Powstań i zabij pierwszy. Ronen Bergman. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Ronen Bergman
Издательство: OSDW Azymut
Серия:
Жанр произведения: Биографии и Мемуары
Год издания: 0
isbn: 978-83-8110-811-9
Скачать книгу
ostrzegawczy dla Izraela.

      Człowiek, który zwerbował, wyszkolił i prowadził Cohena, Gedaliah Khalaf, stwierdził później: „Patrzyłem na niego, na mojego Eliego, w syryjskiej telewizji. Na jego twarzy malowało się cierpienie – ślad po katuszach, które musiał znosić. Nie wiedziałem, co ze sobą zrobić. Miałem ochotę krzyczeć, wziąć pistolet i udać się do więzienia Mazza, a tam walić głową w mury, dopóki by nie runęły i moglibyśmy go uwolnić. Ale oni już go zabili, a my mogliśmy tylko stać i na to patrzeć”223.

      Dopiero co umocniony sukcesami Mossad został upokorzony224. Co gorsza – został również odsłonięty. Syryjczycy tak bezlitośnie torturowali Cohena – wyrywali mu paznokcie, podłączali do prądu jego jądra – że wreszcie go złamali. Ujawnił tajne kody służące do komunikacji z oficerami prowadzącymi i rozszyfrował dwieście wiadomości, które wysłał, a które Syryjczycy przejęli, ale nie byli w stanie ich odczytać, zdradził im też wszystko, co wiedział o metodach werbowania i szkolenia stosowanych przez izraelskie służby specjalne.

      Niedługo po schwytaniu Cohena Kejsarię spotkał kolejny cios225. Zdekonspirowany został Wolfgang Lotz, który rozpracowywał z ramienia organizacji kairską socjetę i stanowił główne źródło informacji w operacji przeciwko niemieckim naukowcom. Doszło do tego 10 lutego 1965 roku. Jego wpadka wynikała ze zbyt ożywionej działalności, nadmiernej wiary w swoją legendę i głupich błędów popełnionych zarówno przez niego, jak i jego oficerów prowadzących.

      Przed podzieleniem losu Eliego Cohena Lotza uchroniła jedynie interwencja zachodnioniemieckiej Federalnej Służby Wywiadowczej (Bundesnachrichtendienst, BND), która w odpowiedzi na prośbę Izraela oświadczyła Egipcjanom, że Lotz pracował również dla Niemiec. Lotz i jego żona Waltraud uniknęli szubienicy i zostali skazani na dożywocie (po wojnie sześciodniowej w 1967 roku uwolniono ich przy okazji wymiany więźniów między stroną izraelską a egipską). Niemniej był to kolejny bolesny cios dla Mossadu. W obawie przed dalszymi stratami Josef Jariw nakazał pozostałym szpiegom, których wyszkolenie i uwiarygodnienie legend kosztowało wiele lat starań, powrót do domu. Kejsaria ledwie wyszła z okresu niemowlęctwa, a już była bliska śmierci.

      Premier Eszkol uznał wpadkę dwóch szpiegów za katastrofę narodową226. Jednak mimo kiepskiej kondycji Mossadu postanowił zatwierdzić specjalną misję Kejsarii w Urugwaju. Dwa miesiące wcześniej zorganizowano konferencję z udziałem przedstawicieli różnych agencji wywiadowczych, na której omawiano postępy w ściganiu nazistów, która to sprawa nie znajdowała się na szczycie listy priorytetów. Rafi Medan, zastępca szefa jednostki Amal, który się tym zajmował, omawiał osoby do zamordowania z listy, z której wymazano Ottona Skorzenego. Kiedy dotarł do nazwiska Herbertsa Cukursa, łotewskiego zbrodniarza wojennego, lotnika, który zgłosił się na ochotnika do pomocy SS i Gestapo, i zaczął opisywać jego straszliwe czyny, nagle rozległ się głośny łomot. To szef Agencji Wywiadu Wojskowego Aman generał brygady Aharon Jariw zemdlał i musiało minąć trochę czasu, zanim doszedł do siebie. Jak się okazało, Cukurs spalił żywcem jego krewnych i przyjaciół227.

