Dié waagstuk was meer opwindend as die skurk se bekruipery in die perdekamp. Enige oomblik het ek ’n skoot verwag wat teen my agterkop klap. My vingerpunte het haar rok gevoel: kanterig. Haar uitskoponderrok! Toe, onverwags skielik en hard, het ek my handpalm teen haar dy gedruk. Of dit was sy wat haar knie uitgeswaai het, maar ek het my hand weggeruk asof ek aan ’n warm stoofplaat geraak het. Onverklaarbaar kon ek, terwyl ek angstig op haar reaksie wag, onthou hoe sag en warm haar vel gevoel het.
Sy het niks laat blyk van die intieme betasting nie. Het sy dit nie dalk moedswillig bewerkstellig nie? Ek het heeltemal onseker daar gesit, met die grootste lus, en onbegrypend gekyk na die vlug van die cowboy oor ’n droë vlakte.
Die volgende oggend was ek vroeg by die bron, in die hoop dat die swartkopnooi sou opdaag. Ek het op die duikplank gesit van waar ek die ingang kon dophou en my ons kennismaking voorgestel. Ek het gedink hoe ek haar moet benader; wat ek vir haar kon sê. Toe was dit nie so maklik soos nou om ’n meisie te ontmoet nie.
Ek onthou hoe die mense in groepies deur die hek gekom het. Rustig, met hul handdoeke oor die skouers, met hul mandjies eetgoed en leesgoed, met hul kleiner kindertjies aan die hand, geselsend. Almal was plesierig; hulle had die vooruitsig op ’n stil en sonnige blou oggend.
Toe ek Riena gewaar, was sy saam met haar ouma op die stoep van die kafeteria en al amper om die hoek. Ek kon van blydskap juig. Toe ek opspring, het ek amper van die duikplank afgeval. Hulle het die kleedkamer binnegegaan en ek het op die muur naby die leertjie gaan sit.
Riena het eerste uitgekom, net soos ek verwag het, en na die spelende kinders in hulle skuit gestaan en kyk. Van naby kon ek sien hoe mooi sy regtig was. Haar vel was baie lig en daar was ’n blos op haar wange. ’n Regte blos, en haar lippe was regtig rosig, want sy het nie grimering gedra nie. Maar die mooiste was haar oë: die blou van ver berge en van die see wat amper pers is, so diep was dit. Natuurlik het ek ook die sagte rondings van haar lyf opgelet, bly dat sy my portuur was.
Ek het besef ek moet met haar praat voor haar ouma kom. Maar hoe en waaroor? Daar was min tyd oor. Met die gevoel wat jou keel toetrek voor jy wegspring vir ’n honderdtreewedloop, het ek opgestaan en langs haar gaan staan. Ek het môre gesê, en wie ek is. En toe gemeld hoe teleurgesteld ek die vorige dag was dat sy nie teruggekom het bron toe nie. “Ek het die wêreld plat gesoek na jou.”
Sy moet besef het dat dit alles waar was, want sy het verbaas gelyk. Toe het sy my hand skamerig geskud en gesê haar naam is Riena. Op daardie oomblik het haar ouma opgedaag.
So vriendelik soos Riena se ouma was, so kwaai was haar oupa. Hy het nie geskroom om te sê wat hy dink nie. Oor alles het hy sy mening uitgespreek: die politiek het hy ’n dom geploeter genoem, die kerkvaders was ’n kudde skynheilig-sedige napraters. En ons jong mense met ons lang hare en ons raasmusiek was in sy oë reguit op pad warmplek toe.
Die middag het ons by ’n tafeltjie in die kafeteria gesit en koffie drink wat die oom, sonder om te vra wat ons verkies, bestel het.
Buite het die sonlig oor die kruine van die bloekoms tot in die water geskyn. In die lig was die kleure van die sambrele en handdoeke helder en in skerp kontras met die blougroen donker van die skaduwee onder die bome.
Ek wou buite wees, saam met Riena oor die gras stap; iewers op ’n bankie onder die bome met haar sit en gesels. Maar ek het nie geweet hoe om dit voor te stel nie. Nie na haar oupa gesê het ons is soos uitsuipkalwers wat jy heeldag moet hokslaan nie. Hy het Die Volksblad voor hom oopgevou en kort-kort minagtend gesnork oor iets wat hy daarin lees. Toe vra hy onverwags: “Leer hulle julle op skool van Verwoerd se tuislandplanne?”
“Ons geskiedenisonderwyser het ons daarvan vertel, oom.”
“Wat sê hy?”
Ek het probeer onthou. “Hy dink dit kan werk, oom,” het ek gewaag. “Maar dan moet almal ’n eie tuisland wil hê. En hulle moenie baklei oor wat hulle kry nie.”
