339
Wisniowiecki, Michal (zm. 1616) — ksiaze, magnat kresowy, starosta owrucki, zonaty z corka hospodara woloskiego, Jeremiego Mohyly, ojciec ksiecia Jeremiego Wisniowieckiego (1612–1651), zaangazowany w walki o tron woloski; podobno zabila go trucizna, podana w komunii swietej.
340
choragiew woloska — oddzial lekkiej jazdy, sprawdzajacej sie dobrze w poscigach i zwiadach; w choragwiach tych sluzyli czesto zolnierze z Woloszczyzny, ale takze Polacy i Ukraincy; Woloszczyzna — panstwo na terenach dzisiejszej pld. Rumunii, rzadzone przez hospodara i zalezne od Imperium Osmanskiego.
341
stricte (lac.) — scisle.
342
sila (starop.) — duzo, wiele.
343
palanka a. polanka — oboz kozacki.
344
Zacwilichowski, Mikolaj — komisarz Kozakow zaporoskich pozostajacych na sluzbie Rzeczypospolitej.
345
Rzplitej — Rzeczpospolitej; skrot stosowany w XVII w. wylacznie w pismie.
346
Krym — polwysep na Morzyu Czarnym, siedziba Chanatu Krymskiego, panstwa tatarskiego, zaleznego od Imperium Osmanskiego.
347
honeste (lac.) — z uszanowaniem.
348
z hetmany — dzis popr. forma N. lm: z hetmanami.
349
in luctu (lac.) — w smutku.
350
slub — tu: slubowanie, przysiega, zobowiazanie.
351
sila (starop.) — duzo, wiele.
352
incipiam (lac.) — zaczynam.
353
rycerzy w mniszych kapturach — tj. Krzyzakow.
354
Troki — miasto w pld. czesci Litwy, niedaleko Wilna, ze slynnym obrazem Matki Boskiej Trockiej, przechowywanym w kosciele bernardynow.
355
adolescentia (lac.) — mlodosc.
356
inflancki — pochodzacy z Inflant; Inflanty (hist.) — kraina polozona na polnoc od Litwy, na terenie dzisiejszej Lotwy i Estonii, zamieszkana przez potomkow plemion baltyckich i ugrofinskich, o kulturze z silnymi wplywami niemieckimi i szwedzkimi.
357
Wisniowiecki, Jeremi Michal herbu Korybut (1612–1651) — ksiaze, dowodca wojsk polskich w walkach z kozakami; ojciec pozniejszego krola polskiego, Michala Korybuta Wisniowieckiego (1640–1673).
358
Kahamlik — rzeka na srodkowowschodniej Ukrainie, na lewym brzegu Dniepru.
359
oczeret (ukr.) — trzcina, szuwary.
360
rarog — ptak drapiezny z rodziny sokolowatych, ceniony w sokolnictwie, zwany dawniej sokolem polskim a. sokolem podolskim.
361
karalasz — zolnierz woloski.
362
waszej czesci — tj. pana, panski.
363
Woloch — czlowiek z Woloszczyzny; Woloszczyzna — panstwo na terenach dzisiejszej pld. Rumunii, rzadzone przez hospodara i zalezne od Imperium Osmanskiego.
364
tolub (daw.) — rodzaj futra.
365
kolaska — powoz, bryczka.
366
Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.
367
Wisniowiecki, Jeremi Michal herbu Korybut (1612–1651) — ksiaze, dowodca wojsk polskich w walkach z kozakami; ojciec pozniejszego krola polskiego, Michala Korybuta Wisniowieckiego (1640–1673).
368
asystencja (lac.) — towarzystwo.
369
komunikiem isc (daw.) — jechac konno wierzchem, w siodle; komunik (daw.) — jezdziec, kawalerzysta.
370
tuszyc (daw.) — myslec, sadzic.
371
jejmoscianka — tytul grzecznosciowy, skrot od: jej milosc panna.
372
kolpak — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem.
373
bojar — rycerz, szlachcic ruski lub woloski.
374
Czerkasy — miasto na prawym brzegu Dniepru, polozone ok. 100 km na poludniowy zachod od Lubniow.
375
polityka — tu: grzecznosc.
376
karalasz — zolnierz woloski.
377
kniahini (z ukr.) — ksiezna na Rusi, zona kniazia.
378
Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.
379
Wisniowiecki, Michal (zm. 1616) — ksiaze, magnat kresowy, starosta owrucki, zonaty z corka hospodara woloskiego, Jeremiego Mohyly, ojciec ksiecia Jeremiego Wisniowieckiego (1612–1651); podobno zabila go trucizna, podana w komunii swietej.
380
error (lac.) — blad, pomylka.
381
salwowac (z lac. salvo: ratuje, zbawiam) — ratowac.
382
promulgowano (z lac. promulgo: wyjawiam, obwieszczam) — ogloszono.
383
zold — tu: zaplata.
384
fawor (z lac., daw.) — przywilej, wzgledy.
385
karalasz — zolnierz woloski.
386
bojar — rycerz, szlachcic ruski lub woloski.
387
Kahamlik — rzeka na srodkowowschodniej Ukrainie, na lewym brzegu Dniepru.
388
karalasz — zolnierz woloski.
389
woloski — z Woloszczyzny; Woloszczyzna — panstwo na terenach dzisiejszej pld. Rumunii, rzadzone przez hospodara i zalezne od Imperium Osmanskiego.
390
Bohun, Jurko — postac wzorowana na pulkowniku kozackim, Iwanie Fedorowiczu Bohunie (ok. 1608–1664), jednym z przywodcow powstania Chmielnickiego.
391
teorban — lutnia basowa, duzy strunowy instrument muzyczny, podobny do bandury.
392
poczet — orszak, druzyna, sludzy, towarzyszacy panu w podrozach.
393
sloboda — nowo powstala osada, ktorej mieszkancy zostali zwolnieni na kilkadziesiat lat od oplat i zobowiazan feudalnych.
394
Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.
395
poganie — tu: muzulmanie, Tatarzy.
396
Bialogrod a. Akerman