      Po konferencji Amit, który jako przyjaciel Jariwa był bardzo poruszony tym incydentem, poszedł zobaczyć się z premierem Eszkolem i otrzymał od niego zgodę na likwidację Cukursa228.

      Cukurs zabijał Żydów dla rozrywki. Mówił im, żeby uciekali, a gdy to robili, strzelał do nich. Zamykał ich w synagogach, a potem podkładał ogień i popijał whisky, wsłuchując się w ich krzyki. Ocaleni z holokaustu nazywali go „Rzeźnikiem z Rygi”, a jego nazwisko często przywoływano podczas procesów norymberskich jako osoby bezpośrednio odpowiedzialnej za zamordowanie około piętnastu tysięcy Żydów, a pośrednio za zabicie dwudziestu tysięcy. Jednak po wojnie udało mu się uciec i znaleźć schronienie w Brazylii, gdzie założył biuro turystyczne i otoczył się ochroniarzami z obawy, że spotka go taki sam los, jaki stał się udziałem Eichmanna.

      Jakow Meidad, agent Kejsarii władający hiszpańskim i niemieckim, wcielił się w rolę austriackiego biznesmena szukającego perspektyw zarobienia na turystyce w Ameryce Południowej. Udało mu się przekonać Cukursa do podróży do Urugwaju na spotkanie z grupą deweloperów w luksusowej rezydencji pod Montevideo. W tejże rezydencji czekało już na niego trzech zamachowców. Plan był taki, że do środka najpierw wejdzie Meidad, a za nim Cukurs. Jeden ze skrytobójców wciągnie go do środka i zamknie za nim drzwi. Potem, kiedy jego koledzy zejdą z linii strzału, zabije go.

      Nie wszystko jednak poszło zgodnie z planem. Cukurs był czujny i bał się pułapki. W chwili gdy wchodził do budynku, wyczuł, co zaraz nastąpi, i zaczął się wycofywać. Jariw rzucił się na niego i przytrzymał mocno, podczas gdy inny z Izraelczyków wciągał go do środka. „To, że Cukurs był wystraszony na śmierć – wspominał Meidad – że żył w strachu przez dwadzieścia lat, dało mu nadludzką siłę. Udało mu się przewrócić mojego kolegę. Chwycił za klamkę i chociaż trzech z nas, w tym ja, próbowało zamknąć drzwi, wszystko wskazywało na to, że może się wydostać”.

      Cukurs wbił zęby w palec Jariwa i odgryzł jego koniuszek, który pozostał mu w ustach. Jariw zawył z bólu i puścił szyję zbrodniarza. Ten był już prawie wolny, jednak w ostatniej chwili jeden z zamachowców, Ze’ew Amit (kuzyn dyrektora Mossadu), który nie mógł strzelić, żeby nie trafić któregoś z kolegów, chwycił młotek i zaczął uderzać nim Cukursa w głowę, dopóki ten nie stracił przytomności. Wtedy trzeci z zamachowców, Eliezer Sodit Szaron, były główny likwidator Irgunu, dla pewności strzelił do zbrodniarza dwa razy229.

      Agenci upchnęli ciało w kufrze. Pozostawili go w rezydencji i położyli na nim kartkę ze słowami: „Ten człowiek został osądzony i stracony jako odpowiedzialny za zamordowanie ze szczególnym okrucieństwem trzydziestu tysięcy Żydów. [Podpisano:] Ci, którzy nigdy nie zapomną”230.

      W Mossadzie akcję oficjalnie uznano za sukces, ale tak naprawdę amatorska operacja z łatwością mogła się zakończyć katastrofą. Tak czy owak, Jariw stracił część palca. Człowiek, który roztrzaskał młotkiem czaszkę Cukursa, Ze’ew Amit, doznał w wyniku tej akcji urazu psychicznego231.

