My volgende onthou was langer, beter, duideliker.
Suster Kirishna het met rooi oë vertel van haar oom en sy seun wat verdrink het die vorige dag, ’n golf wat hulle van die rotse afgeslaan het. Die prentjie in my kop was oombliklik daar. “My pa,” hyg ek, die emosie oorweldigend, “my pa het verdrink.” Hoe wéét ek dit? Dan is daar weer niks. Nee. Nee … nee. Ek wil onthou, maar ek wil ook nie. Die angs en hartseer wat my oorval is te enorm om te hanteer. Sy gee my ’n kalmeermiddel, sit by my en streel my hare tot ek slaap.
In die vroeë grou uur voor die nagdonkerte begin wyk, is ek helder wakker. Daar staan ’n grys figuur by my bed. Ek is glad nie bang nie, al weet ek dis nie een van die nagpersoneel nie. Hy praat nie, maar ek hoor hom tog duidelik sê: “Moenie bang wees nie. Jy gaan regkom.” Ek probeer regop sit om beter te sien, maar toe ek weer kyk, bly daar net skaduwees in die kamer oor. Dit was hy. Pappa. Hy het gesê ek gaan regkom. Ek gáán. Maar waar is hy? Wie is hy? Waar is hy nou?
Ek hou van die nuwe arbeidsterapeut, ’n stewige blondekop wat van Estcourt af kom. Daar straal iets uit haar, ’n onverstoorbaarheid wat my rustig maak. Sy maak nog ’n herinnering oop. Sy bring klei om beelde mee te maak, krale om in te ryg, papier om collages te plak en stukke leer om sleutelhouers mee te maak. Maar dis eers toe sy verf en papier bring en dit aan ’n esel vasmaak, dat ek weet.
“Ek skilder. Ek kán skilder! Ek is goed daarmee. Ek kan ’n onderskeiding kry, sê juffrou.”
“Wat is die juffrou se naam?”
Ek kan nie onthou nie.
Dokter Stewart se besoeke is die hoogtepunt van elke dag. Asof ek ’n sesde sintuig of x-straaloë het, weet ek wanneer hy naby is en hou ek my asem op tot ek hom sien. Hy sit nie meer sy hand op my arm nie, maar sy glimlag en sy stem maak my warm. Hy bring dikwels vir my iets saam, ’n pakkie lekkers, ’n kunsboek, ’n skaakbord. Laatmiddag, nadat sy spreekure verby is, leer hy my skaak speel. Een middag bring hy ’n potplant, ’n plantjie wat ek onmiddellik herken.
“Dis ’n viooltjie!” En ek weet, ek wéét dit het op ’n vensterbank gestaan en ek het blare wat bruin geword het afgebreek en daar was iemand wat langs my gestaan het. “Maar ek kan nie onthou wie nie,” huil ek by dokter Stewart.
“Dit kom aan, die flitse van herinnering neem toe. Jy sal nog onthou.”
“Jy lyk soos Gregory Peck,” lap ek eendag uit.
Ek bloos sommer, maar sy oë rus skerp op my.
“Hoe weet jy hoe lyk hy? Het jy sy flieks gekyk? Saam met wie was jy?”
Ek skroef my oë toe, probeer so hard om te sien, maar dis net ’n skaduwee. Trane van frustrasie wel in my oë op.
“Moenie huil nie, Pixie,” troos dokter Stewart. Jy vorder goed. Byt net vas.”
Ek kry dit nie altyd reg nie. Soms oorweldig woede my. Ek gooi die arme fisio met ’n boek, stoot ’n skinkbord met kos so hard weg dat dit op die vloer val, hamer my kneukels rou teen die muur van frustrasie en een keer skree ek selfs vir dokter Stewart om my uit te los. Dit laat my ook nie beter voel toe hy vir my probeer verduidelik dat dit normaal is nie.
Waaroor het ek gedink in hierdie tyd? Het ek gebid? ’n Man het eendag na my toe gekom, ’n Bybel onder sy arm, en in ’n diep, welluidende stem vir my vertel dat Jesus my liefhet en dat my gebede my weer sal gesond maak. Ek het lank nadat die man uit is, gewonder of Hy my nog raaksien. As ek nie weet wie ek is nie, hoe sal Hy weet? Ek het probeer bid, ek het tog geweet hoe, maar dit het nie gevoel asof iemand luister nie.
Oor en oor het ek my geheue en my omgewing gefynkam, op soek na iets wat my kan sê wie ek is. Toe ek iemand in die gang sien met ’n rooi-en-wit gestreepte T-hemp, lyk dit bekend, ek dink ek het ook so een gehad. Maar waar? Wanneer het ek dit gedra? Waar was ek? Waar ís ek?
Die verpleegsters begin vir my boeke bring toe hulle hoor ek lees graag. Eers kan ek skaars op die storielyne konsentreer, maar soms resoneer iets by my. Soos wanneer jy iets lees en skielik is dit bekend en jy wéét wat gaan gebeur. Maar wanneer ek dan verder lees, is dit weer onbekend en sak die grysheid weer oor my toe.
