Af en toe praat een van ons oor iets waarvoor hy lus het. ’n Dop. Om by die huis voor die televisie te sit. Big time is nou aan.
“Big time, nogal,” sê Tommie Erlank.
Nie lank nie, toe is dit vroumense. Wat jou vorige nooiens nou doen. Hoe gemaak, as jy weer ’n stuk raakloop wat jy laas in matriek gevry het? Begin jy voor, of gaan jy maar net verder?
“Komaan, Piet, jy’s die oudste, dit moet al met jou gebeur het,” moedig sersant Johnnie my aan.
Sy gesig is swart van die roet. Dit laat my Aliwal se warmbron onthou. En Riena.
“Ja. Dit het. Maar niks kon daai liefde weer laat opvlam nie.”
Ek onthou hoe ek en my broer en my neef Henk in die bloekom gesit het, swart betakel met modder en aaplekker hoog bokant die water, toe ek haar die eerste maal gesien het.
Sy het by die kleedkamer uitgekom, na die leertjie gestap waarmee jy in die bron klim en daar gestaan, slank in haar swemklere, met swart krulhare. En toe sy opkyk, was haar oë die blouste blou.
Ek het dadelik gespring. Met ’n kreet myself in die lug gewerp, arms wyd oop en op die laaste oomblik toegevou. Die water het met ’n slag oopgebreek.
Ek aarsel ’n oomblik voor ek begin vertel; daardie lekker tye is verlore.
Ons het by Aliwal se warmbron vakansie gehou. My pa-hulle en my oom en tante en ons hele spul neefs en niggies. Ek was toe in standerd nege en so jags soos jy dan maar is. En so vatbaar vir die liefde.
Soggens, as ons bron toe stap, het die donker water gestoom en het daar ’n mistigheid om die groot bloekoms en die paar geboue gehang. Dit het jou laat voel jy gaan ’n vreemde gebied binne. Daar, waar almal halfkaal was, het die lug na swael geruik en het jy heeltyd ’n geplas en mense wat lag, gehoor. Aliwal se bron was daai tyd ’n plek van aardse vreugdes.
In die warmste kuil het die twee skuite gedryf, een vir die oumense en een vir die klein kindertjies. Soos huise met ’n sinkdak en ’n plankvloer en twee lang bankies teenoor mekaar. Die skuite was eintlik vlotte wat op leë 44-gallondromme vasgemaak was, al wat gekeer het dat dit nie met ’n vol vrag oumense of kindertjies in die bodemlose diepte van die bron wegsink nie.
Ek moes by die skuit verby om by die meisie met die swart hare en die blou oë uit te kom. Ek kon omswem. Onderdeur was ’n ysingwekkende waagstuk. Jy kon minder as ’n armlengte voor jou sien. Tog het ek op daardie oomblik gevoel dat dit die aangewese ding was om te doen.
Met skêrskop en sterk hale het ek die loodgrys skemer ingeswem. Al dieper, tot waar die druk my ore laat pyn het en my asem in my keel vasgestoot het.
Ek het probeer skat hoe ver ek nog moes swem om onder die oumense se skuit deur te kom. My asem was op. Versigtig het ek skuins boontoe begin mik. Toe doem die skuit bokant my op. ’n Plafon van planke, slymerig groen, met openinge tussenin waardeur ek die oumense se voete kon sien. Dit was soos die tralies van ’n hok waardeur die blinde wit salmanderkoppe van hul tone gewys het. Desperaat het ek myself weggestoot.
Daar was nog ’n flits van ’n rooi baaikostuum tussen die planke, ’n dik wit kuit, en toe het ek geweet ek was in die oop water op pad wal toe. Soos ek ingeduik het, so het ek deur die oppervlak gebars toe ek uitkom.
Sy was weg.
Met my kop so ver moontlik gelig om te sien wat van die meisie geword het, het ek groot teue lug ingehap. My teleurstelling was groter omdat sy nie my kordaatstuk aanskou het nie. Toe gewaar ek haar by ’n ou oom met ’n woeste grys snor en ’n tante in ’n maroen trui. Die tante het haar arm gemoedelik vasgehou terwyl sy met haar praat. Soos ’n ouma.
“Dáár’s hy!” het ek Sarel uit die boom hoor roep en omgedraai. “Ons dog jy’t versuip.”
“Ek het ’n baber probeer vang,” het ek teruggeskreeu.
“Hier’s g’n stuk babers hier in die bron nie,” het ’n oom in die skuit gebrom.
Dit was net waarop neef Henk gewag het. “Oom, laat ek oom sê, hier swem allemintige babers hier onder rond. Hier van bo af kan jy hulle mooi sien. Sulke groenvales met snorre.”
