Die ander vennoot. P.J Haasbroek

kanon. Daar’s g’n klippe op daai plaas nie; niemand weet wie het lank gelede met sulke koeëls hier geskiet nie.”

      “Voor dit ’n Duitse kolonie geword het?” vra Horst.

      “Baie lank voor dit. Ek dink Suidwes ken oorlog. Nog al die eeue tot nou toe maak mense hier oorlog oor grond en water.”

      Hy kyk in sy truspieëltjie. Die stof wat onder die wiele opborrel, hang so ver hy kan sien oor die pad. Waar is John-hulle? wonder hy. Hy het John ’n halfuur vooruit laat ry om nie in sy stof te wees nie. Nou hoop hy om hulle skielik voor langs die pad te gewaar, besig om koffie te maak onder ’n witgatboom.

      Oor politiek verkies hy die kantlyn, maar Gotschalk en Anchen het hom in hul skrum betrek. Hy het nog nooit oorweeg of Suidwes se ylverspreide bevolking die gevolg is van hul skermutselinge met die Duitse troepe nie. Baie Herero’s het omgekom, ja, ook baie Namas, maar sóveel dat daar nou minder mense in Suidwes woon as toe? Het hulle nie algaande maar weer meer geword nie? Kon die land ooit meer mense en hulle vee dra as nou? Dalk het Ovambo’s eenvoudig die plek ingeneem van al die mense wat deur die Schutztruppen doodgeskiet is.

      Op ’n hoogte wat nie van die ander hoogtes in die klipperige landskap onderskei kan word nie, het John sy Land Cruiser geparkeer. Só dat sy passasiers ’n goeie uitsig het op ander hoogtes in die verte, grys en bruin en oker tot wasig blou op die gesigseinder.

      Hulle het almal uitgeklim en staan en koffie drink. En toon weinig belangstelling in die landskap wat in alle rigtings dieselfde lyk.

      Horst Kuhn klim uit en stap na Schiele toe. Hy gee hom ’n ligte plukkie aan sy hempsmou en wys dan glimlaggend na Gotschalk. “Flussies het ons geleerde reisgenoot hier ons ingelig oor die verlatenheid van hierdie landstreek. Indien julle dalk so in die ry daaroor gewonder het.”

      Toe hy merk dat hy almal se aandag het, gaan hy kamstig pedanties voort: “Eers was dit glo dig bevolk hier. Sterk inheemse stamme het hul kuddes in die valleie laat wei. Toe kom die Schutztruppen en delg die mense uit. Deeglike werk – wat later deur die Suid-Afrikaanse polisie en soldate voortgesit is. Helaas was niemand tevrede voor hulle die gebied volledig ontvolk het nie. Daarom is die plek vandag so leeg.”

      Almal lag behalwe Gotschalk. Hy benader sake ernstig. Hy vind niks in Suidwes vermaaklik nie. Vir hom skreeu die rante en vlaktes onreg.

      Hy snork vererg. “Dis nié wat ek gesê het nie, Kuhn.”

      “Die barheid van hierdie vallei kan tog jou veralgemening mooi illustreer, Herr Doktor.”

      “Dat die koloniste die land so yl bevolk gelaat het,” voeg Anchen by.

      Dit geval Gotschalk nog minder. “Dit het net daartoe bygedra,” bars hy uit. “Waarom die armoede? Waarom het ontwikkeling agterweë gebly?”

      Schiele gooi die laaste bietjie koffie in sy beker op die grond uit, en terwyl hy na die streep spatsels wys, sê hy: “Wil iemand dalk dié klippe besproei? Dalk was hier uit die staanspoor net te min om te ontwikkel, Herr Doktor.”

      Pretorius kyk besorg na Gotschalk. Die argument dreig om ’n lelike wending te neem. Die sosioloog se stroewe gesigsuitdrukking wys dat hy klaar de duiwel in is. Hy voel dalk sy akademiese statuur is op die spel.

      “Julle is almal verkeerd,” probeer John die gesprek ontlont. Hy kan nie bekostig dat daar kwaaivriendskap tussen die toerlede is nie.

      Toe bied hy hulle Brits, die geoloog, se verduideliking: “Die woestyn het deur die eeue al groter geword, al dieper die binneland in, as gevolg van klimaatsverandering. Veeboere kon nie meer weiding vir hul vee kry nie, toe trek hulle oos en noordoos, na die Kalahari en die Kavango, en los die droë sentrale gebied vir die Namas. Later kon nie eens meer die Boesmanjagters in die Erongoberge oorleef nie. Al was daar water en welige plantegroei in enkele afgesonderde klowe, het die wild te min geraak. Net die swartrenosters het nog nors aanhou wei tussen die doringstruike.”

      “Die Damaras het die Boesmans uit Damaraland gedryf.” Gotschalk bly iesegrimmig.

      Wat Anchen, die platjie, laat volhou: “Onder druk van die koloniste, nè?”

      “Verdomp! Kry nou end met die onsin.”

      Asof hy aan sy treiteraars sy minagting wil toon, stap Gotschalk enkele treë weg, draai sy rug op die geselskap en urineer op die klippe.

      Pretorius haal die groot militêre kaart uit sy Land Cruiser en volg die pad wat hulle gery het met sy vinger. “Nog ’n paar uur en ons is daar,” sê hy. Gelukkig vra niemand wat by daardie bestemming wag nie.

      John trek vrolik weg met die Schieles en Monika; die stof borrel onder die wiele van sy voertuig op.

      Pretorius sit op die modderskerm van die Land Cruiser en hou ongemaklik sy skoorsoekerige passasiers dop. Hy wag dat die stof effens gaan lê sodat hy John-hulle kan volg. Toe hy wil inklim, sien hy dat ’n agterwiel pap is.

      Hy haak die domkrag onder die buffer, draai die twee moere los wat die spaarwiel vashou en lig die wiel ergerlik van die bak af. ’n Paar minute later is hy klaar, laat sak die domkrag en tel die pap wiel op die bak.

      Sy reisgenote klap hande. “Wat sou ons sonder jou gedoen het?” vra Anchen bewonderend. “Ons twee manne saam sou nie eens daardie wiel kon optel nie.”

      Wat hom verleë laat lag, die spanning vergete.