk.
Pretorius kyk vlugtig in die truspieëltjie. Die sosioloog se lippe is opmekaar gepers, bitter, asof hy weet hoe ver die Swapo-insypelaars deur die bosse moes loop om hier te kom. Van hulle ontberinge. Wéét Gotschalk dat Swapo die Omatako’s as bakens gebruik op hul pad na Windhoek? Of was sy opmerking onskuldig, net ’n goeie waarneming?
Oos van die pad strek ’n grasvlakte so ver uit dat dit wegraak in grysblou dynserigheid.
“Waar hou dit op?” vra Kuhn.
“Daardie kant lê net die Kalahari se duineveld,” antwoord Pretorius. “As jy hier by die Omatako’s begin loop, dag na dag reguit oor die vlakte na waar die son opkom, is die Limpopo die eerste rivier wat jy sal kry. Dis anderkant Botswana, die grens van Suid-Afrika.”
“Waar kry die boere dan water?” vra Kuhn verbaas.
“Hulle sink boorgate en sit windpompe op.”
Toe vertel Pretorius hulle van die sandlope wat soms in die somer afkom as dit reën. ’n Woeste bruin vloed wat gou verbystroom. Daarna vloei dit meestal onder die sand; maak net hier en daar modderige suipings tussen die riete.
“Oos lê die dorsland,” sê hy. “Ons het ’n groot rivier aan ons suidekant, die Oranje. Maar bokant gaan dit beter: daar vloei die Kunene, die Okavango, die Kwando, en ook ’n stukkie van die Zambezi.”
“Gaan ons soontoe ook?” vra Anchen.
“Dis te ver en te gevaarlik. Dis waar die Suid-Afrikaanse weermag opereer.”
Noord word die veld ruier, vertel hy verder; daar is meer om te sien as net leë vlaktes. Hulle sal môre die Otaviberge suid van Tsumeb kry. Loodgrys dolomiet bokant digte doringruigtes. Withaak en spekboom groei teen die hange. Dalk sien hulle nog ’n sprokiesboom daar, met sy kaal stam en takke glad soos ’n vrou se arm. “Dis die wonderlikste, vreemdste kaalgatboom, en gewoonlik groei dit op die onmoontlikste plekke tussen die rotse,” trag hy om hul belangstelling te wek.
Terwyl die landskap by hulle verbyskuif, dommel die drie Duitse toeriste weg. Hulle het min geslaap die vorige nag. Die kampbedjie in ’n tent en die vreemde naggeluide – jakkalse en die gebalk van ’n donkie – het hulle wakker gehou. Pretorius vertel nog van die verstommende uithouvermoë van gemsbokke – hoe lank en hoekom hulle sonder water kan bly – toe snork Kuhn al agter hom.
Pretorius kyk vlugtig na Anchen langs hom. Haar oë is toe, maar dit lyk nog steeds asof sy glimlag. Waaraan dink sy?
Onwillekeurig onthou hy Mea. Hoe hy hom met haar misgis het. Hy het nooit geweet wat sy dink of wat om van haar te verwag nie.
Dit kan wees dat dit gewoonlik ’n man se probleem is, maar ook dat dit net hy is wat dom en onbeholpe was. Dan sal dit weer gebeur, keer op keer, terwyl hy sukkel om te verstaan. ’n Droewe vooruitsig. Hy sal maar moet ligloop, besluit hy. Vroumense verstaan, is nie ’n maklike ding nie.
En nog soveel meer hierdie Duitse Mädchen. Van haar weet hy net mooi niks.
2
Ná die eerste jaar het Goraseb Safaris ’n klein balans op die bankstate gewys. Heelwat van die skuld wat John aangegaan het om die toerusting aan te skaf was al gedelg, en daar was amper twintigduisend rand in ’n spaarrekening, vir die wis en die onwis.
Vir John was die banksakkie vol buitelandse note, wat hy sorgvuldig in sy groot huis op Guntsas weggesteek het, egter veel belangriker: die saadkapitaal vir Teufelsbach Gemstones (Pty) Ltd se volgende onderneming.
Pretorius het gewonder hoekom sy vennoot dit “saadkapitaal” noem, maar hy wou nie vra nie. Van finansies verstaan hy soveel soos