“Nonsens! In hierdie swaelwater hou g’n lewende ding nie,” het die oom beslis gesê.
“Oom moet ’n lyn hier ingooi met ’n dooie kleinvoëltjie aan die hoek,” het Sarel ewe ernstig genooi. “Dan sal oom net sien wat oom hier vang.”
“Seker een van julle waterbobbejane,” het die oom gelag, ingenome dat hy betyds agter die kap van die byl gekom het.
“Maar is hier nie dalk rêrig sulke groot babers nie?” het ’n tante onrustig gevra.
My pogings om Riena daardie dag op te spoor, was vrugteloos. Sy is terug kleedkamer toe sonder om te swem. Sy het haar gaan aantrek en is saam met haar oupa en ouma weg. Ek het oral op die terrein en tussen die vakansiewoonstelletjies na haar gaan soek. Ek het naby die ingangshek gaan wag dat sy terugkom. Teen sononder was ek moedeloos. Ek het begin dink dat ek haar nie weer sal sien nie.
Dié aand is ’n paar van ons bioskoop toe. Dit was ’n klein saaltjie met ’n plankvloer, opslaanstoele en ’n balkon. Ons is met die trap op boontoe. In die agterste ry het daar alreeds ’n paar meisies gesit wat belangstellend na ons geloer het.
Toe die gordyn oopskuif en die ligte afgaan, het ’n foto van ’n slaghuis op die doek verskyn. Die lekkerste vleis in Aliwal, het die onderskrif ons verseker.
Sarel het na die straal lig bokant sy kop gekyk en sy wysvinger in die lug gesteek. Voor die slaghuis se deur het daar nou ’n swart wag gestaan. Dié het vinnig weer verdwyn. ’n Heer en sy dame, spoggerig uitgevat in Sondagklere, gesels ontspanne op ’n stoep. Sarel het ’n opdringerige slapoorhaas as geselskap vir hulle aangebied. Agter ons het die meisies gegiggel. Die skaduwee-haas het sy ore gewikkel en Sarel het luid uitgeroep: “Lus vir ’n hop?!”
Die blondinetjie agter my het haar knieë teen die rugleuning van my stoel vasgedruk. Ek het die moedswillige stoot gevoel en vir haar oor my skouer geglimlag. Sy het nie ’n kêrel langs haar gehad nie.
Pouse het ons uitgestap. Sarel het ’n pakkie-tien sigarette gekoop. Ons het elkeen een gevat en dit bakhand om die vlam aangesteek asof daar ’n wind in die portaal waai. Ek het die rook versigtig ingesuig. Dit was makliker as wat ek gedink het. Ek het dit in ’n dun straaltjie plafon toe geblaas. Ná nog ’n paar diep teue het ek duiselig begin voel. Daar was ’n naar kol op my maag wat al boontoe wou druk. Ek het haastig ’n koeldrank gekoop met die hoop dat dit sal help. Toe eers merk ek hoe vlak Sarel aan sy sigaret suig. Hy het net sy mond vol rook gemaak en dit dan dadelik weer uitgeblaas. Ek het nie weer die rook ingeasem nie, net die sigaret nonchalant tussen my vingers vasgehou en die as op die plankvloer afgetik.
Henk het vir ons pepermente aangebied. Hy het die pakkie na agter gehou en die twee meisies het elkeen een geneem. Toe die een sê hy’s ’n skat, belowe Henk haar nog ’n peperment as sy langs hom kom sit.
“Ek wil nie alleen hier agter sit nie,” het die blondinetjie agter my gekla.
Voor ek kon opstaan, is Sarel al oor sy stoel agtertoe en het hy homself langs haar tuisgemaak, met sy sigaret ewe windmakerig in die hoek van sy mond.
Toe kyk ek maar na die film. ’n Bende skurke was besig om op ’n cowboy jag te maak. Ek het boet Dolfie, wat op Sarel se plek kom sit het, aangesê om die cowboy se skote te tel. “Jy sal sien, hy skiet nooit sy rewolwer leeg nie.” Terselfdertyd het ek opgemerk hoe lekker rus die blonde koppie teen Sarel se skouer. Dit het my weer aan die meisie met die swart krulhare laat dink. Ek het my voorgestel hoe lekker dit sou wees om haar daar langs my in die bioskoop te hê, harde stoele ten spyt.
Ek het weer gevoel hoe stoot die meisie agter my met haar knie teen my rugleuning. Ek het vinnig omgekyk, net betyds om te sien hoe Sarel haar soen. Dat ek die stamp kry en Sarel die soen, het vir my bitter onregverdig gevoel. Ek het gewonder