Meestal is ek onbetrokke, asof ek in ’n kapsule lewe, in ’n storie sonder ’n begin en waarvan ek die einde nie kan voorsien nie. Ek leef net hier in die middel, dag vir dag, nag vir lang nag. Ek besef ek hang tussen twee wêrelde, maar dit is tog vredig op hierdie sesde verdieping, waar ek hoog en op ’n afstand kan afkyk op die see anderkant die besige straat vol motors en mense, en los staan daarvan. Ek is beskut en veilig en al weet ek nie wie ek was nie, is “Pixie” soms vir eers genoeg.
Ek teken en verf en dit word die terapie waarvan ek die meeste hou. Net dan voel ek rustig, voel ek dat ek weet wat ek doen. Ek skilder wat ek buite die venster sien, maak klein stillewes van dinge in my kamer: twee rooi appels op die vensterbank, ’n waslap en ’n koekie seep, ’n skulp wat Kirishna vir my gebring het, maak potloodsketse van die verpleegsters.
Een aand bring ’n sproetgesigsuster met ’n groot glimlag vir my my pille. “Goeienaand, ek is suster Susan de Wet, almal noem my San. Hoe gaan dit vandag met jou?”
Sy is lank en stewig gebou, haar gesig sterk met mooi helderblou oë. Sy kom baie nagte by my sit in die nanag as dit ook in my binneste donker word. Soms sonder om veel te sê, soms met stories oor haar grootwordjare op ’n plaas naby die Groblersbrug-grenspos. Sy vertel van hulle naaste dorp, ’n klein plekkie met die naam Baltimore waar daar stories uitbroei waaroor die boeregemeenskap weke lank praat. Van haar ma wat die beste bakker in die kontrei is en haar twee broers wat sterk genoeg is om vyftigkilogramsakke meel op een skouer te dra, maar sulke sagte harte het dat hulle voëltjies wat uit die nes val, sal optel en versorg.
Nadat sy weg is, lê ek by die venster en uitkyk. Die donkerte wyk stadig, die lug word grys en my hart wil bietjies-bietjies breek omdat ek nie weet of ek ’n familie het of nie.
Dokter Stewart en die susters het my familie geword. Hulle warmte en omgee het ’n kokon om my gespin en al weet ek dat ek tog nie vir altyd hier kan wegkruip nie, is dit vir my onmoontlik om my ’n ander bestaan in te dink.
Veral een sonder dokter Michael Stewart.
Sy glimlag laat die son in my opkom. Sy stem is diep en rustig, sy oë sag, vriendelik. Ek hou hom dop by die verpleegsters en ander pasiënte en verwonder my aan die gemak waarmee hy met almal omgaan.
“Kom nou, suster De Wet, dis omdat jy al weer daardie Kalahari-kyk in jou oë het dat jy my nie sien kom het nie.” Sy oë sal lag, sy glimlag sal blom en San sal die lêers optel en met ’n ekstra huppel in haar stap voortgaan.
Ek sien hom in die gang, sy arm om die skouers van ’n kromgetrekte ou vrou. Ek luister hoe mooi hy met haar praat, sy sakdoek vir haar aangee en hoe sy haar kop lig en vir hom glimlag, en ek weet sy voel anders. Hy het haar, soos almal om hom, beter laat voel. Die intense manier waarop hy luister na elkeen wat hy teëkom, uitvra na elkeen se omstandighede, of dit nou die portiere of pasiënte is, en die glimlag waarmee hulle wegstap, teken elke dag ’n duideliker prentjie van Michael Stewart se menslikheid.
Hy is lank, sy hare is donker met ’n rooierige skynsel en sy oë is blou. Sy wenkbroue is ruig, soms staan daar los haartjies uit wat maak dat ek op my hande moet sit omdat ek dit so graag wil platvee. Sy hande is mooi, sy vingers lank en hy is nooit lomp of ongemaklik nie. Nie soos ek nie.
Ek struikel gereeld. Val oor my kierie, stamp teen deure, trollies, selfs teen van die personeel. Ek bloos, stamel, stotter. Voel baie simpel.
“Wat gaan van my word?” verwoord ek eendag die angs wat my snags wakker hou.
“Met jou toestemming kan ons weer ’n foto aan die plaaslike koerant stuur om te kyk of iemand wat jou ken dalk na vore sal kom. Maar intussen bly jy net hier. Ek beskou jou as ’n gevallestudie … nee wag, dis nie weird nie, dis net dat amnesie nog so ’n oneksakte veld is, so dit is vir my ’n wonderlike geleentheid om dit te bestudeer. Ek skryf alles op wat met jou gebeur sodat ek as ek ooit weer ’n pasiënt met geheueverlies kry, dalk beter sal weet hoe om dit te behandel.”