Riena se oupa het met sy plat hand op die tafel geklap. “Daar lê die moeilikheid. As hulle uitboer in hul tuisland, trek hulle met hul sinkplate op hul donkiekarre stad toe. Hoe dink Verwoerd gaan hy hulle uithou?”
“Hulle moet mos ’n pas hê om stad toe te kom, oom.”
Hy het net gesnork en weer in sy koerant begin blaai.
Riena, wat deur die venster sit en kyk het, het skielik bly uitgeroep: “Kyk daar hoe mooi!” In ’n sonkol tussen die bome het ’n poumannetjie sy stert oopgewaaier. ’n Wonderlike patroon van oë, koningsblou, smarag, ougoud en violet wat in die son glinster. “Ek gaan kyk,” het sy gesê, opgespring en by die glasdeur uitgehardloop.
Daar was niks wat my op my stoel kon hou nie. Ek het ’n verskoning gemompel en die volgende oomblik was ek ook op pad uit. So groot was my blydskap dat ek bo-oor die bedding krismisrose tot op die grasperk gespring het. Ek het Riena ingehaal. “Jou oupa het my gestuur om jou teen die pou te beskerm,” het ek gesê. “Met daardie oë op sy stert kan hy jou alte verskriklik betower.”
Om ’n gesprek met Riena te voer, was nie maklik nie. Met haar oë op my mond gerig, het sy skynbaar aandagtig na my geluister, maar self niks gesê nie. Net as ek haar direk iets vra, het sy geantwoord, skaam en halfhartig, asof sy bang was dat sy haar sou kompromitteer. Sy is vyftien en in standerd agt. Sy bly by haar ouma en oupa in Lady Grey, op die dorp. Haar pa boer in die distrik en haar ma is Engeland toe.
“Ek dink die seuns van julle dorp is almal op jou verlief,” het ek geterg. Toe sy blosend erken dat sy nog nie ’n kêrel het nie, was ek verbaas, maar so bly dat ek my lollery gestaak het. Ek was onseker of ek Riena verder oor haar lewe moes uitvra.
Riena het niks gedoen om sake vir my makliker te maak nie. Haar oupa was vir haar ’n onoorkombare struikelblok. Omdat sy hom nie wou vra of sy saans met ons jongklomp kon uitgaan nie, was ek al jongkêrel sonder ’n nooi by die verskeidenheidskonsert. Ek was ook alleen toe ons vleis gebraai het en almal, met die draradio so hard moontlik gestel, op die stoep voor die woonstelletjie gedans het.
Dit was die laat vyftigerjare van bob en rôkkerôl, soos neef Henk dit genoem het; van nou broekspype, lang kuiwe en meisies met wegstaanrompe. Maar Riena was onaangeraak deur dit alles. Sy was net mooi, geklee in ’n eenvoudige rokkie en plat skoene en skroomvallig eenkant.
My gebrek aan vordering het my opstandig gemaak. “Dan vra ék jou oupa of jy kan kom,” het ek gedreig. Hierop het sy angstig gepleit dat ek dit nie moes doen nie. Hy sal net weier, of dalk kwaad word en haar verbied om my weer te sien. “Waarom is jou oupa so ’n ou korrelkop?” het ek gevra sonder om ’n antwoord te verwag. “My pa kan ook maar befoeterd wees as hy wil. As ons nie ’n ding na sy sin doen nie. Maar verder los hy ons uit. Ons kan by die bure in die gronddam gaan swem of heelnag gaan springhase jag, dit pla hom glad nie. Solank ons net ons plaaswerk doen.”
“Dis omdat julle seuns is,” het Riena verweer. “Met meisies is dit anders.”
Ek het Riena daarop gewys hoeveel vryheid my niggies geniet. Dit het my die plan gegee om haar deur my niggies van haar oupa af weg te rokkel. Hy sou oor hulle vriendskap minder agterdogtig wees as oor my belangstelling in sy kleindogter.
Langs die groot swembad was ’n kleedkamer, dames eenkant, mans anderkant. Die heining het agter die kleedkamer aan die kant van die bos verbygeloop. Hier was ook die gat waar die dorpseuns ingekom het sonder om ’n kaartjie te koop. Hulle voetpad het onder die bome deurgekronkel, deur die spruitjie en om die kop tot naby die grootpad waar hulle hul fietse gelos het.
Dolfie en sy maats het die gat in die heining ontdek, miskien toe hulle die meisies aan hul kant van die kleedkamer probeer afloer het. Hulle het die paadjie gevolg en op ’n swaai afgekom: ’n lang tou bo uit ’n boom met ’n dwarshout onder aan die punt vasgemaak. Daarmee swaai jy in ’n wye boog bo-oor die spruit. Hulle het ons verseker dat nie eens Tarzan so hoog sal kan swaai nie, en vol modder soos hulle in die spruit geval het, was hulle oortuig dat nie een van ons groot seuns veilig sou kon land nie.
Voor