Die paalomheinde kampie waarheen Ahmo die reun neem, het genoeg weiding en water; ’n fontein syfer sommer so uit die gras uit, maar wat dit ’n ideale wegsteekplek maak, is die woud rondom, dig en donker soos ’n gordyn van groen fluweel. Voor die oorlog het sy oupa nog drie guskoeie en van sy speenkalwers hier gehou, maar die vlugtende Kroatiese soldate het op hulle afgekom en hulle geslag. Sy pa het nie vee om hierheen te bring nie.
Ahmo knoop die tou om die perd se nek los. “Hier gaan daai sigeuner jou nooit kry nie,” sê hy. “Ek kom môreoggend weer, Pescka.” Dan is dit Saterdag en die skool is toe. Hy kan maklik van die huis af wegglip.
Ahmo hardloop met die paadjie langs bergaf, so vinnig as wat sy bene hom kan dra. Toe hy by die huis kom, is dit nog nie donker nie. Niemand het hom gemis nie. Net Jojo blaf van blydskap, en spring teen hom op.
Ahmo is verbaas hoe maklik hy dit reggekry het om Pescka te red. Vreugdevol gaan hy die aand bed toe, opgewonde oor sy plan.
Vroeg die volgende oggend hoor Ahmo buite in die straat iemand praat; ’n harde, vreemde stemtoon het hom laat wakker skrik. Toe hy by die venster uitloer, sien hy die sigeuner, Bratska, by hul heining staan. Hy praat met sy pa en beduie straatop en straataf na al die huisies van Podorajac. Ná ’n rukkie word dit weer stil.
Sal hy sy kennis van die rede vir die man se ontsteltenis vir sy pa kan wegsteek? Beteuterd loop Ahmo kombuis toe. Hoe moet hy maak om nie skuldig te lyk nie? Gelukkig stuur sy ma hom na sy tante toe om vir hul oggendete burek te gaan haal, vars gebak en geurig onder ’n servetjie toegemaak op ’n bord.
Sy pa se stroewe stilte aan tafel is aan Bratska se berig oor sy perd te wyte, weet Ahmo, maar hy durf hom nie uitvra nie. Sy perd is gesteel, sou Bratska vertel het. Toe hy van Konic af terugkom, was die perd weg. Nee, hy het die spoor in die woud verloor.
Asof hy die vraag wat by Ahmo spook, verwag het, sê sy pa: “Die sigeuner wil nou by almal loop en navraag doen oor sy perd. Hy het nog nie gedink om ’n klag by die polisie te lê nie.”
“Dalk omdat hy self by allerhande onwettighede betrokke is,” sê sy ma.
“Dalk omdat hy weet die polisie het nie veel tyd vir hulle sigeuners nie,” antwoord sy pa.
Ahmo wil so gou as moontlik wegglip, maar hy kan nie sommer net oor die bruggie loop nie; dit sal te veel agterdog wek. Hy moet hoër op oor die Tresanica, waar ’n paar groot klippe trapplek bied in die stroom.
Toe hy later daar kom, trek hy sy skoene uit; kaalvoet is jou kans vir gly minder. Anderkant kies hy ’n kortpad deur die woud. Hy wil so gou as moontlik die tweespoorpaadjie bereik. En vir Pescka het hy twee appels gebring. Perde hou van appels, het hy gehoor.
Vroegmiddag keer Ahmo terug. Hy voel tevrede, dit was lekker om op die reun se rug te klim, al het hy nie teuels gehad om hom mee te stuur nie.
Die volgende oggend gaan Ahmo weer bergop, na die perd toe, in die geheime kampie in die woud. Hy bly nie lank nie; as sy pa hom soek om hom met iets te help, sal hy sê hy was by ’n vriend.
Ahmo hou ’n hele week hiermee vol. Al duur dit langer om soontoe te gaan en terug te kom as die rukkie wat hy daar vertoef, is dit die moeite werd. Hy het die sigeuner se aaklige voornemens gefnuik.
Net een middag het hy Bratska stadig oor die bruggie sien loop. Dit het gereën, en sy ou leerbaadjie se kraag was opgeslaan agter sy nek, sy pet diep oor sy oë afgetrek. Hy het hande in die sakke geloop, geboë onder die harde val van die koue druppels, asof die reën hom grond toe afdruk, af in die modderige plasse in die pad.
Ahmo het geskrik, want ’n oomblik lank het hy gedink dit is ou Nikola wat na sy vernielde huis toe teruggekom het. Hy was so ’n krom ou man.
Saterdagoggend vra Ahmo sy pa of hy hom by sy werkstafel nodig het, want hy wil Rutko gaan vra om hom te help met sy algebra; almal weet hoe knap is hy met wiskunde.