      Kolejnej katastrofy premier Eszkol i dyrektor Amit o mało nie przypłacili stanowiskami. 30 września 1965 roku, dzień po otrzymaniu przez Mossad niezmiernie ważnych taśm z arabskiego szczytu, jeden z dowódców marokańskich służb specjalnych Ahmed Dlimi skontaktował się z Izraelczykami, żeby uzmysłowić im, że Marokańczycy chcą zapłaty za te cenne materiały – i to jak najszybciej. W świecie wywiadu nie ma miejsca na prezenty232.

      Amit meldował Eszkolowi: „Z jednej strony dali nam te taśmy, ale z drugiej domagają się, żebyśmy też coś im dali. Chcą czegoś prostego. Jest taki jeden goj, Ben Barka, przeciwnik króla […], i król wydał rozkaz jego sprzątnięcia. Więc przyszli do nas i powiedzieli: «Jesteście świetnymi zabójcami… Zróbcie to!»”233.

      Lider opozycji Mehdi Ben Barka uciekł z Maroka na początku lat sześćdziesiątych, po czym został zaocznie skazany na karę śmierci234. Wywiad marokański usiłował go odnaleźć, jednak Ben Barka dobrze się ukrywał, przenosił z miejsca na miejsce i używał fałszywych nazwisk. Szefowie marokańskich tajnych służb poprosili więc Mossad o pomoc w jego wytropieniu i zabiciu.

      „Mieliśmy


<p>223</p>

Rozmowa z Gedaliahem Khalafem, 12 lipca 1996.

<p>224</p>

Historię Eliego Cohena opowiedziano w wielu książkach i filmach, a wielu ulicom i budynkom w Izraelu nadano jego imię. Uważa się go za jednego z największych bohaterów narodowych Izraela. Akademia Mossadu w Glilocie wzniosła z pomocą finansową CIA budynek noszący jego imię.

<p>225</p>

Ronen Bergman, Stracony w dymie, „Jediot Achronot”, 19 września 2003.

<p>226</p>

Rozmowa z Kfirem, 9 czerwca 2011.

<p>227</p>

Medan, niepublikowany maszynopis, s. 92; Rozmowy z Medanem (30 czerwca 2015) i Amosem Gilboą (18 marca 2015).

<p>228</p>

Niektórzy pracownicy Mossadu z tego okresu, w tym Mike Harari, twierdzą, że Amit zazdrościł Isserowi Harelowi schwytania Eichmanna i również pragnął przejść do historii jako pogromca nazistów. Rozmowa z Mikiem Hararim, 29 marca 2014.

<p>229</p>

Sodit Szaron, czołowy bojownik Etzel, cieszył się sławą wyjątkowo odważnego. W 1952 roku próbował zabić zachodnioniemieckiego kanclerza Konrada Adenauera, wysyłając mu bombową przesyłkę z Francji – miała to być próba storpedowania umowy reparacyjnej z Izraelem. Podczas próby rozbrojenia bomby zginął ochroniarz. Sodita Szarona zatrzymano we Francji z materiałami wybuchowymi i skazano na cztery miesiące więzienia. Po odbyciu kary deportowano go do Izraela. Później twierdził, że zamachu na Adenauera miał dokonać na rozkaz Menachema Begina. Po powrocie do Izraela, 16 czerwca 1960 roku, został zwerbowany przez Harela do jednostki specjalnej Mifrac.

<p>230</p>

Rozmowa z Gadem Szimronem, 16 sierpnia 2015. Wyczerpujący opis operacji można znaleźć w książce Szimrona Egzekucja „Rzeźnika z Rygi”.

<p>231</p>

Rozmowy z: Medanem (30 czerwca 2015), Hararim (11 kwietnia 2014) i Amitem (kwiecień 2006).

<p>232</p>

Biuro dyrektora Mossadu, Sprawa Ben Barki, 21 lutego 1966, s. 3.

<p>233</p>

Protokół spotkania premiera Lewiego Eszkola z generałem M. Amitem, Hotel Dan, Tel Awiw, 4 października 1965, s. 2 (archiwum autora, dokument otrzymany od „Alena”).

<p>234</p>

Bergman, Nakdimon, Duchy świętych – las niemiecki, „Jediot Achronot”, 20 marca 2015.