Gou is hy by die trapklippe oor die Tresanica, en daarna kortpad deur die woud teen die berghang op na die paadjie toe. Hy het vir Pescka appels gebring. Appels en ’n tou om ’n toom te prakseer, want vandag wil hy hom weer probeer ry. So ver as wat Ahmo loop, hoor hy voëls in die woud sing. Hy kyk of hy nie een kan sien nie, maar hulle bly verskuil tussen die groen lower, veilig onsigbaar.
Solank as wat Pescka weggesteek bly, sal hy ook veilig wees.
Om ’n toom van ’n tou te maak, is toe glad nie maklik nie; Ahmo kom gou agter ’n toom moet ’n stang hê, waaraan die teuels kom. Hy sukkel ook om bo-op die groot swart reun se rug te klim. As hy die maanhare vasgryp en homself probeer optrek, gly sy kaalvoete teen die reun se gladde flanke.
Die perd bly verbasend geduldig staan.
Soos hy die vorige keer ten einde raad gemaak het, lei Ahmo die perd later tot langs die heining, en klim toe van die heining af op sy rug.
Asof hy sy ruiter se probleem verstaan, stap die perd rustig met hom in die kampie rond. Ahmo kom agter dat hy hom met sy knieë kan stuur: druk links, en Pescka swenk regs. Hy hou aan sy maanhare vas. Later begin hy tuis voel op die wye, gespierde rug, al skaaf hy ook ’n bietjie tussen sy boude. Hy praat met die perd: “Jy kan vir altyd hier bly, Pescka. Dis veilig hier in die woud.”
Die lyk asof die bome soos vriende hand om die lyf staan, so strengel hul dik takke ineen, so vou hulle mekaar in mantels lower toe. Net bokant die kampie is die lug oop: ’n blou vierkant. Wolke dryf dit stadig binne en weer uit. Dit kan vanmiddag reën, het sy pa gesê.
Ahmo voel jammer vir die ou swart reun wat alleen moet agterbly. “Sodra ek kan, kom ek weer,” belowe hy.
Hy hardloop in die paadjie af. Die wolke het saamgepak en die woud donker gemaak; in die skemer lyk die lower amper swart. Die voëls het stil geraak. As die wind reg waai, sal hy die vragmotors onder in die vallei op pad Sarajevo toe kan hoor, maar uit die verte kom net ’n gedruis soos van wind in die boomtoppe. Of is dit al reën?
Net om die draai in die paadjie, sien Ahmo skielik die man voor hom in die pad aankom. Bratska, die sigeuner.
Van skrik gaan staan hy, maar Bratska het hom alreeds gesien. Sy smal donker gesig het gelig; hy staar stip na hom, agterdogtig? Of is dit boosaardigheid wat in daardie swart oë glim?
Ahmo wag nie om te hoor wat die sigeuner roep nie. Hy spring uit die paadjie in die struikgewas in. Dit gryp hom vas, die ineengestrengelde takke en die blare wat meegee as hy daaraan gryp. Hy spartel los, kry ’n opening onder langs ’n boomstam waardeur hy kan kruip, maar dan maak die ruigte weer om hom toe en moet hy aanhou kruip, af teen ’n steilte wat hom na onder trek, af oor kronkelende wortels en verby mosbedekte stamme.
Hoor hy blare agter hom ritsel? Het hy takke hoor kraak?
Vreesbevange vlug die seun bergaf.
Jong dennebome hang hul takke vol stekelrige naalde amper tot op die grond, en hy moet onderdeur seil. Na ’n entjie kan hy hande-viervoet kruip, en die slap dennetakke opsy druk. Hier is ’n effense oopte. ’n Kans om asem te skep. Van die dennetakke lê afgekap op ’n hoop. Bruin verdroog; baie naalde het al afgeval.
Ahmo wil aanhou vlug, maar hy is so moeg dat hy op sy knieë bly staan, met sy asem wat seer deur sy rou keel jaag. Hy laat sy kop hang; maak ’n oomblik sy oë toe.
Die beeld van die perd kom ’n oomblik in sy gedagte op, hoe hy hom bloots bergaf ry: sy rug regop, kop effens agteroor, trots.
Toe hy weer opkyk, na die hoop takke reg voor hom, sien hy ’n patroon van olyfgroen en bruin vlekke onder die dennenaalde. Al smelt dit met die kleure van die bos saam, is die patroon te reëlmatig om natuurlik te wees. Hy vee van die dennenaalde opsy. Dis lap! ’n Baadjie se mou of ’n broekspyp. Die materiaal het die kamoefleerkleure van ’n soldaat se uniform, bedoel om hom onopsigtelik te maak in die woud.
Ahmo onthou